A5 PPsx 114 Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Vulkanisme (vervolg) < basalt 9-12-2018 A5 114

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Vulkanen ingedeeld naar heftigheid: De kracht van een vulkanische uitbarsting wordt aangegeven met de VEI = Vulkanische Explosiviteitsindex (belangrijk > volume en hoogte) Schaal VEI = 0 t/m 8 Vanaf nummer 6 = mondiale gevolgen voor het klimaat http://www.vulkanisme.nl/vulkaanuitbarsting/vei.php http://www.youtube.com/watch?v=Bz7WCttwXQk 9-12-2018 A5 114

Vulkanische nawerkingen: Pyroclastische stroom = gloedwolk Hier kunnen schadelijke stoffen in zitten, zoals fumarolen. 9-12-2018 A5 114

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Vulkanische nawerkingen: Stoombronnen > geisers (soms met zwavel) warme bronnen (hot springs) 9-12-2018

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde A geyser is a special type of hot spring that erupts periodically. For both geysers and hot springs, groundwater circulating at depth becomes heated by the hot rock below and moves by convection, toward the surface. As it rises, it follows zones of weakness that become channels leading upward. In a geyser, these channels have constrictions which prevent the water from circulating freely to the surface where the heat would escape. The water becomes progressively hotter at depth, exceeding the surface boiling point (199° F., 93° C). Yet it will not vaporize in the geyser tube at this temperature because of the greatly increased pressure exerted by the enormous weight of the overlying water. 9-12-2018 A5 114

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde 9-12-2018 A5 114

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Gasbronnen (vaak met kooldioxide) o.a. bij Pozzuoli Zwaarder dan lucht! >> dodelijk! (vaak ook met fumarolen) 9-12-2018 A5 114

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Vulkanische nawerkingen: Minerale bronnen: warm water neemt de mineralen uit gesteenten op. - bv kalk > terrassen van Pamukkale (Turkije) - bv kalk en ijzer > Tivoli (Italië) roest; travertijn (lijkt op marmer, maar zachter) voor siervoorwerpen/vloeren.

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Vulkanische nawerkingen: Aardwarmte > warm water voor bv. stadsverwarming (Reykjavik) elektriciteit uit warm water via turbines (geothermie) 9-12-2018 A5 114

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Vulkanische nawerkingen: Lahars – aswolken – vulkanische bommen (lapilli) Lahars = as + regen/smelwater; wordt een pyroclastoc flow. Sneeuw en modder mixen: 9-12-2018 A5 114

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Vulkanische nawerkingen: Vulkanische as 9-12-2018 A5 114

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Vulkanische nawerkingen: Lapilli: lava is zo licht dat het de lucht in geschoten wordt en als steen weer naar beneden komt. http://hvo.wr.usgs.gov/gallery/kilauea/volcanomovies/ http://www.youtube.com/watch?v=lMNlijm6xk4 http://www.youtube.com/watch?v=N_cyG2dJPpc 9-12-2018 A5 114

Aarde – Opbouw en afbraak van het reliëf op aarde Vulkanische nawerkingen: Pyroclastische stromen = gloedwolk Gasbronnen Warmwater bronnen (hot springs) Geysers Minerale bronnen Aardwarmte Elektriciteit Vulkanische as Lahars = mud-flows (vaak deels smeltwater) Lapilli 9-12-2018 A5 114