Toolbox Hijsen met kleine hijs- en hefwerktuigen Samen doen we het beter!

Cijfers en ongevallen In 2016 zijn er 70 bedrijfsongevallen geweest met dodelijke afloop Dat is meer dan 1 dode per week En maar liefst 19 slachtoffers meer (14%) dan in 2015 Veel ongelukken gebeurden bij het hijsen, heffen en verplaatsen van lasten Hebben jullie zelf voorbeelden van ongelukken of bijna-ongelukken? Bron cijfers: Jaarverslag Inspectie SZW. De meeste slachtoffers vallen in de bouw, industrie, handel en afvalbeheer. Kijk ook eens naar je eigen bedrijfssituatie, hoe vaak worden takels gebruikt bij hijsactiviteiten, is hierbij wel eens iets fout of misschien net goed gegaan. Vraag of medewerkers voorbeelden kunnen geven uit hun eigen werksituatie. Vraag ook wat er verbeterd kan worden.

Inhoud Soorten kleine hijs- en hefwerktuigen ofwel handtakels Risico’s bij werken met kleine hijs- en hefwerktuigen Waar moet je aan denken bij veilig werken met handtakels? Hoe kun je de risico’s beperken? Wat kunnen we in ons bedrijf beter doen? Wat kan ieder van ons zelf beter doen? Afspraken maken over veilig werken met handtakels Geef in het kort een overzicht van de onderwerpen die vandaag worden besproken.

Soorten kleine hijs- en hefwerktuigen (1) Kettingtakels Rateltakels Staaldraadtakels Geef kort aan waar de verschillende takels voor worden gebruikt, de mogelijkheden maar ook de onmogelijkheden en de risico’s.

Voorbeelden van hijsgereedschappen Kettingen (Staal)kabels Haken Stroppen en lengen Hijsjukken (Ronde) hijsbanden H- en D-Sluitingen Oogbouten/hijsogen Probeer voorbeelden te laten zien en wijs op de plaats van de keuringsdatum, labels, kleuraanduidingen van het keuringsjaar. Vertel in het kort op welke plaatsen je zelf bepaalde dingen kunt controleren. Geef wat handreikingen: zichtbare beschadigingen, uitgerekte schalmen, punt van haak belast, vervormingen van de schalmen, ontbreken van de veiligheidsklep enz. Kleuraanduidingen van het keuringsjaar: Bruin 2016 2022 Blauw 2017 2023 Geel 2018 2024 Rood/oranje 2019 2025 Zwart 2020 2026 Groen 2021

Risico’s bij werken met handtakels Overbelasting van de takel Bevestiging van de takel aan constructiedelen met onvoldoende draagkracht Onjuist gebruik van de takel Te hoog ophalen van de lastketting, waardoor koppelstuk en lasthaak klem komen te zitten Gebruik de takel uitsluitend voor het verticaal verplaatsen van een last! De dia spreekt voor zichzelf. Uiteraard zijn er nog veel meer risico’s. De risico’s hangen af van factoren als: - de last - de locatie (denk aan hijsen over een fabriek heen waar mensen aan het werk zijn) Bij het werken met deze hand-hijsmiddelen gaat het vaak om het weghalen of plaatsen van stukken materiaal in een fabriek. Vaak zal de ruimte waarin moet worden gewerkt, beperkt zijn. In de praktijk worden ook vaak meerdere takels gebruikt om het werk veilig uit te voeren. Maar dit brengt ook weer andere risico's met zich mee. De onderlinge communicatie en afspraken moeten goed geregeld zijn. Vraag aan de deelnemers wat zij als risico’s zien en welke maatregelen zij nemen om de risico’s te beperken. Vraag aan de deelnemers naar hun ervaringen met het werken met meerdere takels.

Soorten kleine hijs- en hefwerktuigen (2) De rateltakel, pull-lift of staaldraadtakel werkt met een hefboom en niet met een ketting Een rateltakel mag worden gebruikt voor sjorren en spannen Bij gebruik van een pull-lift mag je de hefboom NOOIT verlengen met een pijp om meer kracht te kunnen zetten! Verschil tussen een rateltakel (met een ketting die moet worden doorgetrokken) en een pull-lift die van een hefboom is voorzien. Deze hendel mag uiteraard nooit worden verlengd omdat er dan te veel kracht op de pull-lift wordt uitgeoefend.

Veilig werken met handtakels (1) Bekijk altijd eerst de materialen: Wat is de maximale belasting? Dit moet erop staan! Wanneer is het materiaal voor het laatst gekeurd? Dit moet erop staan! Kijk of slijtage zichtbaar is: Is de ketting beschadigd, vervormd of gedraaid? Is de lasthaak beschadigd, sluit de lasthaak zoals het hoort? Werkt het zelfremmende mechanisme? Benadruk het belang om altijd eerst ook zelf alle materialen te bekijken of ze bijvoorbeeld de vereiste keurmerken hebben en of ze niet beschadigd zijn. Dat geldt dus ook voor de hulp-hijsmiddelen. Probeer voorbeelden te laten zien en wijs op de plaats van de keuringsdatum, labels, kleuraanduidingen van het keuringsjaar. Vertel in het kort op welke plaatsen je zelf bepaalde dingen kunt controleren. Vraag aan de groep op welke onderdelen zij de inspectie uit voeren.

