Docententraining ter voorbereiding van de lessenserie Maeva Bonjour & Tine Hendriks

Even voorstellen…. Wie zijn jullie?

Doelen docententraining Wegwijs maken in lessenserie Bewust worden eigen houding en rol hiervan in lessenserie Keuzes kunnen maken lesopzet ikv leerdoelen leerlingen en eigen affiniteit Kennisoverdracht & weten waar info te vinden is

Docententraining Doel: Kennismaking met de interventie Les(s) & More Wegwijs worden in de lessenserie Vertrouwd(er) raken met bespreekbaar maken van seksualiteit Als team keuzes kunnen maken in lesuitvoer op basis van leerdoelen voor leerlingen en affiniteit docenten

Programma Introductie oefening Uitleg Les(s) & More Verwachting training Uitleg lessenserie Pauze Aandachtspunten en lastige situaties Doorverwijzen Afronding & evaluatie

De basis: Veiligheid in de groep Docent als voorbeeld, procesbegeleider en -bewaker Ontspannen, oprecht en uitnodigend: Lachen mag, uitlachen niet! Stel regels samen op, maak klas verantwoordelijk Maak afspraken over woordgebruik en privacy Benoemen verlegenheid en kwetsbaarheid bij praten over meningen, gevoelens, relaties en seks Respect voor verschil in mening, gevoelens of leefstijl Mening altijd in ik-vorm: niet “dat is…” maar “ik vind…” Studenten bepalen zelf welke persoonlijke informatie ze willen delen: in hoeverre blijft wat verteld wordt binnen de klas? Evt. deels werken in gescheiden groepjes (bv. jongens - meisjes) of tweetallen Anonieme vragenbox

Introductie oefening Synoniemen spel

Les(s) & More in vogelvlucht

Opzet interventie Les(s) en More Docententraining 4 lessen door docent (1 per week) 5e les i.s.m. GGD: afname vragenlijst Zelfde dag spreekuur JGZ & Seksuele gezondheid Indien nodig: bezemspreekuurdagen Per leerling: evt. doorverwijzing naar ZAT of externe hulpverleners

De lessenserie Lessen Relaties, seksualiteit en je lichaam Gezonde seks, soa, anticonceptie, zwanger en dan? Seks, grenzen, media en internet Seks en genotsmiddelen

Nog verdere vragen over de opzet van Les(s) & More?

Verwachtingen docententraining Opdracht: Wat heeft u nog nodig om lessenserie goed uit te kunnen voeren? Wat zijn uw persoonlijke leerdoelen voor deze docententraining?

De lessenserie

Opbouw lessenserie Lessen Relaties, seksualiteit en je lichaam Gezonde seks, soa, anticonceptie, zwanger en dan? Seks, grenzen, media en internet Seks en genotsmiddelen 5e les: - nabespreken lessenserie, - filmpjes over soa test en uitleg over GGD spreekuren - invullen vragenlijst - optioneel: evaluatie lessenserie & kennistoets

Benodigdheden Docentenhandleiding Powerpoint bij elke les Leerlingenbladen bij elke les Leskist met materialen Online filmpjes (o.a. via www.langlevedeliefde.nl/mbo/beeldmateriaal/) Aanvullende lessuggesties via www.langlevedeliefde.nl > MBO docenten

Les 1. Relaties, seksualiteit en je lichaam DOEL: Kennis: - Jongeren kunnen verschillen tussen (het lichaam van) man en vrouw benoemen. Houding: - Jongeren onderkennen dat elk individu relaties en seksualiteit op een eigen manier kan beleven en opvatten en onderkennen daarin het belang van gelijkwaardigheid en respect voor elkaar. Vaardigheden: - Jongeren kunnen ideeën en meningen vormen over relaties en seksualiteit en deze ook onderling met elkaar uitwisselen.

Werkvormen en materialen Werkvorm 1 t/m 3 1.1 Regels afspreken met elkaar 1.2 Woorden en stellingen over relaties en seksualiteit 1.3 Stoplichtenspel met vragen over je lichaam Materiaal * Docenten instructies 1.1 t/m 1.3 * Leerlingen stencils 1.1 t/m 1.3 * Rode en groene geplastificeerde kaartjes * Aanvullende filmpjes via Lang Leve de Liefde: - Mannelijk geslachtsorgaan  (4.03 min.) - Vrouwelijk geslachtsorgaan  (5.37 min.) - Vruchtbaarheid  (3:22 min.) - Menstruatiecyclus (3:22 min.) Zie: www.langlevedeliefde.nl/mbo/beeldmateriaal

