Retail Marketing Services Febelfin – Studiedag “De beurs vandaag” Leen Van Wambeke Retail Marketing Services Euronext Brussels

Inhoud Hoe werkt de beurs praktisch? De verschillende fasen in de elektronische noteringsprocedure Deze informatie is slechts bestemd ter voorlichting van de beleggers en heeft niet tot doel enig advies te geven, enige prospectie of enig aanbod van financiële instrumenten te zijn. Noch Euronext Brussels, noch haar dochterondernemingen kunnen op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventuele fouten, omissies, wijzigingen of aanpassingen van de informatie in deze publicatie en de gevolgen hiervan in het kader van hun gebruik. Bovendien zijn verwijzingen in dit document of tijdens de cursus naar specifieke roerende waarden of financiële instrumenten alleen bedoeld als pedagogische illustraties. Euronext en haar dochterondernemingen geven de raad geen enkele beslissing te nemen op basis van deze informatie zonder ze eerst te hebben nagekeken. U bent als enige verantwoordelijk voor het gebruik dat u hiervan wenst te maken. De gebruiker aanvaardt dat de hem voorgestelde informatie op eigen risico en gevaar wordt gebruikt. De informatie in deze publicatie mag niet worden gebruikt zonder voorafgaande goedkeuring van Euronext NV en haar dochterondernemingen.  

optioneel : de geldigheidsduur (max 1 jaar) Plaatsen van een beursorder Via een financieel bemiddelaar Agentschap Telefonische orders Via Internet 4 vereisten voor een correcte uitvoering van het beursorder: 1. De richting van de transactie: Kopen of Verkopen 2. Identificatie van het effect (ISIN-code) 3. Aantal effecten 4. De prijslimiet optioneel : de geldigheidsduur (max 1 jaar)

De soorten beursorders Order zonder limiet Marktorder Order met limiet Order tegen de « beste limiet » Order tegen « gelimiteerde koers » Stoporders Stop-loss order Stop-limit order

De verschillende fasen in de elektronische noterings-procedure

Orderboek tijdens de vooropening 7u15 – 9u

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Koers in euro Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod 3 2.500 12.800 10.300 3.800 3.500 2.500 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 Het totale aanbod bij een koers van 200,20 euro = 8 500 8500 = 3500 + 5000 Iemand die wil verkopen aan 200,10 wil natuurlijk ook verkopen aan 200,20 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.500 3.500 8.500 10.800 23.300 23.600 3.500 8 Totale vraag bij 199,90 euro is 3 500 3500 = 2500+ 1000 Iemand die aan 200 euro wil kopen wil natuurlijk ook aan 199,90 euro kopen. 5.000 5 2.300 10 12.500 2 300 1

Aankoop van 500 effecten aan marktprijs Orders geplaatst tijdens de vooropening Aankoop van 500 effecten aan marktprijs Verkoop van 1 500 effecten aan marktprijs

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Koers in euro Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 1500 2 3 2.500 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.500 3.500 8 5.000 5 2.300 10 12.500 2 300 1 MO 1 500

BUY SELL Aantal orders Aantal gevraagde effecten Koers in euro Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 1.500 1.500 2 3 2.500 13.300 10.800 4.300 4.000 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.500 3.000 500 5.000 3.500 8 De totale vraag na deze 2 orders wordt opnieuw berekend zoals in dia 7. 10.000 12.300 24.800 25.100 5.000 5 2.300 10 12.500 2 300 1 1 500 MO

Aankoop van 2000 effecten aan € 200,10 Orders geplaatst tijdens de vooropening Aankoop van 2000 effecten aan € 200,10 Wijziging van een bestaand order: 2 400 in plaats van 2 500 aan € 200

BUY SELL Aantal orders Aantal gevraagde effecten Koers in euro Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 5.000 10.000 12.300 24.800 25.100 1.500 1.500 2 3 2.500 15.200 12.700 6.200 5.900 3.000 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.400 200 10 2.500 4.900 1 2.000 2.500 3.500 8 500 5.000 5 2.300 10 12.500 2 300 1 1 500 MO

BUY SELL Aantal orders Aantal gevraagde effecten Koers in euro Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 5.000 10.000 12.300 24.800 25.100 1.500 15.200 12.700 6.200 5.900 4.900 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2.500 500 MO

De openingsprijs is de prijs met het Opening 9u De openingsprijs is de prijs met het hoogst uitvoerbare volume En het kleinste saldo niet verhandelbare aandelen dat overblijft Die het dichtst aansluit bij de refertekoers De refertekoers is de koers van de vorige dag

