Wifi: PZ gast K@pittelZaal& Werksessie Energietransitie Best practices Dirk Vermaire, Impuls Zeeland

Smart Delta Resources (SDR) Energietransitie Delta Regio 22 maart 2018

Wat is SDR? Smart Delta Resources is een samenwerkingsverband van 11 energie- & grondstofintensieve bedrijven in de Delta regio: westelijk Noord Brabant, Zeeland & Noord Vlaanderen. In de sectoren chemie, food, staal en energie. De SDR samenwerking is het resultaat van economische noodzaak: Europa, inclusief de Delta regio, zit in een lastige concurrentie positie voor de prijs van energie en materiaalstromen ten opzichte van de rest van de wereld. De potentiele impact van dit initiatief is voornamelijk bepaald door de energie en grondstof vraag van deze bedrijven: bijvoorbeeld, het gas verbruik van deze bedrijven omvat 25% van de Nederlandse productie. (9% hiervan komt van Nederlandse gas productie) Dit samenwerkingsverband is geen exclusieve club: de 11 bedrijven zijn de samenwerking aangegaan op basis van nieuwe business cases, ander partijen mogen aansluiten. Er is geen geografische beperking, betrokkenheid is bepaald door business cases. Om inzicht te krijgen in elkaars reststromen, hebben de bedrijven allemaal een Memorandum of Understanding ondertekend, om voldoende betrokkenheid en de contributie van iedere deelnemer te garanderen. (SDR is in februari 2014 officieel van start gegaan) Zeeland Seaports, Provincie Zeeland en Economische Impuls Zeeland faciliteren en ondersteunen SDR.

Locaties van de SDR bedrijven in de Delta regio

Doelstelling SDR Het ontwikkelen van business cases voor het uitwisselen van energie- en materiaalstromen: Industriële Symbiose Doelen: Verbetering concurrentie positie van de deelnemers Verbetering regionale bedrijvigheid Vermindering van energie- en grondstoffenvoetafdruk; draagt zo bij aan de circulaire economie en milieudoelstellingen. Focus voor het initiatief ligt sterk op concurrentie verbeteringen, dus ontwikkeling economische business cases. De uitwisseling van reststoffen kan tussen SDR partijen, maar ook met derde partijen plaatsvinden en ook met bebouwde omgeving : een goed voorbeeld hiervan is gebruik van industrie restwarmte voor stads – of wijk verwarming. Tevens kan het concept goed worden ingezet voor gebruik van pieken in elektriciteit aanbod (power to feedstock) MUP: Multi Utility Provider Uit de huidige stand van zaken uit het onderzoek / ontwikkeling van deze projecten komt als algemene conclusie al sterk naar voren het gemis aan cross sectorale verbindingen : deze Delta regio heeft uitmuntende water-, wegen – en in iets mindere mate spoor verbindingen, maar voor deze industriële symbiose is een sterk tekort aan pijpleidingen tussen de verschillende sectoren. Het Multi Utility Provider project – MUP – is reeds in de Nederlandse kanaalzone in kaart gebracht, maar zou moeten worden uitgebreid om de grotere impacts / resultaten te kunnen bewerkstelligen. http://www.youtube.com/watch?v=hUHBmc1-xDI

Potentiële business cases Waterstofsymbiose Dow/Yara/ICL Syngas symbiose: combineren van hoogovengas met waterstof om de grondstof syngas te creëren Warmtelevering aan Wiskerke Onions van LambWeston/Meyer: Uitzetting business case voorbeelden

Warmtelevering LWM/JWK Onions 466.000m3 Aardgas reductie 830 ton CO2 reductie 7.5 MW Partijen zijn akkoord ROI is acceptabel hoewel terugverdientijd > 5 jaar Realisatie: medio 2018

Waterstofsymbiose Dow/Yara/ICL Kanaal Terneuzen - Gent Cracker 1 Cracker 2 Cracker 3 Dow Lex Dow R&D Ammo-nia 1 Ammo-nia 2 Ammo-nia 3 Incoupling & compressing DOW Benelux, Terneuzen Yara, Sluiskil H2 bro-mide Micro PSA unit ICL-IP, Terneuzen H2-supply Bridge Sluiskil H2-symbiose fase 1: 4 kton H2/jr uit DOW krakers wordt gebruikt als feedstock voor Yara en 150 ton/jr voor ICL-IP Phase 1 Outcoupling Pijpleiding A-530-11

Waterstofsymbiose Dow/Yara/ICL - Status Green Deal ondertekend met MinEZ op 14 maart 2016 Doelstelling realisatie 1e fase: Q4 2018 Onderzoek verdere opschaling loopt CO2 reductie 10 kTon per jaar voor fase 1, fase 2 aanzienlijk groter

Syngas symbiose CO-rijke gassen van ArcelorMittal (BF, BOF, COG) naar Dow as feedstock voor krakers Op volledige economische schaal: potentieel reductie op lange termijn van ca 800 kTon CO2 Subsidie en financieringsopties worden onderzocht

Concreet: wat biedt SDR Realisatie industriële symbiose projecten In beeld brengen van processen en energie en materiaalstromen Opportunities identificeren voor nieuwe projecten Ondersteuning bij realisatie: samenwerking, subsidies, beïnvloeding regelgeving Een bijdrage aan totstandkoming van de circulaire economie en verduurzaming – een (deel-)antwoord op de maatschappelijke vraagstelling op dit gebied Versterking van de concurrentiepositie en industriecomplex in de regio – steeds meer grensoverschrijdend

Smart Delta Resources Contact: Programmamanager Edisonweg 37 D1 danielgoedhuis@impulszeeland.nl 4382 NV Vlissingen      +31 (0)6 52 52 50 62 Programma secretaris/PA SmartDeltaResources.com wiessaman@impulszeeland.nl T: +31 (0)118 724900 +31 (0)6 53 18 72 02       Afhankelijk van wie de presentatie geeft kan hij/ zij ook eigen gegevens toevoegen.