Veilig werken met handtakels (2) Gebruik een deugdelijk aanhaakpunt: Dus geen steiger, leuning of procesleidingen Aanslaan aan een versterkt steigerdeel is wel toegestaan Belast de haak nooit op de punt Pak losse delen altijd in Hijs altijd loodrecht omhoog en nooit schuin Leg uit wat een “versterkt steigerdeel” is. Geef voorbeelden van materialen die kunnen worden gebruikt om te beschermen tegen scherpe delen, zoals een stuk autoband, rubber, enz. Geef een toelichting van het zich NIET in de “line of fire” plaatsen van handen, lichaam, de voeten. Ga nooit tussen de last en een constructie deel instaan. Dit gebeurt vaak onbewust maar is wel de oorzaak van veel incidenten. Geef hierbij wat praktijkvoorbeelden vraag aan de groep of zij voorbeelden kunnen geven uit hun eigen werksituatie.

Veilig werken met handtakels (3) Stel jezelf zo op dat je niet beklemd kunt raken tussen de last en de constructiedelen Laat lasten nooit in de takel hangen wanneer je wegloopt van je werk Laat geen personen onder de last door lopen Verleng de hendel NOOIT met een pijp Leg uit wat een “versterkt steigerdeel” is. Geef voorbeelden van materialen die kunnen worden gebruikt om te beschermen tegen scherpe delen, zoals een stuk autoband, rubber, enz. Geef een toelichting van het zich NIET in de “line of fire” plaatsen van handen, lichaam, de voeten. Ga nooit tussen de last en een constructie deel instaan. Dit gebeurt vaak onbewust maar is wel de oorzaak van veel incidenten. Geef hierbij wat praktijkvoorbeelden vraag aan de groep of zij voorbeelden kunnen geven uit hun eigen werksituatie.

Aanslaan van een last (1) Gebruik bij voorkeur een meersprong: Dit zorgt voor een betere gewichtsverdeling De veilige maximale hoek is 90° (deze kun je het beste gebruiken) De wettelijk toegestane maximale hoek is 120° Let bij lange lasten goed op de verdeling van het gewicht Breng bescherming aan als de last scherpe delen bevat Gebruik bij het verlengen van kettingen altijd koppelschalmen met dezelfde maximale werkbelasting als de ketting Bespreek wat er onder een meersprong kan worden verstaan en waarom met een meersprong hijsen veiliger wordt. Bij gebruik van een koppelschalm welke minder werkbelasting heeft dan de ketting wordt dit de zwakste schakel. Gebruik bij lange lasten een evenaar of andere hulpmiddelen om de last stabiel te kunnen verplaatsen. Geef een korte toelichting tussen het verschil opleiding Veilig Verplaatsen van Lasten met Handgereedschappen VCA SOG en opleiding Begeleiden van Lasten VCA SOG.

Aanslaan van een last (2) Alleen medewerkers ouder dan 18 jaar die een geschikte opleiding hebben gevolgd, mogen aanslaan Bij werkzaamheden in de petrochemie moeten medewerkers het certificaat Veilig Verplaatsen van Lasten met Handgereedschappen of het certificaat Begeleiden van Lasten hebben (zie de SSVV Opleidingengids) Bespreek wat er onder een meersprong kan worden verstaan en waarom met een meersprong hijsen veiliger wordt. Bij gebruik van een koppelschalm welke minder werkbelasting heeft dan de ketting wordt dit de zwakste schakel. Gebruik bij lange lasten een evenaar of andere hulpmiddelen om de last stabiel te kunnen verplaatsen. Geef een korte toelichting tussen het verschil opleiding Veilig Verplaatsen van Lasten met Handgereedschappen VCA SOG en opleiding Begeleiden van Lasten VCA SOG.

Wat kunnen we beter doen? Hebben jullie ideeën over wat we beter kunnen doen? In ons team? Op onze locatie? In ons bedrijf? Hebben jullie vragen over wat je moet doen als het misgaat? Zijn er in jullie werk zaken die 100% veilig werken onmogelijk maken? Vraag aan de aanwezigen om hun input. Laat de tips en voorbeelden van de werkvloer komen zij hebben gezamenlijk vaak heel veel jaren ervaring.

Wat kun je zelf doen? Geef voorbeelden van wat kun je zelf kunt doen om veilig te werken met kleine hijs- en hefwerktuigen Vraag aan de groep op welke punten zij nu gaan letten bij het werken met kleine hijs- en hefwerktuigen. Hoe gaan we een lichte hijsklus nu goed voorbereiden?

Afspraken maken over veilig werken Met jezelf: wat ga je er zelf aan doen? Met elkaar: help elkaar om op de juiste manier te werken! Op de locatie: Praat in elk werkoverleg over veilig werken met kleine hijs- en hefwerktuigen Verzamel voorbeelden van wat goed gaat en wat minder goed gaat In het bedrijf: vraag om hulpmiddelen, informatie en training We maken een nieuwe afspraak om het resultaat van onze afspraken te bespreken Benadruk dat je verwacht dat mensen veilig werken. Maar ook dat je het als een persoonlijke zorg beschouwt dat iedereen weer gezond en veilig naar huis gaat. En dat gezond en veilig werken een zaak is van iedereen persoonlijk, het team en het hele bedrijf. Zorg ervoor dat veilig werken met kleine hijs- en hefwerktuigen een vaste plaats krijgt in het werkoverleg.

Dankjewel voor het meedenken over dit belangrijke onderwerp! Samen doen we het beter! Benadruk het belang van informatie delen van de mensen op de werkvloer met de leidinggevende tot aan de top. Als de leidinggevende niet weet dat er iets mis is, wordt het probleem niet opgelost. En dat geldt tot aan degene die de beslissingen neemt.