Aandachtspunten Verschil in normen en waarden Eigen normen en waarden Bewaken respectvolle omgang met verschillen: ruimte maken voor diversiteit Omgaan met persoonlijke vragen Pedagogisch verantwoord reageren Bewaken grenzen leerlingen Omgaan met weerstand Terugtrekken, openlijke kritiek, persoonlijke vragen Vaak onzekerheid en/of schaamte: blijf in dialoog! Advies van docenten via filmpjes: http://www.langlevedeliefde.nl/mbo/docenthandleiding

Werkvorm 1.1 Regels en Woorden Thuis Jijzelf In de les Vagina Bijv. Bibs, spleetje, vagina Bijv. Kut, poes, doos Bijv. Vagina Penis Bijv. Piemel, plasser Bijv. Lul, slinger, Bijv. Penis Geslachts-gemeenschap Bijv. Vrijen, seks hebben Bijv. neuken, klappen, hem erin hangen Bijv. geslachtsgemeenschap Soms thuis helemaal niet over gesproken: ook dat kan en mag…

Werkvorm 1.2 Stellingen Liefst in 2 groepen 1 leerling krijgt stelling > legt zijn/haar mening uit aan groep Groep reageert, stellen verdiepende vragen over de mening en leerlingen delen evt hun afwijkende mening Plenaire afsluiting oefening LET OP: Rol docent in begeleiden discussie cruciaal! Leren uiten van hun mening, en doorvragen over andermans mening Bewust worden waar meningen op gebaseerd zijn: opvoeding, ervaringen, vrienden, media, etc. Bewust worden van en respect voor variatie in meningen: respectvolle discussie, geen aanvallen op persoon!! Bewust worden van verschil in boodschap die jongeren van huis uit mee krijgen

Werkvorm 1.3: Waar niet/waar Nog vragen over de antwoorden?

Les 2. Gezonde seks, SOA, anticonceptie, zwanger en dan? Kennis: Jongeren weten hoe zij een SOA kunnen oplopen en voorkomen Jongeren kennen de meest voorkomende anticonceptiemiddelen en hoe zij een (ongewenste) zwangerschap kunnen voorkomen. Houding: Jongeren kunnen aangeven dat zowel een jongen als meisje verantwoordelijk is voor het hebben van veilige seks Jongeren onderkennen de consequenties van een zwangerschap op een jonge leeftijd Vaardigheden: Jongeren kunnen een condoom omdoen Jongeren kunnen argumenten noemen om een partner te overtuigen van veilig vrijen Jongeren zijn in staat om informatie op te zoeken op de site van www.sense.info

Werkvormen en materialen Werkvorm 1 t/m 3: 2.1 Krasloten 2.2 Waar / niet waar spel 2.3 Condoomdemonstratie Alternatief of aanvulling: o.a. anticonceptie-grabbelton (zie www.langlevedeliefde.nl/les/anticonceptie) Materiaal: Docenten instructies 2.1 t/m 2.3 Leerlingenblad 2.1 t/m 2.7 Krasloten Oefendildo en oefencondooms Anticonceptie koffer en gelamineerde folder ‘Wel seks, geen zorgen’. Visitekaartjes GGD Sense spreekuur Filmpjes via Lang Leve de Liefde: Anticonceptie met hormonen (6.08 min.) Bevruchting en zwangerschap  (4.36 min.) Soa's  (3.13 min.) Tienermoeder (2min39)

Aandachtspunten Correcte risico-inschatting Correcte kennis en ‘besef werkelijkheid’ Niet alleen angst zaaien, ook oplossingen bieden Doorverwijzen naar Sense Naast kennis ook vaardigheden Communicatie over veilig vrijen Hoe & waar anticonceptie te verkrijgen Chlamydia Zeer besmettelijk, geen symptomen, evt. onvruchtbaarheid Verscheidenheid aan anticonceptie Meer dan alleen de pil: http://anticonceptievoorjou.nl Alleen bescherming soa door condooms! Morning after pil

Werkvorm 2.1 Krasloten Per tweetal 3 krasloten Plenaire nabespreking

Werkvorm 2.2 Waar niet waar Gezonde seks Nog vragen over de antwoorden? Zie ook www.soaaids.nl en www.sense.info voor achtergrond info

Werkvorm 2.3. Condoomdemonstratie Verpakking, datum, keurmerk checken Openen zonder nagels, mes of schaar Condoom eruit duwen (geen nagels) Checken dat condoom goede kant op zit Zorgen dat de penis goed stijf is Topje dichtknijpen (zonder lucht erin) Op penis zetten en helemaal afrollen Na seks uit de vagina voordat penis slap wordt, en condoomrand vasthouden zodat condoom niet afglijdt Voorzichtig van de penis afhalen: knoop erin zonder te knoeien Niet door wc spoelen, maar weggooien in vuilnisbak Zie ook filmpje: www.sense.info/vrijen/veilig-vrijen/ of http://www.sense.info/voorbehoedmiddelen/condooms/condoomgebruik/

