Van harte welkom!
Dress Red Day: het Vrouwenhart Welkom door Wendy de Valk, gastvrouw Martini ziekenhuis Duo presentatie door cardiologen Christiane Geluk en Addy Lubbert Pauze Afsluiting
Gelukkig landelijke bekendheid!!
Het Vrouwenhart Dr. Christiane Geluk Dr. Addy Lubbert Cardiologen Martini Ziekenhuis
Vrouwen en hart- en vaatziekten Het Vrouwenhart Vrouwen en hart- en vaatziekten Christiane Geluk, cardioloog Hoe houd je je hart gezond? Addy Lubbert, cardioloog
Wat doen het hart en de vaten? Het hart pompt het zuurstofrijke bloed naar het lichaam via de grote slagader (aorta) en kleinere slagaders (vb. naar de benen en de hersenen) Hart- en vaatziekten betekenen een verstoring van deze functie Perifeer vaatlijden Herseninfarct/TIA
Slagaderverkalking van het hart de (krans)slagaders verzorgen de zuurstoftoevoer naar het hart vernauwing kan leiden tot zuurstoftekort
Slagaderverkalking van het hart Kortdurend zuurstoftekort kan leiden tot klachten van bijvoorbeeld pijn op de borst (“angina pectoris”) Langdurig ernstig zuurstoftekort leidt tot afsterven van de hartspier (“hartinfarct”)
Hartfalen Bijvoorbeeld na een groot hartinfarct of een andere reden van een verminderde pompfunctie van het hart of een stugge/stijve hartspier Klachten van moeheid, kortademigheid of vocht vasthouden
Hartritmestoornissen Overslagen van het hart of korte riedels komen heel veel voor Onregelmatige hartslag (langere riedels) kunnen passen bij boezemfibrilleren Kan leiden tot een herseninfarct Kan een reden zijn om bloedverdunners te gebruiken
De cijfers (CBS 2015) In 2015 overleden in Nederland meer vrouwen dan mannen aan de gevolgen van hart- en vaatziekten. Vrouwen Mannen Overlijden per dag (HVZ) 57 51 Gem. leeftijd bij overlijden 84 78 Soort HVZ herseninfarct hartinfarct Kanker als belangrijkste oorzaak van overlijden <75 jaar <85 jaar HVZ als belangrijkste oorzaak van overlijden >75 jaar >85 jaar De daling in sterfte in hart- en vaatziekten over de periode 1980-2015 is kleiner bij vrouwen dan bij mannen.
Wat is een vrouwenhart? een aandoening van het hart die bij vrouwen een of meerdere van de volgende kenmerken heeft: andere klachten geeft dan bij mannen minder vaak als hartklacht herkend wordt door artsen en/of door de vrouw zelf andere test resultaten geeft dan bij mannen vaker voorkomt dan bij mannen
Wat is een vrouwenhart? een aandoening van het hart die bij vrouwen een of meerdere van de volgende kenmerken heeft: andere klachten geeft dan bij mannen minder vaak als hartklacht herkend wordt door artsen en/of door de vrouw zelf andere test resultaten geeft dan bij mannen vaker voorkomt dan bij mannen
Bij vrouwen andere klachten dan bij mannen Vrouw 55 jaar met klachten: niet lekker, moe, misselijk, vage pijn in de bovenbuik. Spreekuur huisarts: maagklachten waarvoor medicatie. ‘s Avonds naar de huisartsenpost. Voor de zekerheid toch naar de spoed eisende hulp. Blijkt een hartinfarct te hebben doorgemaakt en wordt opgenomen in het ziekenhuis. => het klachten patroon is anders bij vrouwen
Bij vrouwen andere klachten dan bij mannen Een hartinfarct gaat gepaard met ‘typische’ klachten van druk op de borst In 69% van de mannen In 58% van de vrouwen Andere klachten: Pijn in de bovenbuik, kaak, nek, rug, tussen de schouderbladen Kortademig Extreem moe Onrustig gevoel, angst, snelle ademhaling Misselijk, braken
Wat is een vrouwenhart? een aandoening van het hart die bij vrouwen een of meerdere van de volgende kenmerken heeft: andere klachten geeft dan bij mannen minder vaak als hartklacht herkend wordt door artsen en/of door de vrouw zelf andere test resultaten geeft dan bij mannen vaker voorkomt dan bij mannen
