PERIODE HUMANE BIOLOGIE Rudolf Steinercollege Haarlem. Oktober 2017. Module CELLEN PERIODE HUMANE BIOLOGIE Rudolf Steinercollege Haarlem. Oktober 2017. Cellen Embryologie Organen: Hart, longen, Nieren, Lever Verteringsstelsel Afweer, bacteriologie EHBO (2 dagen) Module: Cellen

Deze periode: Periodeschrift: Veel tekenwerk, NETJES! Module CELLEN Deze periode: Periodeschrift: Veel tekenwerk, NETJES! Praktica: daar waar het kan. Graag! (hart, bloed, bacterien) SO: Laatste dag Deze periode is 3 weken + 2 dagen EHBO Site: www.rshbiologie.nl periode klas 10. Module: Cellen

Start in 19e eeuw. (>1800) Ontdekkingen Module CELLEN Biologie: Start in 19e eeuw. (>1800) Ontdekkingen Voor die tijd God als creator Celtheorie verandert het denken Kernvragen Hoe werkt het menselijk lichaam? Wat zijn zellen nu precies en hoe werken die samen? Evolutievragen: Waar komt het leven vandaan? Dus… ook Erfelijkheid? Hoe zit dat Waar ligt de grens leven/levenloos Module: Cellen

DE CEL: Hoe ziet het eruit? Is er verschil tussen planten en dieren? Module CELLEN DE CEL: Hoe ziet het eruit? Is er verschil tussen planten en dieren? Wat kan je onder de microscoop zien? Hoe denkt men er NU over? Hoe groot zijn cellen? ….juist ja klein dus. Heel klein Module: Cellen

5

6 start EPITHEELWEEFSELS Bron: Martini FH, Bartolomew EF (2008). Anatomie en fysiologie. Een inleiding.Pearson Education Benelux.

DE CEL: Maar eerst de cellen zelf maar.. Module CELLEN DE CEL: Maar eerst de cellen zelf maar.. Module: Cellen

De Plantencel Makkelijk te bestuderen plantencellen: Module CELLEN De Plantencel Makkelijk te bestuderen plantencellen: Verschillen/Kenmerken: Chloroplasten Stevige celwand (grote) Vacuolen Celorganellen: Kern Mitochondrien ER, RER Lysosomen Cytoskelet Golgi etc.. Module: Cellen

De Dierencel Filmpje: Diercellen zien er anders uit: Module CELLEN De Dierencel Diercellen zien er anders uit: Verschillen/kenmerken: Geen chloroplasten Geen stevige celwand Mechanismen om andere cellen te verbinden: desmosomen, junctions etc Filmpje: https://www.youtube.com/watch?v= hxr9Srm2gQQ https://www.youtube.com/watch?v= OD1gW88Lm-Y https://www.youtube.com/watch?v=gFuEo 2ccTPA Module: Cellen

10 Een cel zit vol met organellen = celonderdelen kern, mitochondria, chloroplasten, endoplasmatisch reticulum, golgi-apparaat, lysosomen, peroxisomen, vesicles

Eerst even dit: http://www.youtube.com/watch?v=TYxDoP9ABHc Module CELLEN De Cel in het algemeen Eerst even dit: http://www.youtube.com/watch?v=TYxDoP9ABHc Later bekijken: http://www.youtube.com/watch?v=GigxU1UXZXo En deze: http://www.ted.com/talks/david_bolinsky_animates_a_cell.html In ons onderwijs wordt de cel voorgesteld door een stilstaand plaatje. Microscopen tonen dezelfde dode wereld! (helaas) Cellen leven, delen, groeien en sterven bij duizenden per minuut in je lichaam. Bamboe groeit 30 cm/dag.. Imagine! Een DNA molecuul is heeeeel dun (2 nm) en 2 meter lang en past toch in elke cel! In deze module proberen we het leven in de cellen te zien! Module: Cellen