Aanvullend materiaal Anticonceptie grabbelton . Middelen om niet zwanger te worden: Aanvullend materiaal Anticonceptie grabbelton Kieswijzer anticonceptie: http://anticonceptievoorjou.nl Filmpje tienermoeder (2min39): http://youtu.be/xCAkTN0QVk0

Verwijzen naar sense! www.sense.info GGD telefoonnummer: 088- 355 6600 . Middelen om niet zwanger te worden: Verwijzen naar sense! GGD telefoonnummer: 088- 355 6600 www.sense.info Filmpje over soa spreekuur: http://youtu.be/sb81RnZsseo (9 minuten, zeer informatief) Trailer over sense: http://vimeo.com/39615553# (1’45 minuten)

Les 3. Seks, grenzen, media en internet DOELEN Kennis: - Jongeren kunnen aangeven wat de invloed is van media, internet en groepsdruk. - Jongeren kunnen aangeven hoe zij zich kunnen verweren tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag (via internet). Houding: - Jongeren zijn zich bewust van de risico's bij confrontaties met seksueel getinte berichten via bijvoorbeeld de media en internet. Vaardigheden: - Jongeren kunnen onderling het gesprek aangaan over grenzen, wensen, groepsdruk en de risico's van seksueel getinte media en internet.

Werkvormen en materialen Werkvorm 1 t/m 3 3.1 Stellingen over seks, grenzen, media & internet 3.2 Filmpje over seks & internet + discussie 3.3 Waar / niet waar spel Materiaal - Docenten instructies 3.1 t/m 3.3 - Leerlingenblad 3.1 t/m 3.3 - Filmpje UP2U (internet, beamer en geluid) - Rode en groene geplastificeerde kaartjes

Aandachtspunten Vaardigheden om vertrouwen binnen seksuele relatie op te bouwen Erkennen dat niet iedereen (altijd) hetzelfde wil ‘Nee' kunnen zeggen en 'nee' kunnen accepteren Duidelijke communicatie Dubbele moraal Mogelijke ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag Benoemen tijdens de les Ruimte geven (tijdens en na de les) Rol docent: signaleren en doorverwijzen

3.1 Stellingen seks, grenzen, media Wat roepen de stellingen bij jullie op?

Werkvorm 3.2 Filmpje sexting Filmpje met keuzemomenten UP2U: http://youtu.be/U8vLgoCCAZE Can you fix it: http://canyoufixit.sense.info/ ‘Ik haat je’: deel je als meisje een sexy foto van je zelf of niet? ‘Je lult gast’: groepsdruk onder jongens om sexy foto van je vriendin te delen. ‘No big deal’: thuis afspreken met je internet date?

Tips voor veilig internet Geef nooit je persoonlijke gegevens aan anderen via sociale media Als je met iemand afspreekt die je alleen van internet kent, doe dat dan op een plek waar anderen gegarandeerd zijn, een kroeg of snackbar bijv. en zorg dat iemand weet waar je bent Denk na over wat je op internet/sociale zet en wat je doet voor een webcam. Als een (naakt)foto eenmaal op internet staat blijft dat er voor altijd op staan! Als iemand vervelende dingen vraagt, weiger of blokkeer de afzender en reageer niet meer. Laat je niet chanteren maar zoek hulp. Verspreiden van materiaal zonder toestemming, bedreigen en stalken is strafbaar!! Ook door je vriend(in), en ook als je het materiaal vrijwillig aan die persoon hebt gegeven. In geval van minderjarigen is het kinderporno!

Werkvorm 3.3 Waar/ niet waar Nog vragen over de antwoorden?

Les 4. Genotsmiddelen en seks DOELEN Kennis: Jongeren hebben kennis over de invloed van alcohol en cannabisgebruik in combinatie met het thema seksualiteit Houding: Jongeren zijn zich bewust van de mogelijk verandering in houding door middelengebruik Vaardigheden: Jongeren kunnen ideeën en meningen vormen over genotsmiddelen en seksualiteit en deze ook onderling met elkaar uitwisselen

Werkvormen en materialen Werkvorm 1 t/m 3 4.1 Stoplichtenspel over genotsmiddelen en seks 4.2 Filmpje over drugs/alcohol en discussie 4.3 Stellingen over genotsmiddelen en seks Materiaal - Docenten instructies 4.1 t/m 4.3 - Leerlingenblad 4.1 t/m 4.3 - Filmpje UP2U (internet, beamer en geluid) - Rode en groene geplastificeerde kaartjes

Aandachtspunten Vervagende grenzen door middelengebruik Kennis voor- èn nadelen van middelengebruik Besef invloed op ‘goede voornemens’ bij overmatig gebruik Attitude rondom misbruik maken van onder invloed zijn Omgaan met groepsdruk en verwachtingen Benoemen tijdens de les, laat leerlingen erover praten en elkaar tips geven Welke rol heeft het? Hoe kun je ermee omgaan? Kwetsbaar opstellen: Veilige sfeer in de klas is hiervoor essentieel!

