Design Charles & Ray Eames - Hang it all © Vitra Jeugdwerkloosheid, scholing en opleiding Ides NICAISE HIVA / PPW (KU Leuven) Workshop Jeugdwerkloosheid Koninklijke Vlaamse Academie, 21 mei 2013

Een wederzijdse beïnvloeding Scholing Werkloosheid 2

1. INVLOED VAN SCHOLING OP WERKLOOSHEID Scholing Werkloosheid 3

Scholing als bescherming tegen werkloosheid • Selectieve daling vraag • Verdringing => onder- tewerkstelling / daling opbrengstvoet menselijk kapitaal 4

Vlaamse schoolverlaters

Vlaamse schoolverlaters 2011 restwerkloosheid (na 1j.) – LO / SO1 / SO2 / DBSO 6

Vlaamse schoolverlaters 2011 restwerkloosheid (na 1j.) – SO3 / SO4 7

Vlaamse schoolverlaters 2011 restwerkloosheid hoger onderwijs 8

Vlaamse schoolverlaters 2011 Ook grote verschillen naar studiegebied op elk niveau: • Minder werkloosheid in praktijkgerichte opleidingen • Minder werkloosheid in – STEM-richtingen, – industriële richtingen, – zorg • Hoge werkloosheid in – Commerciële richtingen, – cultuur en kunst 9

Studiegebieden HSO 10 BSO TSO

Professionele bacheloropleidingen 11

Masteropleidingen 12

“In Vlaanderen studeren jaarlijks onvoldoende jongeren af met diploma’s op gebied van exacte wetenschappen, toegepaste wetenschappen, ICT en techniek (STEM). De komende jaren zal deze problematiek zich nog scherper stellen door het toenemend aantal technici, ingenieurs en wetenschappers dat met pensioen gaat en zal moeten vervangen worden. Deze problematiek belemmert de economische groei en de verdere ontwikkeling van de kennismaatschappij in Vlaanderen.” (van den Berghe & De Martelaere, ‘Kiezen voor STEM’, VRWI, 2012) 13 De STEM-paradox: in volle crisistijd…

De paradox: in volle crisistijd… • Een Europees fenomeen • Vooral meisjes ondervertegenwoordigd • Daling van instroom • Te weinig doorstroom STEM SO (40%) => STEM HO (20%) • Te weinig doorstroom STEM-afgestudeerden => STEM-jobs • Oorzaken zijn divers: – cultureel maar ook structureel – Arbeidsmarktgebonden maar ook onderwijsgebonden… DE WATERVAL MISSCHIEN? 14

2. INVLOED WERKLOOSHEID OP SCHOLING Scholing Werkloosheid 15

De paradox van het voortijdig schoolverlaten • Stijging tussen 1995 en 2008 ondanks versterking TSO / BSO / DBSO • Stijging VSV in crisistijd (uitz. Vlaanderen?) – Ontmoedigingseffect – ‘added worker effect’  Daling opportuniteitskost studies  Stijging rendement onderwijs 16

BELEIDSIMPLICATIES (1) Actieplan voortijdig schoolverlaten • Vermindering van het zittenblijven • Versterking TSO / BSO • Versterking leerplicht => kwalificatieplicht ? 17

BELEIDSIMPLICATIES (2): Duurzame oplossingen voor STEM-paradox • Techniek in het kerncurriculum op alle niveaus (kleuter, lager, eerste graad secundair, bacheloropleidingen) • Doorstroming STEM => onderwijs bevorderen • Versterking samenwerking onderwijs – bedrijfsleven • Hervorming secundair onderwijs 18

BELEIDSIMPLICATIES (3): aanpak mismatch • Skill-biased technological change: meer HO ? • Verdringingstheorie: beperking HO ? 19