Herkenning van hartklachten Vrouw 35 jaar Forse last van de borst en schouders. Is bij de huisarts geweest, verdenking hyperventilatie. ‘s Avonds nemen de klachten toe. Houden enkele uren aan. 112 gebeld. Ambulance verpleging denkt ook aan hyperventilatie. Na 2 dagen kortademig, kan weinig doen. Komt naar het ziekenhuis. Blijkt groot hartinfarct te hebben doorgemaakt en heeft nu klachten van hartfalen. => de herkenning is er soms niet bij artsen en degene die het betreft zelf
Herkenning van hartklachten Hulpverleners herkennen de klachten makkelijker bij mannen omdat hartklachten vaker voorkomen bij mannen, met name in de leeftijd <65 jaar Bij jonge vrouwen: rookgedrag en suikerziekte heeft hierop invloed Bij vrouwen na de overgang neemt de kans hierop toe Later op de avond meer over wat je kunt doen om dit proberen te voorkomen
Herkenning van hartklachten Als de hartklachten goed herkend worden dan is de behandeling heel belangrijk! In studie verband (de behandeling is voorgeschreven) bleek dat vrouwen en mannen met suikerziekte en een vernauwing van de kransslagaders in de jaren erna net zo vaak een hartinfarct kregen dus bij gelijke behandeling gelijke kansen dan moet de behandeling wel gelijk zijn! Vrouwen hielden vaker klachten terwijl er minder ernstige vernauwingen werden gevonden Vaatspasmen en de kleine vaatjes spelen mogelijk een rol
Waarom is vroege herkenning zo belangrijk? Hoe sneller een hartinfarct herkend wordt, des te meer hartschade kan worden voorkomen Hoe moet het dan wel?
Herkenning van hartklachten Vrouw 62 jaar Steeds last van opvliegers Na een tijd een keer de bloeddruk gemeten tijdens een opvlieger Bleek een hele hoge onregelmatige hartslag te hebben Bij een kastje waarbij je langere tijd het hartfilmpje kunt vervolgen bleek een ritmestoornis Boezemfibrilleren, soms een hartslag van 250/minuut => de herkenning is er soms niet bij artsen en degene die het betreft zelf
Boezemfibrilleren Geeft bij de één meer klachten dan de ander (hartkloppingen, ‘opvliegers’) In vrouwen grotere kans op een herseninfarct In vrouwen grotere herseninfarcten soms zijn bloedverdunners nodig o.a. hoge bloeddruk, leeftijd, suikerziekte
Wat is een vrouwenhart? een aandoening van het hart die bij vrouwen een of meerdere van de volgende kenmerken heeft: andere klachten geeft dan bij mannen minder vaak als hartklacht herkend wordt door artsen en/of door de vrouw zelf andere test resultaten geeft dan bij mannen vaker voorkomt dan bij mannen
Andere test resultaten in vrouwen Klachten van moeheid, kortademigheid, druk op de borst kunnen veel oorzaken hebben Daarom kun je testen doen om hiernaar te kijken of zuurstoftekort van het hart een oorzaak is Sommige testen kan de huisarts aanvragen Bloedonderzoek (cholesterol, bloedarmoede) Hartfilmpje (ECG) Fietstest Sommige testen kan alleen de cardioloog aanvragen
Andere test resultaten in vrouwen Bij de fietstest op de hometrainer wordt gekeken naar het hartfilmpje en hoe goed iemand in kan spannen Dit kan zuurstoftekort van het hart opwekken De test is minder betrouwbaar bij vrouwen als iemand niet goed in kan spannen hormonale invloed onbekende oorzaak Als er veranderingen bij de fietstest zijn blijkt bij verder onderzoek er minder vaak iets aan de hand bij vrouwen Artsen kunnen geneigd zijn de uitslag naast zich neer te leggen, echter in deze vrouwen komt op lange termijn vaker een hartinfarct voor
Onderzoek bij vermoeden kransslagadervernauwing Soms kan het nodig zijn om verder onderzoek te verrichten via de cardioloog hartcatheterisatie stress echo CT scan nucleair onderzoek
Onderzoek bij vermoeden kransslagadervernauwing Uit CT onderzoek blijkt dat ook kleine veranderingen in de kransslagaders een grotere kans geeft op een hart- of herseninfarct in de toekomst; met name bij vrouwen!
