Dorpsvoorzieningen en leefbaarheid Anja Steenbekkers 17 april 2014 CMO Academie te Oostwold Sociaal Planbureau Groningen

Teloorgang van het dorpsleven ´Het proces van schaalvergroting vormt een rechtstreekse bedreiging van de bestaansmogelijkheden van de kleine dorpen, waarvan de ‘leefbaarheid’ in het geding komt.´ (van Doorn 1961)

Transitie van het dorpsleven (Frans Thissen) Autonoom dorp ‘wereld op zichzelf’ Woondorp ‘basis in de wereld’ Met deze transitie veranderde ook het denken over leefbaarheid (omtrent voorzieningen)

Verschillende visies op leefbaarheid Autonome dorp Woondorp dorpsschool aantrekkelijke omgeving dorpshuis toegang tot glasvezelnet dorpswinkel behoud cultuurhistorie busverbinding natuur & landschap voetbalclub jongerensoos erfgoed vereniging eettafel voor ouderen nieuwe traditie

bereikbaarheid & keuzevrijheid ontmoetingen & sociale cohesie Voorzieningen specifieke bewonersgroepen

Presentatie

Groningen

Kleine afgelegen dorpen Krimp Aantrekkelijkheid

Bereikbaarheid en keuzevrijheid

Basisschool meestal dichtbij….

….maar een beperkte keuze Maar denk aan keuzevrijheid binnen scholen en winkels

Bereikbaarheid (in km)

Sportaccommodaties (dorpen <3000 inwoners)

Afstand sportaccommodaties en sportdeelname (dorpen < 3000 inwoners) Dichtbij: < 2km Gemiddeld: 2-4 km Ver: > 4 km % dat niet sport neemt toe van 28% tot 33%

Vrijwilligerswerk voor de sportvereniging

Ontmoetingen en sociale cohesie

Belang voor contact met buurtgenoten

Kinderen niet altijd naar de dorpsschool Figuur: Scoop Zeeland

Vrijwilligerswerk voor sportverenigingen Altijd in het dorp: 15,5% doet minimaal een uur per week vrijwilligerswerk Altijd elders 8,3%

Belang voor bewoners

Voor zichzelf vindt men andere dingen belangrijker Hoe belangrijk vindt u dat er basisscholen in de buurt van uw woning aanwezig zijn? Hoe belangrijk vindt u dat er winkels voor dagelijkse boodschappen in de buurt van uw woning aanwezig zijn?

Geen verband voorzieningen- niveau en tevredenheid met de woonomgeving CMO Stamm wel een licht verband onder bepaalde categorie dorpen Figuur: Scoop Zeeland

Belangrijkste redenen voor het ervaren van achteruitgang (≥15 jaar en dorpen ‹3000 inw.) Redenen voor achteruitgang (%)a Voorzieningen 46 Overlast en veiligheid 16 Verloedering en slecht onderhoud Te weinig geschikte woningen 12 Wegtrekken jonge mensen en vergrijzing Sociale cohesie en mentaliteit 11 Verstedelijking en achteruitgang fysieke kwaliteit Verenigingsleven en sociale vitaliteit 10 Geen toelichting 7 a Percentages tellen niet op tot 100 omdat respondenten meerdere dingen konden noemen.

Verschillen tussen groepen bewoners

Beschikking over een auto

Leven met beperkingen

Geen contact met de buren Gemiddeld zo’n 35 kilometer

Leefbaarheidsproblemen naar leeftijd

Concluderend Weinig ‘bewijs’ voor de onmisbaarheid van dorpsvoorzieningen voor de leefbaarheid van dorpen. Voorzieningen hebben voor een deel van de bewoners een grote emotionele en sociale betekenis. Naarmate bewoners ouder /beperkter worden, raken zij meer aangewezen op het dorp.