Module CELLEN De Cel in het algemeen Bevat de stoffen om suikers om te zetten in Energie (metabolische afbraak) Plant: mbv Chloroplasten wordt met zonlicht juist E gemaakt. (syntheseprocessen). Celmetabolisme staat onder besturing van een enorme reeks biochemische gekatalyseerde processen Elke cel bevat DNA dat middels transcriptie en translatie de cel voorziet van allerlei soorten eiwitten: Structuureiwitten (collageen, celmembraaneiwitten ed) Enzymen (=katalysator van biochem processen) Antistoffen(Afweer), celmembraanproteinen, glycoproteinen, Lipoproteinen. Module: Cellen

De Celtypen Bij de mens: ca 200 celtypen Module CELLEN De Celtypen Bij de mens: ca 200 celtypen Bij planten minstens zoveel: zie plantenblad: 6 celtypen: Epidermis (onder en boven) Bladmoescellen (palissadenparenchym en sponsparenchym) Huidmondjes (Openingen voor gasuitwisseling) Haren/stekels (bescherming, luchtturbulentie) Plantenstengel: (doorsnede): epidermiscellen, xyleem, floeem, sklerenchym, parenchym, kurkcellen, lenticellen, cambiumcellen, etc… In practicum zien we cellen in de stengel van de tulp en cellen van de (rode) ui. Ook komen we eencelligen tegen (makkelijk te halen uit slootwater of oud bloemenwater). Module: Cellen

Module CELLEN Opbouw plantencellen Module: Cellen

Module CELLEN Stengels En Vaten. Module: Cellen

Cellen vormen… Weefsels (groepen cellen met dezelfde vorm en functie) (spierweefsel, epitheel, zenuw, bot, kraakbeenweefsel etc) Meerdere weefsels -> organen. Meerdere organen vormen samen (functioneel) een systeem/stelsel. Denk aan verteringsstelsel, of ademhalingsstelsel. Meerdere stelsels vormen het organisme, gelet op zijn fysieke onderdelen.

Embryologie Zaadcel en eicel: zeer gespecialiseerde cellen. Bevruchting: fertilisatie. Zygote-vorming: een eencellige die nog alles kan worden. Klievingsdelingen Vorming van morula, blastula, gastrula Er ontstaat boven-onder, links-rechts en voor-achter Hierna ontwikkelt het embryo zich verder..

EMBRYOLOGIE mens

Eierstokken

De zaadcel

Eicellen (ca 1 mm groot)

https://www.youtube.com/watch?v=hxr9Srm2gQQ https://www.youtube.com/watch?v=OD1gW88Lm-Y

De eerste delingen Klievingsdelingen: geen celgroei, wel delingen Dan 128-cellig stadium: de morula: een klomp cellen Er ontstaat een holte: blastula De blastula ontstaat bij ALLE diersoorten Er mist nog voor-achter, links-rechts- boven-onder.

Gastrulatie (de holle bal stulpt in). Er moet dus een plek zijn die besluit om een holte te vormen. Er is dus wél een verschil tussen de cellen… Gastrulatie is een BELANGRIJK proces en vormt de drie kiembladen: 1. Ectoderm 2. Endoderm 3. en daartussen: Mesoderm. Deze kiembladen (groepen cellen) zijn verantwoordelijk voor de aanleg van verschillende structuren.

De kikker

Gastrulatie: de mens

Welke groep cellen maakt wat.. Ectoderm: Hersenen, ruggemerg, huid, ogen Mesoderm: Spieren, Hart, Geslachtsorganen Endoderm: Pancreas, galblaas, lever, bekleding darmwand.

Enkele filmpjes. Filmpje van het geheel: van zygote -> embryo: https://www.youtube.com/watch?v=jsFn-_SC2Q8 https://www.youtube.com/watch?v=dgPCDXmcQjM&t=21s Filmpje: Gastrulatie mens https://www.youtube.com/watch?v=ADlYn0ImTNg&t=2s Filmpje Neurulatie https://www.youtube.com/watch?v=lGLexQR9xGs&t=3s Filmpje: Embry-vorming https://www.youtube.com/watch?v=yXUv4MPuNTA

End