Wat is een vrouwenhart? een aandoening van het hart die bij vrouwen een of meerdere van de volgende kenmerken heeft: andere klachten geeft dan bij mannen minder vaak als hartklacht herkend wordt door artsen en/of door de vrouw zelf andere test resultaten geeft dan bij mannen vaker voorkomt dan bij mannen
Hartaandoeningen die bij vrouwen vaker voorkomen Last van de kleine vaatjes van het hart Kan druk op de borst geven Soms bepaalde medicatie goed effect Weinig mogelijkheden voor test
Hartaandoeningen die bij vrouwen vaker voorkomen ‘Broken heart syndrome’ Hartfalen door stressmoment vb. overlijden partner of inbraak Kan heel heftig zijn (opname hartbewaking of IC met vocht achter de longen) Gelukkig vaak tijdelijk
Hartaandoeningen die bij vrouwen vaker voorkomen Stugge/stijve hartspier Klachten van kortademigheid door stuggere hartspier Niet goed te verhelpen Veel bewegen, fit blijven, suikerziekte en hoge bloeddruk goed behandelen
Belangrijk dat er onderzoek gebeurt naar de man-vrouw verschillen Hoe verder? Belangrijk dat de herkenning toeneemt bij artsen maar ook de vrouwen zelf Belangrijk dat er onderzoek gebeurt naar de man-vrouw verschillen CREW studie: hoe kan een arts de kans op hart- of vaatziekten bij vrouwen beter voorspellen Queen of Hearts studie: relatie tussen zwangerschapsvergifitiging en een stugge hartspier UMCUtrecht: stugge hartspier vroeg opsporen Erasmus MC: kleine bloedvaatjes van het hart beter in beeld brengen Erasmus MC: werking medicatie bij vrouwen NIVEL: hoe vrouwen na de overgang te motiveren gezond te leven Heel belangrijk om gezond te leven en hart- en vaatziekten te voorkomen!
Vrouwen en hart- en vaatziekten Het Vrouwenhart Vrouwen en hart- en vaatziekten Christiane Geluk, cardioloog Hoe houd je je hart gezond? Addy Lubbert, cardioloog
Hoe houd je je hart gezond? Gezond hart gezond houden: Goede functie Geen vernauwingen in de vaten Geen verdikking van de hartspier
Hoe houd je je hart gezond? Behandelbare Risicofactoren : Roken Suikerziekte (diabetes mellitus) Hoge bloeddruk (hypertensie) Verhoogd cholesterol (dyslipidaemie) Te weinig beweging Overgewicht (obesitas) Aangetoond perifeer vaatlijden
Behandeling van Risicofactoren voor HVZ bij vrouwen is belangrijk want: Geen risicofactoren: 1.3% 5 of meer RF: 8.7% Jaarlijks risico op dood door hart en vaatziekten in Hers trial bij 2763 postmenopauzale vrouwen
Overige risicofactoren : Positieve Familie anamnese (1e gr, man en <55 jaar of vrouw <65 jaar met HVZ) Leeftijd >55 jaar Aangeboren ( genetisch bepaalde) Cardiomyopathie. Zwangerschapshypertensie/pre-eclampsie ( rr 2.0) Zwangerschapsdiabetes pilgebruik
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling van Risicofactoren voor HVZ bij vrouwen Roken Suikerziekte (diabetes mellitus) Hoge bloeddruk (hypertensie) Verhoogd cholesterol (dyslipidaemie) Te weinig beweging Overgewicht (obesitas) Perifeer vaatlijden
Hoe houd je je hart gezond? Wat doet roken: Koolmonoxide verdringt zuurstofmoleculen en veroorzaakt een zuurstoftekort. Diverse deeltjes uit tabak beschadigingen de vaatwand(endotheel) en laten het bloed sneller stollen. Nicotine jaagt het lichaam op, versnelt de hartslag, vernauwt de bloedvaten en verhoogt de bloeddruk. Roken verlaagt het goede cholesterol
10 jaars risico op dood door HVZ
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling van Risicofactoren voor HVZ bij vrouwen Roken helemaal stoppen! Risico bij vrouwen is al 2.4 x verhoogd door het roken van 1-2 sigaretten per dag! Stoppen heeft snel effect! Risico is al gehalveerd na 1 jaar! > 5 jaar gestopt dan is het relatieve risico op acuut myocardinfarct niet meer verhoogd t.o.v. niet rokers. Stoppen na hartinfarct, op elke leeftijd, verminderd kans op overlijden in de jaren erna met tenminste1/3.
