Uitsluiting en discriminatie Hoofdstuk 3

Van ziekte naar participatieprobleem Een persoon ontwikkelt een ziekte

Van ziekte naar participatieprobleem Stigma, discriminatie + sociale uitsluiting Ziekte

Van ziekte naar participatieprobleem Latrogene effecten van opname en behandeling: ervaringen met medepatiënten cultuur van beheersing bijwerkingen medicatie Ziekte

Van ziekte naar participatieprobleem Gebrek aan zelfbepaling Ziekte

Van ziekte naar participatieprobleem Negatieve gevolgen van werkeloosheid + gebrek aan opleiding Ziekte

Van ziekte naar participatieprobleem Verstoorde dromen Ziekte

≠ Dit Dit Ziekte Ziekte

Wat is het participatieprobleem? Wat is de ziekte? Ziekte Ziekte Wat is het participatieprobleem?

Rehabilitatiedoelgroepen (zie Korevaarskubus) behoren tot de meest achtergestelde groepen in onze samenleving

Korevaarskubus WvK: Ik kan deze niet aanpassen helaas. Veranderen: [Dak- en thuislozen] [Niet-aangeboren hersenletsel] [Verslavingsproblematiek] [Forensische psychiatrie]

Stigma Een letterlijk of figuurlijk merkteken dat personen onderscheidt van anderen en dat hen in verband brengt met onwenselijke eigenschappen (gevaarlijk, onbetrouwbaar, incompetent) waarna zij door anderen worden afgewezen of genegeerd. (Link & Phelan, 1998)

Voorbeeld Psychiatrische aandoeningen Tweesnijdend zwaard: wapenen tegen aandoening wapenen tegen stigma Stigmatisering op grote schaal patiënten geweerd uit privéleven en uit de buurt van kwetsbare naasten (kinderen)

Voorbeeld Psychiatrische aandoeningen bron van zorg barrière voor maatschappelijke participatie (selectief) verbergen psychiatrische status sommige wekken angst en afkeer op bij andere burgers vanwege overlast of agressie

Attributie

Voorbeeld discriminatie

Self-fulfilling prophecy

Gevolgen stigmatisering Chronische stress Lage zelfachting Demoralisering Depressieve symptomen Anomie en lage kwaliteit van leven Terugval en heropnames Doet positieve effecten van rehabilitatieprogramma’s grotendeels teniet

Drie soorten stigma Autoritarisme: mensen kunnen geen verantwoordelijkheid dragen Sociale inperking: mensen vormen een gevaar voor de samenleving Liefdadigheid: mensen hebben (extra) zorg en aandacht nodig

Antistigmastrategieën Driedeling: Protest Voorlichting Contact (Corrigan & Penn, 1999) Maar ook: 4. Wet- en regelgeving

Contacthypothese Positief effect van ontmoetingen tussen burgers met en zonder psychische beperkingen is waarschijnlijk groter als: deelnemers dezelfde status hebben zij zelf voor contact kiezen en er plezier aan beleven contacten worden gekenmerkt door sa-menwerking en zekere vertrouwelijkheid het gaat om contacten met personen die lichtelijk afwijken van het stereotiepe beeld (o.a. Alexander & Link, 2003) Alexander & Link niet in literatuur.

Antistigmaprogramma’s Veelal mengvormen voorlichting en contact. Belangrijke aspecten: Beginnen in de psychiatrie Adequate mediastrategie Gedifferentieerde aanpak Centrale rol voor cliënten

Evenwicht Bestrijden van stigma door anderen en tegengaan van zelfstigma zijn even belangrijk Beide strategieën kunnen elkaar versterken

Samenvattend Stigma niet uit te bannen, maar wel te bestrijden Enige bekendheid werkzame ingrediënten Geen radicale oplossingen > weg van geleidelijkheid Wetgeving die discriminatie verbiedt Overlastbestrijding en stigmabestrijding - sluiten elkaar niet uit - zijn complementair