Vermoeidheid bij Kanker Hier gaat het om u. [ Leon Kerkhofs, internist-oncoloog ] · [ 31-10-2018]

Dit is het ook niet…

Is het nou ‘bij’ kanker… of ervoor (ja, dit is is van belang) of erna…

Wat is ‘moeheid bij kanker’ Cancer Related Fatigue oftewel CRF Moeheid bij kanker is heel anders dan de moeheid van voor de kanker maar… het hele leven is anders…..na de diagnose En daar zit het ‘m in……………..althans voor een deel….. Beschrijf het maar eens

CRF/MBK Kankergerelateerde vermoeidheid is een aanhoudend, subjectief gevoel van uitputting gerelateerd aan kanker of aan de behandeling ervan, dat interfereert met het dagelijks functioneren. Vermoeidheid bij kanker verschilt van normale vermoeidheid door de intensiteit, de duur en de sensatie. Vermoeidheid bij kanker is heviger dan de vermoeidheid die men normaal gesproken na inspanning ervaart, reageert niet op rust of slapen, en is overweldigend in die zin dat men er niet overheen kan stappen.

CRF/MBK: dimensies lichamelijke vermoeidheid (bijv. zwakte, het niet in staat zijn tot het verrichten van lichamelijke inspanning) mentale vermoeidheid (bijv. concentratie- en geheugenstoornissen, moeite met denken, beslissingen nemen) emotionele vermoeidheid (bijv. snel optredende geïrriteerdheid of emotionele labiliteit) verminderde interesse en motivatie

Wetenschappelijk onderzoek

Filmpje….. https://youtu.be/YTFPMYGe86s https://www.youtube.com/watch?time_continue=38&v=YTFPMYGe86s

publicaties

Waarom vragen we er niet naar? Despite the prevalence and negative impact of cancer-related fatigue, this symptom is underreported by patients and undertreated by clinicians18. One of the barriers to the assessment and management of fatigue may be a lack of information about mechanisms underlying this symptom, risk factors, and effective treatments. We snappen het niet goed ‘het hoort erbij’ We hebben geen goede behandeling

Hoe werkt dat dan….?

Oorzaken van moeheid bij kanker de soort kanker het stadium van de ziekte (ernstige) gevolgen van de ziekte zoals bloedarmoede, uitdroging, gewichtsverlies, zuurstoftekort, infecties, koorts  Dit is dus ziekte-gerelateerd.

andere ziektes, zoals te traag werkende schildklier, suikerziekte, COPD of hart- en vaatziekten slecht slapen psychische problemen, zoals angst, depressie of slaapstoornissen de behandeling bepaalde medicijnen zoals antidepressiva, opioïden (pijnstillers, bijvoorbeeld morfine) of bètablokkers (bloeddrukverlagers) klachten die niet onder controle zijn zoals pijn of benauwdheid

Mechanismes van MBK/CRF

De biochemie van moeheid Ontsteking - het lichaam komt in opstand Is getest een beetje als griep… Door de ziekte….of door de behandeling/ weefselschade Vooral bij bestraling en bij chemotherapie Gaat vaak over binnen het jaar, maar 20-30%: 5-10jaar ……..

Andere effecten Afweer , de cellulaire immuniteit…(witte bloedcellen….enzo…) Reactivatie van herpesvirussen zoals CMV en dat geeft ook weer activatie van het afweersysteem…. Neuro-endocriene effecten de hypofyse-bijnier-as (overgang) veranderde gevoeligheid voor stress-hormoon cortisol prednison helpt dan niet (veel)

Risico-factoren Erfelijkheid er is een erfelijke aanleg(IL8, IK1B, TNF-a) Psychologische factoren/ bio-behavior moeheid voor meer kans op meer moeheid na Depressie meer kans, sterk verweven Slaapstoornissen lIchaamsbeweging/BMI Coping (omgaan met…) ‘catastrophizing’ eenzaamheid

Behandeling / interventies Exercise/oefening eigenlijk het hele traject zgn aerobe oefeningen, weerstands-oefeningen advies: minstens 150 minuten per week Psyco-sociale interventies samen praten onderwijs-tips ( U gaat hier minder moe weg….. ) Mind-body-interventies zoals mindfullness

Wat te doen: diagnostiek De arts doet, indien nodig, aanvullend onderzoek: gericht bloedonderzoek op het vinden van de oorzaak ECG (hartfilmpje), longfunctieonderzoek, röntgenonderzoek.  Soms wordt gebruik gemaakt van vragenlijsten om uw vermoeidheid en andere symptomen vast te leggen.  Soms gebruikt de arts een vragenlijst (HADS) om te bepalen of u depressief of angstig bent. Eventueel volgt hierna een gesprek met een psychiater of psycholoog

Behandeling vermoeidheid Behandeling van de oorzaak Als de ziekte de oorzaak is van de vermoeidheid: behandeling van de kanker Als de behandeling de oorzaak is van de vermoeidheid: wijzigen of stoppen met de behandeling Behandeling van (ernstige) gevolgen van de ziekte, zoals bloedtransfusie, zuurstof, behandeling van infecties en/of koorts Behandeling van andere ziektes (zoals hartfalen of suikerziekte) Behandeling van angst, depressie en/of slaapstoornissen Stoppen of wijzigen van medicatie Behandeling van ongecontroleerde symptomen

Medicatie Epo bij bloedarmoede Methylfenidaat/ Ritalin het helpt soms Dexamethason het helpt soms Cannabis / Wiet ?

Wat is nog het best… Oefening/bewegen Psycho-educatie Mindfullness-achtige interventies En hartstikke nieuw: untire.me (app)