Pensioenakkoord en het nieuwe pensioencontract tijd om keuzes te maken Amsterdam, 10 oktober 2012 drs. N.M. Winter, KWPS

Een jaar later … Pensioenakkoord 9 juni 2011 Wetsvoorstel 33 046 Financiële crisis Herziening FTK Wetsvoorstel 33 290 Belastingplan 2013 Deelakkoord VVD -PvdA Septemberpakket 2012

Nieuwe ontwikkelingen pensioencontract? 1995-1999 Witteveenwetgeving Afbakening fiscale grenzen Intertemporele flexibiliteit? 2006 Wet VPL Afschaffen vroegpensioen Levensloopregeling 2013/2014 verhoging pensioenrichtleeftijd Rapport Goudswaard, etc Pensioenakkoord (euro) Crisis Verhoging AOW-leeftijd, pensioenrichtleeftijd en verlaging opbouwpercentages

AOW-maatregelen laatste stand van zaken, maatregelen uit het deelakkoord 2013 Verhoging met steeds 1, resp. 3, resp. 4 maanden Vanaf 2021 wordt de AOW-leeftijd (waarschijnlijk) gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Een verhoging wordt minimaal vijf jaar van tevoren aangekondigd (vooralsnog)

AOW-maatregelen resterende levensverwachting blijft stijgen Ontwikkeling resterende levensverwachting bij 65 jaar *Kamerstukken II 2011-2012, 33 046, nr 3

Fiscale pensioenmaatregelen Per 2014 fiscale pensioenrichtleeftijd 67 jaar Verhoging wordt gekoppeld aan levensverwachting Jaarlijks wordt bezien of de ontwikkeling van de levensverwachting aanleiding geeft om pensioenrichtleeftijd te verhogen Verhoging vindt plaats in stappen van een jaar Naar verwachting is de fiscale pensioenrichtleeftijd per 2019 68 jaar Aanpassing wordt doorgevoerd 10 jaar voorafgaande aan tijdstip waarvoor is geraamd dat de macro gemiddelde resterende levensverwachting weer met een jaar is gestegen

Fiscale pensioenmaatregelen Verlaging opbouwpercentages Eindloon 1,9% Middelloon 2,15% Beschikbare premie, vergelijkbare verlaagde premies (zie V&A 012-005) Wijzigingen zien op toekomstige opbouw, bestaande aanspraken blijven gehandhaafd

Fiscale pensioenmaatregelen in de tijd fiscaal maximale opbouwpercentages op 60 jaar (ter vergelijking)

Gevolgen Wetgeving leidt tot noodzakelijke wijzigingen van arbeidsovereenkomsten en pensioenreglement Ontslagdatum Pensioenleeftijd Veel arbeidsovereenkomsten kennen beëindiging ‘van rechtswege’ op 65-jarige leeftijd; vanaf 2013 is dit niet meer mogelijk. Koppeling aan AOW-leeftijd is min of meer noodzakelijk Noodzakelijke wijzigingen in pensioenreglement vragen om nadere beschouwing van de pensioenregeling: Welk pensioenstelsel ga ik hanteren? Waartoe dient de pensioenregeling eigenlijk?

Aandachtspunten pensioenrichtleeftijd Wat wordt de pensioenrichtleeftijd in het pensioenreglement? Koppeling aan verschuivende AOW-leeftijd (met actuariële herrekening van pensioen)? Standaard fiscale pensioenrichtleeftijd? Wat te doen met het uiteenlopen van AOW en fiscale pensioenleeftijd In 2013 (AOW: 65 jaar en 1 maand; fiscaal: 65 jaar; actuariële herrekening en toepassing hoog-laag voor periode van 1 maand? Vanaf 2014 een continu aanwezig gat tussen AOW en fiscale leeftijd

Aandachtspunten pensioenrichtleeftijd Hoe gaan sociale partners om met een (eventueel) lagere benefit vanaf 2014? Compensatie? Hoe om te gaan met continu dalende fiscale ruimte en dus continu dalende benefit? Automatische wijziging in regeling? Automatische compensatie?

Gat tussen AOW en pensioenrichtleeftijd 2013: 1 maand hoog-laag om gemis aan AOW gedurende 1 maand op te vangen? 2014: standaard actuariële vervroeging pensioen?

Keuze pensioenleeftijd: keuze pensioensysteem? Geeft nieuwe pensioenrichtleeftijd aanleiding om het pensioensysteem te herzien? Welke keuzen zijn er? Keuze voor bestaand nominaal systeem Aanspraak zonder indexatie Scheiding nominale uitkering en voorwaardelijke indexering Herstelsystematiek conform (verzwaard) FTK Keuze voor nieuwe reële systeem Aanspraak met indexatie Indexatie vormt verplicht onderdeel dat samen met nominale deel één geheel vormt Financiële schokken worden gespreid in de tijd verwerkt (RAM/LAM) Keuze voor bestaand DC-systeem (premieovereenkomst)

Kwalificatie pensioencontracten Nominale contract Juridisch: uitkeringsovereenkomst Fiscaal: eindloon of middelloon Reële contract Juridisch: uitkeringsovereenkomst, of toch premieovereenkomst? Fiscaal: middelloonkader of toch beschikbare premiekader? DC regeling Juridisch: premieovereenkomst Fiscaal: beschikbare premieregeling

Kenmerken/aandachtspunten reële contract Onbekend stelsel voor deelnemers Geeft meer realistisch beeld Eerder nominaal korten Korting: geleidelijk en beperkt Communicatie complex: aanspraken die voorwaardelijk en reëel zijn Invaren Aansluiting reeds opgebouwde pensioenen volgens nominaal systeem met nieuwe reële systeem Fiscale kwalificatie Uitvoering is complex

Keuze pensioenuitvoerder? Leidt keuze pensioensysteem uiteindelijk ook tot keuze pensioenuitvoerder? Een premieovereenkomst leidt binnen een pensioenfonds tot discussie over ringfencing, toerekenen rendementen en effecten stijging levensverwachting API komt tegemoet aan dit probleem: Opbouwfase met DC op basis van collectieve beleggingen (al dan niet met doorsneepremie) in ring 1 Uitkeringsfase met pensioenrechten in ring 2, op basis van UFR Ingevaren aanspraken kunnen eveneens in ring 2 worden ondergebracht