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling van Risicofactoren voor HVZ bij vrouwen Stoppen met roken is moeilijk! Begeleiding op de Stoppen met Roken Poli! Preventief goede voorlichting bij de jeugd! Goed voorbeeld doet volgen!
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling van Risicofactoren voor HVZ bij vrouwen Roken Suikerziekte (diabetes mellitus) Hoge bloeddruk (hypertensie) Verhoogd cholesterol (dyslipidaemie) Te weinig beweging Overgewicht (obesitas)
Hoe houd je je hart gezond? Mensen met Suikerziekte (diabetes mellitus) lopen even hoog risico op hartinfarct als mensen die al een hartinfarct doorgemaakt hebben! Risico bij vrouwen met diabetes > mannen (3:2) Deels doordat vrouwelijke diabeten ook meer andere risicofactoren hebben POB en diabetes: meer vernauwingen bij CAG Suikerziekte geeft ook afwijkend lipidenspectrum
Hoe houd je je hart gezond? Bij Suikerziekte: Diabetes medicamenteus behandelen Afvallen Voldoende bewegen Tevens cholesterol (lipidenspectrum) behandelen!
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling van Risicofactoren : Roken Suikerziekte (diabetes mellitus) Hoge bloeddruk (hypertensie) Verhoogd cholesterol (dyslipidaemie) Te weinig beweging Overgewicht (obesitas) Aangetoond perifeer vaatlijden
Hypertensie = hoge druk Vrouwen >70 jaar: 70% heeft hypertensie!
Hoe houd je je hart gezond? Hypertensie / Hoge bloeddruk: Hoge bloeddruk ontstaat door een verhoogde weerstand in de kleine slagaders, de arteriolen. Als mensen ouder worden, neemt de kans op hoge bloeddruk toe doordat de vaatwand van de slagaders, vooral van de aorta, minder soepel wordt. Overgewicht geeft hogere bloeddruk Zoutgebruik verhoogd de bloeddruk Atherosclerose maakt de vaatwand stijver
<60 jaar hebben mannen vaker hypertensie Vrouwen> 60 jaar hebben vaker hypertensie. Oorzaak? Hormonen, lft, overgewicht,minder beweging. Tevens vaker hoog cholesterol. Stijvere vaten door verandering vaatwand.
Hypertensie is de belangrijkste oorzaak van diastolisch hartfalen Hypertensie geeft LVH Diastolische dysfunctie , verhoogde LA druk, verhoogde druk in longvaatbed, dyspneu d’effort.= Kortademigheid!
Hoe houd je je hart gezond? Hypertensie behandelen door: Afvallen. -10kg = 8mmHg bloeddrukdaling Bewegen. Dagelijks. 30-60 minuten. Inspanning doet op lange termijn de bloeddruk dalen. Letten op het zout Letten op alcohol Letten op bepaalde medicijnen ( bijv NSAIDS) Vaak meerder medicamenten nodig om goed te behandelen.
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling van Risicofactoren : Roken Suikerziekte (diabetes mellitus) Hoge bloeddruk (hypertensie) Verhoogd cholesterol (dyslipidaemie) Te weinig beweging Overgewicht (obesitas) Aangetoond perifeer vaatlijden
Hoe houd je je hart gezond?