Werkvorm 4.1 Waar / niet waar spel Nog vragen over de antwoorden? Zie ook folders leskist en www.irisz.nl voor achtergrond info

Werkvorm 4.2 Filmpje en discussie Filmpje UP2U http://youtu.be/pnaronxzTKc Filmpje over alcohol en seksueel grensoverschrijdend gedrag en groepsdruk, met keuzemomenten >>>Via www.langlevedeliefde.nl/mbo lesbrief bij dit UP2U filmpje

Werkvorm 4.3 Stellingen Wat is het doel bij deze stellingen?

Aanvullende materialen Lang Leve de Liefde database Verhalen voor onder je kussen: boek & korte films: zie kanaal sense nederland op youtube https://www.youtube.com/user/SenseNederland Beter in Bed app van test-je-leefstijl

Les 5: Reflectie en evaluatie lessen, vragenlijst Kennistoets leerlingen Evaluatie leerlingen Filmpjes spreekuur op school en soa spreekuur Vragenlijst afnemen Na de lessenserie: Evaluatie docenten

Pauze

Lastige situaties Welke lastige situaties zou u in de klas kunnen tegenkomen?

Omgaan met persoonlijke vragen Gericht op docent Pedagogisch verantwoord reageren Onderzoek de vraag achter de vraag Herformuleer de vraag naar algemeenheid Geef de algemenere vraag terug aan de groep Eigen grenzen bewaken! Gericht op andere leerlingen Respect staat voorop Vragen naar mening of uitleg mag, vragen naar (mate van) ervaring in principe niet Bewaken grenzen leerlingen

Gesprekstechniek en taalgebruik Stimuleer leerlingen actief deel te nemen en betrek alle jongeren bij de discussies bv. door groepsrondjes of buzzen in tweetallen Passieve luisteraar in waarde laten en niet dwingen tot plenair spreken Wees alert op reacties en signalen van jongeren Ga serieus in op vragen en geef correcte antwoorden

Gesprekstechniek en taalgebruik Niet alleen aandacht aan risico’s van seksualiteit, benadruk de positieve kanten Spreek eerst in het algemeen alvorens leerlingen te vragen naar eigen ervaringen Toon oprechte belangstelling en respect voor mening en gevoelens van de leerlingen Met vragen als: Hoe vond je dat? Kun je daarover meer vertellen? kunnen leerlingen gestimuleerd worden dieper op het onderwerp in te gaan

Omgaan met relationele diversiteit Respect voor elkaar betekent ook het serieus nemen van diversiteit in relaties, zoals los-vast, homo-hetero, geen seks voor het huwelijk etc Niet standaard beginnen met: ’Als een jongen en een meisje verliefd zijn….. Als homoseksualiteit veel losmaakt in de klas kunt u er een extra les aan wijden, zie www.langlevedeliefde.nl/mbo

Omgaan met culturele diversiteit Houdt rekening met verschillen in religie en achtergrond Laat de informatie van de leerlingen zelf komen Basiskennis van allochtone leerlingen is lager dan je denkt Rustig beginnen Waar kun je op letten binnen een klas met (enkele) allochtone leerlingen/ (meerderheid) autochtoon?

Ondersteuning en tips? Kijk op www.langlevedeliefde.nl/docenten/mbo voor lessuggesties, oefeningen, tips, filmpjes van andere docenten, etc.

Vragen voor, tijdens of na de les? Als docent kun je contact opnemen met de GGD: soasense@vggm.nl 088-355 5332

Oefenen: UP2U filmpje alcohol http://youtu.be/pnaronxzTKc

Oefenen: condoomdemonstratie

Doorverwijzen leerlingen

Rol docent Onderwerpen bespreekbaar maken Signaleren Opgepikte signalen bespreken met leerling Doorverwijzen

Waarheen doorverwijzen? Vragen over seks en soa: www.sense.info SOA/sense op de GGD, afspraak via 088-355 6600 GGD: JGZ/Soa/Sense spreekuur op school ikv Les(s) & More JGZ arts ikv schoolverzuim spreekuren (via Zorg Advies Team) Iriszorg: www.irisz.nl

Nog vragen? Opmerkingen? Suggesties?

Ter afsluiting: Graag evaluatie invullen! Veel succes en plezier bij het voorbereiden en geven van deze lessenserie!