Comorbiditeit Meerdere (chronische) aandoeningen tegelijkertijd hebben Renée Berting, physician assistant Centrum Complex Chronisch Longfalen Presentatie jaarvergadering ACBWB Breda, 4 april 2019

Inhoud van de presentatie Jaarvergadering ACBWB Inhoud van de presentatie Comorbiditeit: definitie en verdere uitleg Comorbiditeit bij chronische longaandoeningen Comorbiditeit bij reumatische aandoeningen 04/04/2019

Betekenis Comorbiditeit Jaarvergadering ACBWB Betekenis Comorbiditeit Comorbiditeit is het tegelijkertijd hebben van twee of meer stoornissen of aandoeningen bij een patiënt Verschil met bijkomende problemen bij een chronische aan doening 04/04-2019

Jaarvergadering ACBWB Voorbeelden vóórkomen van comorbiditeit gegevens uit huisartsenpraktijken 2011 COPD: 16% geen comorbiditeit 84% één of meerdere extra aandoeningen Artrose: 25% geen comorbiditeit 75% één of meerdere extra aandoeningen 04/04/2019

Leeftijdsafhankelijk Jaarvergadering ACBWB Leeftijdsafhankelijk 04/04/2019

Kip of ei: welke aandoening eerst ? Multimorbiditeit Jaarvergadering ACBWB Kip of ei: welke aandoening eerst ? Multimorbiditeit 04/04/2019

Jaarvergadering ACBWB Oorzaak aandoening(-en): Vaak gemeenschappelijke oorzaak zoals roken, hoge bloeddruk, of inactiviteit 04/04/2019

Comorbiditeit bij COPD Jaarvergadering ACBWB Comorbiditeit bij COPD Longkanker Aandoeningen kransslagaders hart /Herseninfarcten (CVA)/Vaataandoeningen Hartfalen Osteoporose Angst en depressie Suikerziekte (diabetes mellitus) 04/04/2019

Co-morbiditeit bij COPD: Hart- en vaataandoeningen Jaarvergadering ACBWB Co-morbiditeit bij COPD: Hart- en vaataandoeningen Oorzaken hartinfarct; herseninfarct; verstopte vaten in de benen (perifeer vaatlijden ofwel etalage benen) Roken Te hoge bloeddruk. Te hoog cholesterolgehalte (te weinig bewegen; voedingspatroon; overgewicht) Diabetes. Geslacht (mannen hebben een grotere kans op het krijgen van een hartinfarct dan vrouwen). Erfelijkheid (de kans op een hartinfarct is groter, als er hart- en vaatziekten en hartfalen in je familie voorkomen). 04/04/2019

Herken de signalen van een hartinfarct: verschil bij mannen en vrouwen Jaarvergadering ACBWB Herken de signalen van een hartinfarct: verschil bij mannen en vrouwen 04/04/2019

Jaarvergadering ACBWB Wat is een hart infarct ? En verstopte bloedvaten in de benen: “etalage benen” ? 04/04/2019

Herseninfarct: herken de signalen Jaarvergadering ACBWB Herseninfarct: herken de signalen 04/04-2019

Jaarvergadering ACBWB Longkanker en COPD Duidelijk relatie met roken (van de patiënten met longkanker heeft 85% gerookt; bij COPD patiënten ruim 80%) Wetenschappelijk onderzoek naar ontstekingsfactoren in het lichaam die bij beide ziekten beelden een rol spelen. Alarm symptomen die kunnen duiden op longkanker hoesten/toename van hoesten bloed op hoesten gewichtsverlies en kortademigheid 04/04/2019

COPD en Chronisch hartfalen Jaarvergadering ACBWB COPD en Chronisch hartfalen Wat is hartfalen ? Het hart pompt onvoldoende bloed rond Oorzaak: aandoening hartklep, eerder doorgemaakt hartinfarct, hartspierziekte, langdurige hartritme stoornissen, roken, COPD, suikerziekte, hoge bloeddruk Hoofdklachten zijn: kortademigheid, vermoeidheid en vocht vasthouden Patiënten met COPD hebben 4,5 keer zo grote kans om hartfalen te ontwikkelen Tussen de 20% en 40% van de COPD patiënten heeft chronisch hartfalen. Dit wordt niet altijd vastgesteld. Behandeling: medicatie en revalidatie 04/04/2019