HDL vs LDL Atherosclerose
Hoe houd je je hart gezond? Dyslipidaemie Verlaagd HDL (goede cholesterol) Verhoogd LDL (slechte cholesterol) Wat doe je eraan: Dieet. Gezonde vetten eten Afvallen tot gezond gewicht Bewegen verhoogd het HDL Behandelen met statines
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling met statines bij aangetoonde vernauwingen leidt tot sterkere afname van coronaire laesies bij vrouwen dan bij mannen met gelijke daling in mortaliteit Vrouwen worden echter minder vaak behandeld met statines dan mannen. meer bijwerkingen? Minder voorgeschreven?
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling van Risicofactoren : Roken Suikerziekte (diabetes mellitus) Hoge bloeddruk (hypertensie) Verhoogd cholesterol (dyslipidaemie) Te weinig beweging Overgewicht (obesitas) Aangetoond perifeer vaatlijden
Hoe houd je je hart gezond? Vrouwen bewegen minder dan mannen!! Vlot wandelen of stevige inspanning geeft omgekeerde relatie met risico op coronair event.(hartinfarct) Runners vs non-runners Dus iedere beweging is goed en steviger bewegen beter!
Aanbevelingen van hartstichting •Vanaf 18 jaar: 30 minuten matig intensief bewegen, op tenminste 5 dagen van de week (bij voorkeur 7 dagen) •Onder de 18 jaar: 1 uur matig intensief bewegen per dag De Gezondheidsraad adviseert mensen met overgewicht een uur matig intensief te bewegen op alle dagen van de week.
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling van Risicofactoren : Roken Suikerziekte (diabetes mellitus) Hoge bloeddruk (hypertensie) Verhoogd cholesterol (dyslipidaemie) Te weinig beweging Overgewicht (obesitas) Aangetoond perifeer vaatlijden
Obesitas
Hoe houd je je hart gezond? Obesitas onafhankelijke risicofactor Nurses' Health Study 115.000 vrouwen Middelbare leeftijd 8 jaar follow up BMI >32 vergeleken met BMI <20 RR op dood door CHD 4.1 25 > BMI <29 RR 2.1 RR op dood door alle oorzaken 2.2 JoJo en verhoogd risico! ( laag HDL?)
Obesitas Geeft grotere kans op suikerziekte (DM type II)! Geeft grotere kans op hypertensie! Aanpakken door eetpatroon te veranderen, (geen crashdieten) en meer bewegen.
Hoe houd je je hart gezond? Behandeling van Risicofactoren : Roken Suikerziekte (diabetes mellitus) Hoge bloeddruk (hypertensie) Verhoogd cholesterol (dyslipidaemie) Te weinig beweging Overgewicht (obesitas) Aangetoond perifeer vaatlijden
Hoe houd je je hart gezond? Aangetoond perifeer vaatlijden De ziekte is dus al aanwezig! Het risico op herseninfarct en/ of hartinfarct wordt hiermee fors hoger! Behandeling door medicatie: bloedplaatjes aggregatieremmers en statines nodig! Daarnaast gezondere levensstijl!
Erfelijkheid, bij vrouwen belangrijker dan bij mannen!
Samenvattend : Hoe houd je je hart gezond? Niet Roken Beginnen bij de jeugd, voorlichten, rookvrije generatie, stoppen met rokenpoli Genoeg bewegen. Elke dag. Sport stimuleren Overgewicht vermijden of aanpakken, evt. met hulp van diëtiste Aandacht voor gezonde voeding, gezonde vetten Medicamenteuze behandeling van diabetes, vaatlijden, hoge bloeddruk en verhoogd cholesterol. Denk aan hart en vaatziekte als oorzaak van klachten!
Bewegen | Hartstichting https://www. hartstichting
Dank voor uw aandacht.
Pauze en daarna…..
Afsluiting Wilt u het evaluatieformulier invullen? Eva de Valk, deelt kleine attentie uit Volgend café op 23 november: Alles over reanimatie, locatie restaurant! Dank voor uw aandacht en vellig naar huis!