Hst 1: De wereld: Systeem van landen en relaties

Planning van vandaag Paragraaf 1.3: Geen ‘wereldsysteem’ zonder vervoer Opdrachten maken

Paragraaf 1.3 Geen ‘wereldsysteem’ zonder vervoer Deelvraag: Welke transport- en communicatietechnologie maakte de samenhang tussen landen mogelijk?

Relatieve afstanden en tijd ►De ruimtelijke interacties tussen vrijwel alle landen nemen sterk toe; dat noemt men globalisering. Niet de absolute afstanden maar de relatieve afstanden veranderden. De relatieve afstand hangt o.a. samen met transportmiddelen en infrastructuur. Relatieve afstand: Afstand in tijd, geld en moeite!

Tijd-ruimte compressie Het kleiner worden van de wereld

Tijd-ruimte compressie: Relatieve afstanden nemen af (of toe) door technologische ontwikkelingen; daarom ook wel sprake van global village!

►Het zeetransport verbeterde onder andere door navigatie- en zeiltechnieken, de toenemende cartografische kennis in West-Europa en het in gebruik nemen van stoomschepen in de 19e eeuw. Het landtransport verbeterde door onder meer het gebruik van de stoomtrein. De toepassing van verbrandingsmotoren vergrootte de vervoersmogelijkheden over land en later door de lucht. Bij veel vormen van vervoer zijn ook technieken voor informatieoverdracht van groot belang (bv. telegraaf).

Netwerk ►Transport- of vervoersnetwerken zijn opgebouwd uit knooppunten (hubs) en de spokes. Hubs (=mainport)

Transport en communicatie en aanpassingen in het wereldsysteem ►Nieuwe transporttechnologie heeft grote invloed op het wereldsysteem. Voorbeelden: Ontsluiting van steppegebieden door spoorwegen westelijk van de Appalachen (VS) in de tweede helft van de 19e eeuw. (Daardoor aan- en afvoermogelijkheden voor goederen. Gevolg; onderlinge beïnvloeding van gebieden binnen het wereldsysteem.) In koloniale landen was het transportnetwerk een afspiegeling van de exporteconomie. In kernregio’s is transportnetwerk ook veel meer afgestemd op de interne markt.

De elektronische snelweg heeft enorme invloed op de globalisering. ►Moderne communicatietechnologie veroorzaakt op lagere ruimtelijke schaalniveaus verschillen tussen gebieden. De elektronische snelweg heeft enorme invloed op de globalisering. Handel wordt beter georganiseerd (‘just in time’-principe). Dienstverlenende activiteiten (bv. callcenters of facturering) ‘schuiven uit’. [outsourcing`!] Er is een snellere uitwisseling van kennis en kapitaal over grotere afstanden en zonder grensbelemmeringen. Nadelen bij moderne communicatietechnologie: de kwetsbaarheid, de afhankelijkheid van energie, misbruik van informatie en virusrisico’s.

Voor nu: Instaptoets maken Paragraaf 1.1: 3 opdrachten uitkiezen

Verwestering en modernisering Na WO2 neemt invloed van de VS op de wereld toe (door oa Marshallplan en MacKinder theorie) Dit leidt tot cultuurverandering met een Amerikaans tintje, daarom noemt men het ook wel Amerikanisering. Veel kritiek op amerikanisering: Het is geen verbetering voor de samenleving  Mensen worden juist egoïstischer etc.  Is dat zo??

Verwestering en modernisering (2) Veel mensen vrezen door globalisering (lees amerikanisering) voor verlies aan regionale identiteit Ik voel me in NL  Brabander. (Afgebakend en veilig overzichtelijk gevoel en herkenning!) In Europa ben ik een Nederlander! In de VS kom ik uit Europa! Regio’s spelen een belangrijke rol in de identiteit van mensen (+ beeldvorming) Moderniseringen vinden in arme landen vaak maar gedeeltelijk plaats daarom spreekt men ook van Fragmentarische modernisering. Polarisatie (recht tegenover elkaar staand [zij tegen wij]) Maatschappelijke lagen Etnische achtergronden Geloof Taal