Slotcouplet 9/11/2017 Zutphen Sander de Hosson WZA

https://www.youtube.com/watch?v=cDDWvj_q-o8&t=74s

Palliatieve Zorg bij COPD Koepelkerk Amsterdam Werkgroep Palliatieve Zorg NVALT S.M. De Hosson Longarts Wilhelmina Ziekenhuis Assen

Middeleeuwen

(Geneeskunde is soms genezen, Consoler Toujours  ’La médecine, c'est guérir parfois, soulager souvent, consoler toujours.’ (Ambroise Pare 1510-1590) (Geneeskunde is soms genezen, vaak verlichten, maar altijd troosten)

Dame Cicely Saunders 1967 – 1985 Christopher’s Hospice

Definitie en Epidemiologie Palliatieve Zorg Definitie en Epidemiologie

Definitie palliatieve zorg (WHO) Palliatieve zorg is actieve zorg voor patiënten bij wie de ziekte niet meer reageert op een (curatieve) behandeling. Pijnbestrijding, behandeling en begeleiding van andere symptomen en problemen van psychologische, sociale en spirituele aard zijn van groot belang. Het doel van palliatieve zorg is het bereiken van de beste kwaliteit van leven voor de patiënt en diens omgeving

Palliatieve Zorg Compassie

Definitie compassie Verdrietig gevoel als iemand anders iets naars meemaakt Voorbeelden:   `compassie tonen`, `compassie met iemand hebben

Compassie is heel belangrijk MAAR: PAS OP!

Mariska Koster, Medisch Contact 2013 “Mijn aandachtsgebied is longkanker. Ik zie bange mensen, verdrietige mensen, wanhopige mensen. En ik moet ze vertellen dat ze doodgaan.” “Ik ben goed geworden in deze gesprekken. Maar aan het eind van de dag zit ik met een emmer vol met tranen. Niet perse mijn eigen tranen. Wel tranen. Ik, specialist achter een bureau, professioneel, warm, empathisch, rustig. Een baken van rust in een zee vol ellende. Maar ergens achter in de spreekkamer sta ik zelf geluidloos te gillen.”

Mariska Koster, MC 2013 Roept op tot intervisie: “Een chirurg staat een hele nacht te opereren om een patiënt te redden. Maar het lukt niet, en de patiënt sterft. Een brandweerman gaat een brandend huis in om een man te redden. Maar het lukt niet, en de man sterft. De brandweerman krijgt professionele opvang. De chirurg krijgt koffie. En gaat visite lopen, of begint met zijn spreekuur.”

Zorg 1. Zorg voor jezelf (intervisie/thuis) 2. Zorg voor elkaar (intervisie/ vragen) 3. Pas dan: Zorg voor de patient.

Behoeften en Knelpunten in de Palliatieve Fase Palliatieve Zorg Behoeften en Knelpunten in de Palliatieve Fase

Waar kunnen mensen beste sterven? Op de plaats waar ze zich veilig voelen B. Koekoek. Regie over plaats van sterven, 2014

Voorkeursplaats overlijden B. Koekoek. Regie over plaats van sterven, 2014

Daadwerkelijke plaats overlijden CBS, 2014

Per provincie B. Koekoek. Regie over plaats van sterven, 2014

Palliatieve Zorg Stervensfase

Belangrijkste symptomen in de stervensfase Kanker Hartfalen COPD Vermoeidheid 88% 78% 80% Anorexie 56% 64% Dyspneu 39% 62% 90% Pijn 45% 42% 49% Klachten van de mond 34% 48% Verwardheid 24% 17% 22% Somberheid 19% 55% Angst 30% Slaapproblemen 14% 51% Obstipatie 29% 25% Misselijkheid 20%

De dood (wat zien we aan de patient?) Final common pathway Slagkracht hart neemt af onder invloed uitstoot eiwitten en afbraakproducten Slechtere doorbloeding: huidafwijkingen, spitsere neus, bleker gelaat Zuurstoftekort in hersenen: Cheynes Stokes ademhaling Reutelen

Belang onderkennen stervensfase Patient en naasten goed voorbereiden Waken Belangrijkste taak: presentie, uitleg en informatie Zo nodig medicijnen als klachten toenemen

Medische interventies in de stervensfase Er zijn! Symptoombestrijding: later meer Palliatieve sedatie Acute Palliatieve sedatie Euthanasie

Dyspneureductie: Morfine Krachtig analgeticum Groep der opioïden 1806 Friedrich Sertuener (apotheker, Paderborn) Werkzame bestandsdeel van opium Geextraheerd uit de papaverplant Inmiddels synthetische productie

Morpheus Griekse God van dromen Zoon van Hypnos (God van de Slaap) Kon de vorm aannemen van elk mens Verscheen in dromen als geliefde

Palliatieve zorg: Nog veel uitdagingen Maatschappelijke relevantie Ethiek Empathie/ compassie Positie zorgverlener Zorg voor de zorgverlener