Thema 2 : Geluidsreceptoren 1. Aard van de prikkel : geluid 2. Situering van het gehoorzintuig 3. Bouw en werking van het oor 4. ‘Horen’ met je hersenen 1. Aard van de prikkel : geluid

Aard van de prikkel : ‘geluid’ Hoekenwerk geluid : -1.1 geluiden zijn trillingen / p. 18 – toonhoogte / p. 20 – geluidssterkte / p resonantie / p. 23 Vul hypothese in. Voer de experimenten uit. Noteer de waarnemingen. Vul de reflectie op de onderzoeksattitude in p. 26

Geluiden zijn trillingen Geluid ontstaat door een trilling of een trillend voorwerp

Geluiden planten zich voort doorheen een middenstof Trillingen van de geluidsbron  In de omringende lucht: kleine schommelingen in de luchtdruk  Drukschommelingen planten zich voort : GOLVEN  Trommelvlies gaat trillen  Trillingen worden doorgegeven  Prikkelen van de geluidsreceptoren = fonoreceptoren  We nemen geluid waar

Luchtdrukschommelingen in de vorm van golven

Een middenstof kan in 3 toestanden voorkomen: vast / vloeibaar / gas Plant geluid zich voort in het luchtledige? geluid-plant-zich-door-de-lucht-voort-maar-als-er- geen-lucht-is/#q=geluid In het luchtledige kunnen geluiden zich wel/niet voortplanten omdat : er geen middenstof is Geluiden planten zich voort doorheen een middenstof

Toonhoogte Toonhoogte = = Uitgedrukt in 1 Hz = = frequentie aantal trillingen per seconde Hertz (Hz) 1 trilling per seconde 1 golflengte per seconde

Toonhoogte

Geluiden met een lage toon hoge / lage frequentie veel / weinig trillingen per seconde korte / lange golflengte

Geluiden met een hoge toon hoge / lage frequentie veel / weinig trillingen per seconde korte / lange golflengte

Geluidssterkte Geluidssterkte= =  uitwijking van de trilling = amplitude Uitgedrukt in geluidsintensiteit hoeveelheid trillingsenergie Decibel (dB)

Geluidssterkte

Decibelschaal + 10 dB: Vergelijk de geluidssterkte van 70 dB en 60 dB : geluidssterkte van 70 dB = 10x groter dan geluidssterkte van 60 dB Vergelijk de geluidssterkte van 70 dB en 50 dB : geluidssterkte van 70 dB = 100x groter dan geluidssterkte van 50 dB Geluidsintensiteit x 10

Resonantie Voorbeelden

= Gehoorspectrum van de mens : 16 Hz en Hz Ultrageluiden Infrageluiden Gehoorspectrum Waaier van frequenties cursus pag. 24 – 25

Echolocatie

Toonaudiogram ch?v=bP-nJp3yBK4 ch?v=JfuWq8PiuaA cursus pag. 36

Thema 2 : Geluidsreceptoren 1. Aard van de prikkel : geluid 2. Situering van het gehoorzintuig 3. Bouw en werking van het oor 4. ‘Horen’ met je hersenen 2. Situering van het gehoorzintuig

Thema 2 : Geluidsreceptoren 1. Aard van de prikkel : geluid 2. Situering van het gehoorzintuig 3. Bouw en werking van het oor 4. ‘Horen’ met je hersenen 3. Bouw en werking van het oor

Het uitwendig oor Bestaat uit : - oorschelp - gehoorgang - trommelvlies  tussen uitwendig oor en middenoor Functie? prikkels opvangen

Oorschelp Elastisch kraakbeen bedekt met huid Bindweefsel bedekt met huid

Oorschelp Trechtervorm => Geluid versterken

Gehoorgang Omgeven door : -kraakbeen -rotsbeen Gevuld met : lucht

Gehoorgang Haartjes : stof tegenhouden Smeerklieren : oorsmeer produceren  huid en trommelvlies soepel houden trommelvlies waterafstotend houden stof tegenhouden

Trommelvlies Zeer dun vlies < bloedvaten < zenuwvezels Functie? Meetrillen met opgevangen geluiden => Trillingen doorgeven aan het middenoor

Het middenoor Bestaat uit : - trommelholte - gehoorbeentjes Functie? prikkels versterkt geleiden

Trommelholte

Het middenoor Stijgen en dalen met een vliegtuig => Oorpijn of last van suizingen Hoe kan je dit voorkomen? Wat gebeurt er in je oor? Verklaring : luchtdruk langs beide zijden van het trommelvlies is verschillend slikken buis van Eustachius gaat open cursus pag

Trommelholte Functie van de buis van Eustachius? Werkt drukverschil weg tussen de lucht in het middenoor en de druk aan de buitenkant van het trommelvlies.

Gehoorbeentjes Functie? trillingen van het trommelvlies versterkt geleiden naar het ovaal venster hamer aambeeld stijgbeugel gehoorbeentjes

Middenoorontsteking

Het inwendig oor Bestaat uit : - 3 halfcirkelvormige kanalen - voorhof - slakkenhuis Functie? prikkels verwerken

Het inwendig oor halfcirkelvormige kanalen slakkenhuis voorhof  evenwichtsreceptoren  geluidsreceptoren  evenwichtsreceptoren

Het inwendig oor < benig labyrint : = geheel van holten en gangen in het rotsbeen gevuld met vloeistof : perilymfe < vliezig labyrint : = geheel van vliezen in het benig labyrint  volgen dezelfde vorm gevuld met vloeistof : endolymfe

Het inwendig oor

Slakkenhuis

3 gangen: Bovenste gang < tussen : vlies : Middengang < tussen : vlies : Onderste gang < perilymfe endolymfe membraan van Reissner basaalmembraan

Slakkenhuis Geluidsprikkel => => perilymfe verschuift basaalmembraan gaat trillen

Doorsnede slakkenhuis

Orgaan van Corti

Haarcellen : geluidsreceptoren

Haarcellen

basaal membraan dakmembraan Orgaan van Corti

Geluidsprikkel  zenuwimpuls oorschelp gehoorgang trommelvlies gehoorbeentjes ovale venster vloeistof van het slakkenhuis basaalmembraan Trillingen :

Geluidsprikkel  zenuwimpuls Basaalmembraan trilt Basaalmembraan en dakmembraan verschuiven ten opzichte van elkaar Ombuigen van de haartjes van de haarcellen Opwekken van een zenuwimpuls

Geluidsprikkel  zenuwimpuls haarcellen zenuwvezels gehoorzenuw hersenen WIJ HOREN zenuwimpuls:

Basaal membraan

cursus pag. 38

Horen met je beide oren Onderzoek : cursus pag. 39 – 40

Gehoorverlies

Gehoorverlies Wanneer treedt gehoorverlies op? -Beschadiging van de haarcellen in het slakkenhuis -Schade aan de gehoorzenuw

Gehoorverlies Veel voorkomende oorzaak : Langdurige blootstelling aan harde geluiden  lawaaidoofheid

Preventie

Gehoorverlies Oplossing? Kan niet hersteld worden. Hoorapparaat

Gehoorverlies Cochleair implantaat: Geluid  elektrische impulsen  gehoorzenuw rechtstreeks stimuleren

VOLT TELEFAX Gehoorschade

Oorcheck