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 1.500 De totale vraag die overblijft bij een prijs van 199,50 euro is 13 700 15200-1500 (aandelen die kunnen verhandeld worden) =13700 15.200 13.700 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 1.500 1500 12.700 11.200 1.500 1500 12.700 11.200 1.500 1500 6.200 4.700 1.500 1500 5.900 4.400 1.500 1500 4.900 3.400 1.500 1500 2.500 2.500 5.000 2500 500 9.500 11.800 24. 300 24.600 10.000 500 500 12.300 Bij deze prijs is het verhandelbare volume het grootst, namelijk 2500 aandelen. 500 24.800 500 25.100 500 MO

Na de opening Uitvoering van de orders FIFO principe Volgens de prioriteitsregels: Orders zonder limiet Orders met ‘betere’ prijslimiet Orders met de openingskoers als prijslimiet   FIFO principe

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 1.500 1.500 2 3 2.500 15.200 13.700 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 1.500 1500 12.700 11.200 1.500 1500 2 6.500 12.700 11.200 1.500 1500 6 300 6.200 4.700 1.500 1500 5 1.000 5.900 4.400 1.500 1500 10 2.400 4.900 3.400 1.500 1500 1 2.000 2.500 2.500 5.000 3.500 8 2500 500 9.500 10.000 5.000 5 500 500 11.800 12.300 2.300 10 500 500 24. 300 24.800 12.500 2 500 500 24.600 25.100 300 1 500 1 500 500 MO

Conclusie: Er werden tijdens de vooropening 2 500 aandelen verhandeld aan een openingskoers van 200,10 De situatie na de opening van de markt om 9u ziet er nu uit zoals in dia 19

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 3 2.500 12.700 12.700 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 10.200 10.200 2 6.500 10.200 10.200 6 300 3.700 3.700 5 1.000 3.400 3.400 10 2.400 2.400 2.400 2.500 2.500 2.500 4 7.500 7.500 5.000 5 9.800 9.800 2.300 10 22. 300 22.300 12.500 2 22.600 22.600 300 1 MO

Aankoop van 4 000 effecten aan de marktprijs Tijdens de verhandelingsperiode 9u – 17u25 Aankoop van 4 000 effecten aan de marktprijs

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 3 2.500 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.400 2.500 4 Er zullen nog 2 500 aandelen aan de prijs van 200,10 kunnen verhandeld worden. De andere 1 500 worden aan de prijs van 200,20 verhandeld. Dit wordt dan ook de nieuwe prijs. Daardoor blijven er nog 3 500 effecten over aan de prijs van 200,20 en ziet de situatie er uit zoals in dia 22 5.000 5 2.300 10 12.500 2 300 1 1 4.000 MO

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 3 2.500 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.400 300 12.500 2.300 3.500 5 10 2 1 MO

Aankoop van 4 000 effecten gelimiteerd aan € 200,50 Tijdens de verhandelingsperiode 9u – 17u25 Aankoop van 4 000 effecten gelimiteerd aan € 200,50

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 3 2.500 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.400 1 1.500 300 12.500 2.300 3.500 5 10 2 1 4.000 1 MO

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 3 2.500 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.400 1 1.500 Er kunnen nog 3 500 aandelen verhandeld worden aan de prijs van 200,20. De andere 500 worden verhandeld aan de prijs van 200,30 wat ook de nieuwe prijs van het aandeel wordt. 1.800 10 12.500 2 300 1 MO

Verkoop van 2 500 effecten aan € 200 Tijdens de verhandelingsperiode 9u – 17u25 Verkoop van 2 500 effecten aan € 200

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 3 2.500 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.400 1 2.500 1.800 10 12.500 2 300 1 MO

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 3 2.500 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 300 12.500 2.300 100 1 2 10 MO

Verkoop van 1 500 effecten aan € 200,20 Tijdens de verhandelingsperiode 9u – 17u25 Verkoop van 1 500 effecten aan € 200,20

Verhandelbare hoeveel-heid BUY SELL Verhandelbare hoeveel-heid Aantal orders Aantal gevraagde effecten Saldo vraag Koers in euro Saldo aanbod Aantal aangeboden effecten Aantal orders Totale vraag Totaal aanbod MO 3 2.500 199,50 199,60 199,70 199,80 199,90 200 200,10 200,20 200,30 200,40 200,50 2 6.500 6 300 5 1.000 10 2.400 300 12.500 2.300 100 1 2 10 1.500 1 MO

Berekening van de slotkoers Doel Slotkoers (17u25 tot 17u30) Berekening van de slotkoers Doel Vraag en aanbod worden gecentraliseerd in een vooropeningsperiode (= stilstaande fase) Slotkoers wordt op identiek dezelfde wijze berekend als de openingskoers (vraag & aanbod)

Slotkoershandel / Trading at last (17u30 tot 17u40) Effecten kunnen enkel nog verhandeld worden tegen de slotkoers DE KOERS VERANDERT NIET MEER !

Bijkomende informatie WWW.EURONEXT.COM info.be@euronext.com