Atlantische Onderwijs Conferentie Muziekcentrum Vredenburg Wim Thomas Head Energy Analyses Shell Scenario Group Feb 2007 Shell Global Scenario s

2 The Shell Global Scenarios The companies in which Royal Dutch Petroleum Company and The “Shell” Transport and Trading Company, p.l.c. directly or indirectly own investments are separate and distinct entities. The expressions “Royal Dutch/Shell Group” and “Group” are used to refer to the companies of the Royal Dutch/Shell Group as a whole. The words “Shell”, “we”, “us” and “our” are used in some places to refer to the Group and in others to an individual Shell company or companies where no particular purpose is served by identifying the specific company or companies. The information contained in this presentation is, to the best of our knowledge, true and accurate although the forward looking statements herein are by their nature subject to risk factors which may affect the outcome of the matters covered. None of Shell International Limited, its affiliates and their respective officers, employees and agents represents the accuracy or completeness of the information set forth herein and none of the foregoing shall be liable for any loss, cost, expense or damage (whether arising from negligence or otherwise) relating to the use of such information. Permission should be sought before any part of this presentation is reproduced, stored or transmitted by any means. Trilemmap is a Shell trademark. © Shell International Limited, 2005

“Het ziet er niet rooskleurig uit, heren…..Het wereld klimaat is aan het veranderen, de zoogdieren zijn in opkomst, en we hebben allemaal een stel hersens zo groot als een walnoot”

4 Wat zijn scenarios en waarvoor worden ze gebruikt? Het naar voren brengen van aannames en onzekerheden beter leren begrijpen • Geen projecties, voorspellingen of persoonlijke voorkeuren • Plausibele alternatieve toekomsten • ‘Wat als’ vragen, niet zozeer antwoorden • Delen en vergroten van perspectieven • Vergroot begrip en creëer overeenstemming • Betere strategieën De keuzes die we vandaag maken zijn afhankelijk van de aannames die we maken betreffende de toekomst

5 Shell Global Scenarios 2005 De tweeledige crisis van ‘Veiligheid’ en ‘Vertrouwen’

6 1990s: Gehoor geven aan mondiale krachten Globalisatie Technologie Liberalisatie ‘T here I s N o A lternative ’

7 Shell Global Scenarios in de 1990 jaren: “TINA” en de dilemma's van globalisatie “Business Class” “Prism”

– 2004: De tweeledige crisis van ‘Veiligheid’ en ‘Vertrouwen’

9 De Staat reageert …

10 De drie Global Scenarios 3 krachten en 3 doelstellingen: een “Trilemma”

11 De drie Global Scenarios Gemeenschappelijke trends US & CHINA LONG ARM OF THE LAW DEMOGRAPHY

12 Low Trust Globalisation

13 Sterke Staten

14 Low Trust Globalisation • Sterke Staten. Globalisatie op eigen termen • Veiligheid door diepgaand onderzoek en controle • Veel regulatie door overheden • Een legalistisch, ‘toon het mij aan’ wereld • Economie onder potentieel • Energiezekerheid door diversiteit van aanbod • OPEC standvastig. Hoge olie prijzen

15 Open Doors

16 Vertrouwen

17 Open Doors • Vertrouwen is hersteld – voorzorgsmaatregelen • Staten handelen via stimulatiebeleid en soft power • Een pragmatische ‘ken mij’ wereld • Accommoderende internationale instituties • Hoge economische groei en sterke globalisatie • Energiezekerheid door middel van open markten, vrije handel • Groene energie, maar via marktwerking • Hoge, fluctuerende, maar “betaalbare” olie prijzen

18 Flags

19 Weestand tegen Amerikaanse hegemonie “In the Balkans and in the Middle East alike, the United States has failed to exert its hegemonic clout effectively, not for want of will or effort but for want of real power.” Immanuel Wallerstein Yale University

20 Flags • Dogmatische, ‘volg mij’ wereld • Concurrerende claims van verschillende gemeenschappen • Veiligheid door beperken van toegang • Populistisch en nationalistisch beleid • Lage economische groei in een gefragmenteerde wereld • Energiezekerheid op eigen kracht • Wereld van nationale energiebedrijven • OPEC prijs doel onhaalbaar

21 GS05 Een drie lagen structuur

22 GS05: Individuele landen … Overal is niet hetzelfde … Efficiency SecuritySocial cohesion France India US Aspirationa l EU Russi a Low Trust Globalisation Open Doors Flags Chin a ME

23

24 Groei in energievraag hoofdzakelijk in opkomende economieën low2025 high mboe/d Ontwikkelende landen Ontwikkelde landen

25 Marktaandeel van primaire energiesoorten LTGOpen DoorsFlags 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% OilGasCoalNuclearRenewables % 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% OilGasCoalNuclearRenewables 2025

26 Toenemende afhankelijkheid van handel Handelsstromen 2010 vergeleken met 1997 % verandering (mln bbl/d)

27 Hoge economische groei maakt een vermindering van uitstoot van broeikasgassen een grote uitdaging Bij 2025, uitstootlimiterende technologie heeft nog weinig effect/toepassing Koolstof Verontrustende CO 2 Trends Mondiale fossiele koolstof uitstoot, GT/jaar Opbergen van alle nieuwe kolengestookte centrales nodig: LTG 2020+, OD FlagsLTGOD 450 ppmv

28 De kool-waterstof industrie

29 Potentieel genoeg duurzame energie voor 10 mrd mensen … … maar het mitigeren van onbetrouwbaarheid en omzetting naar vloeibare brandstoffen is nog een grote technologische uitdaging.