Symptomen hartfalen: soms moeilijk te onderscheiden van COPD klachten Jaarvergadering ACBWB Symptomen hartfalen: soms moeilijk te onderscheiden van COPD klachten 04/04-2019

Osteoporose Jaarvergadering ACBWB Botten worden brosser Verouderingsproces Te weinig lengtedruk op de botten Gevolg van bepaalde medicatie Behandeling: Medicatie, voeding en wandelen !!! 04/04/2019

Angst en depressie Jaarvergadering ACBWB 04/04/2019 Angst en somberheid/depressie hangt niet af van de ernst van het COPD. Bij COPD komt angst en depressie 2-3 keer zo vaak voor als in de doorsnee bevolking. Tijdig bespreekbaar maken is van belang Depressie als gevolg van: sociaal isolement, ontbreken van toekomst perspectief of de lichamelijk beperkingen Goede uitleg kan wonderen doen 04/04/2019

Oplossingen bij angst en depressie Jaarvergadering ACBWB Oplossingen bij angst en depressie 04/04/2019

Diabetes mellitus (suikerziekte) Jaarvergadering ACBWB Diabetes mellitus (suikerziekte) Diabetes mellitus (DM): op oudere leeftijd = type II Bij COPD meer kans op DM (rol ontstekingsfactoren?) Oorzaken DM: roken, overgewicht, voeding, medicatie, aanleg Wat gebeurt er ? Teveel glucose (=suiker) in het bloed Waarom? Er is te weinig insuline in het bloed. Insuline zet glucose om in bruikbare stoffen voor het lichaam ( zoals voor spieren) 04/04/2019

Is astma altijd (alleen) astma ? Jaarvergadering ACBWB Is astma altijd (alleen) astma ? Bij onvoldoende controle van astmaklachten kan comorbiditeit een rol spelen: Chronische voorhoofdsholte ontsteking Dysfunctie van de stembanden Eosinofiele bronchitis COPD (astma- COPD overlap syndroom) Angst /hyperventilatie syndroom Refluxziekte Hyperreactiviteit van de luchtwegen na doorgemaakte virus infectie Cystic fibrose Overgewicht 04/04/2019

Jaarvergadering ACBWB Reflux ziekte (GERD) 04/04/2019

Leefstijladviezen bij refluxziekte Jaarvergadering ACBWB Leefstijladviezen bij refluxziekte Niet roken of meeroken Handhaven gezond gewicht Kleinere maaltijden eten Bewegen (wandelen) ná het eten Vermijden van strakke kleding Vermijd scherp gekruid eten 04/04/2019

Comorbiditeit bij reumatische artritis (ontstekingsreuma) Jaarvergadering ACBWB Comorbiditeit bij reumatische artritis (ontstekingsreuma) Geldt ook voor ziekte van Bechterew en artritis psoriatica. Bij deze ziekte beelden is er ook sprake van ontstekingsfactoren. Hart- en vaat ziekten Infecties Maagklachten Osteoporose Depressie 04/04/2019

Infecties en maagklachten Jaarvergadering ACBWB Infecties en maagklachten Vaak gevolg van gebruik van medicatie vanwege pijn/ontstekingen Gebruik van de zogenoemde NSAID’s (Naproxen, Diclofenac en Ibuprofen) kunnen de maag beschadigen. Ook DMARDS Medicatie die het immuunsysteem onderdrukt kunnen ervoor zorgen dat er eerder infecties ontstaan 04/04/2019

Osteoporose en prednison Jaarvergadering ACBWB Osteoporose en prednison Prednison is een belangrijk medicijn. Verbetering van kwaliteit van leven en soms zelfs levensreddend Maar …….heeft veel bijwerkingen zoals osteoporose Altijd afweging maken werking en bijwerking Streven naar zo laag mogelijke dosering 04/04/2019

Jaarvergadering ACBWB Samenhang gewrichtsklachten en longklachten: denk aan auto-immuun ziekten Gewrichtsklachten van de enkels en hoesten/verminderd inspanningsvermogen > denk aan sarcoïdose Longfibrose en spier/gewrichtsklachten > denk aan longfibrose op basis van auto immuunziekte Verminderd longvolume en huidproblemen > denk aan sclerodermie Verschillende klachten horen bij 1 ziekte ! 04/04/2019

Jaarvergadering ACBWB Vragen ? 04/04/2019