30 “Fundamental questions that face us all” Afhankelijkheid Duurzaamheid Klimaatverandering Energiezekerheid land Wereld

Wim Thomas Head Energy Analyses Shell Scenario Group Feb 2007 Shell Global Scenari os m/scenarios

32 The Global Scenarios 2005 Back-up

33 SCO New Actors New strategic challenges New rules and Institutions New industry structure & roll for national companies New energy architectures

34 CO 2 -stabilisation – Sure, but how? 1 1GtRenewable Power 1GtEfficiency + CCS 1Gt Higher efficiency in electricity end-use 1Gt2G Biofuels + Hybrid 1GtHigher generation efficiency 1GtNuclear 2GtCO 2 -Sequestration in Power minus 8 Gt CO 2 IEA WEO 2006 Gt CO 2 / yr

$0$20$40$60 GDP per capita, US$ 1995 (ppp) Energy per capita, GJ Linear (2050) Linear (2002) WBCSD: Pathways to 2050 Energy intensity has to half

36 WBCSD: Pathways to 2050 Carbon intensity has half as well $0$10$20$30$40$50$60$70 GDP per capita, 1,000 US$ 1995 (ppp) Energy per capita, GJ USA & Canada CO 2 per energy unit used, t / TJ China EU-25

37 Constraint on World Nuclear Powergen Assuming a plant life can be extended from 45 to 60 years, Load factor of 85%, a build up of EPC capacity to a maximum rate of 30 p.a. and limited technology transfer

38 Potentially sufficient renewable resources for 10 bln people … … but intermittency and conversion into liquid fuels will prove a technological challenge.

39 Low Trust Globalisation World Energy Demand • Total Energy demand grows with 2.3% p.a. • Oil grows 1.6% p.a. • Gas grows 3.1% p.a. • Coal grows 2% p.a. • Strong growth in Renewables with 10% p.a.

40 Open Doors World Energy Demand • Total energy demand grows with 2.7% p.a. • Oil grows 1.9% p.a. • Gas grows 3.5% p.a. • Coal grows 2.4% p.a. • Nuclear grows 1.4% p.a. • Renewables grow 11% p.a.

41 Flags World Energy Demand • Total energy demand grows with 1.6% p.a. • Oil at 0.8% • Gas at 1.7% • Coal at 1.2% • Renewables at 11%

42 Petronas/NIOC* CNPC/KMG Statoil/Petrobras Statoil/Petropars* Statoil/Kazakhstan Statoil/NNPC Sinopec/Aramco CNPC/Egypt CNPC/Iran CNPC/Sonatrach CNPC/Yukos Sinopec/Gabon Rosneft/KNOC PDVSA/ENI Sinopec/Petrobras Statoil/Gazprom Statoil/Rosneft CNOOC/Petrobras Statoil/NIOC CNPC/PDVSA Statoil/NIOC Aramco/IOC Rosneft/CNPC PDVSA/CNPC Gazprom/ONGC Petrobras/PDVSA OIL/Libya CNPC/Statoil Petrobras/CNPC Gazprom/Pemex Statoil/Sonatrach Statoil/KazMunaiGaz Gazprom/Statoil/ Hydro ONGC/HydroPetrobras/ENAP Access Resource/Market Technical Co-op CNPC/Gazprom ONGC/KazMunaiGaz Rosneft/Sinopec CNPC/Rosneft PTT/Iran* Gazprom/KOGAS ONGC/Petro-Ecuador ONGC/Petrobras India/Azerbaijan ONGC/CUPET Hydro/ONGC ONGC/SOCAR ONGC/Petro-Ecuador ONGC/Pemex Statoil/Pertamina $25 $30 $35 $40 $45 $50 $55 $60 $65 $70 WTI Rapidly increasing co-operation between NOCs

43 Biofuels Source: Shell, EUCAR/JRC/CONCAWE Bio-components (Ethanol, FAME) kt/yr Shell Exxon Mobil BPChevronTOTAL Biofuels 1 st Generation Pro: higher agricultural yields, more CO 2 - saving by using organic waste Biofuels 2 nd Generation Diesel Wheat Corn Sucre cane Sunflower Rape seed Soja Bio-Ester Bio ethanol Conversion Biomass-to-Liquids Enzymati c Hydrolyse s Cellulose / Ethanol Petrol Food Plants waste Petrol Diesel Plant swas te

44 Synthetic fuels • Clear fluids, clean combustion • High octane, almost sulpher free • Low air polution Synthetic fuels enables ‘designer’ developments: • Lower emissions • Higher efficiencies • Better engine performance • Lower noise Identical Products GT L Natural gas Biomass Coal Fischer-Tropsch Process Syn gas BT L CT L gasificatio n

45 Carbon Capture & Storage (CCS) – ZeroGEN Project, Australia Coal Gasification, Rockhampton 200 km CO 2 Pipeline CO 2 -Savings in North Dennison Storage ca m below ground Rockhampton Brisbane Queensland

46 Energy policy challenges

47 Wie is hier de held?

48 Belangrijke kwesties en hun drijfveren Gebeurtenissen Trends and Patronen Drijfveren Grondstoffen IT Financiën Ecologie Technologie Cultuur Beleid Wetgeving Demografie Regulatie Politiek Fysica

49 Mentale modellen

50 Het begrijpen van de wisselwerking Politiek Milieu Technologie Maatschappij Economie