II Drempels: complexiteitsprongen 1. Big Bang 2. Sterren en Elementen 3. Atomen en Moleculen 4. Ons zonnestelsel 5. Leven 6. Collectief leren 7. Landbouw 8. Antropoceen 13.7 13.6 13.2 4.5 3.8 200.000 10.000 200
III Schalen afstand: lichtjaar Snelheid van het licht Lichtseconde 300.000 km Lichtjaar 9.460.730.472.580,8 km Afstand aarde-maan 1.3s Afstand aarde-zon 8.3m Afstand aarde-proxima centauri 4.2j Diameter Melkweg? 100.00lj Afstand Melkweg – Andromeda 2.5mjnlj Diameter zichtbare heelal? 92mrdlj
Link
I Hoe weten we dit allemaal?
claimtesters
-500 Grieken
Hoe wisten de Grieken wat? Ogen, notities en wiskunde Wilde weten hoe/waarom Eerste “wetenschappelijke” houding Voorspelden zonsverduistering Geocentrisch model
1500 ev
Hoe wisten ze dat? Beweging van alle objecten In het heelal, wiskundig gevat
1900 ev Hubble Veel meer melkwegen dan de onze, ontdekt Andromeda Einstein vs Lemaitre Statisch vs dynamisch
Zichtbaar licht is onderdeel(tje) van het Electro-magnetische spectrum
1929 Hubble’s roodverschuiving geeft afstand en snelheid van melkwegen Hoe verder hoe sneller van ons af! Dus: Heelal is dynamisch ipv statisch Zet steeds sneller uit Begin- en eindpunt?
Hubble telescoop, va 1990
Klik op foto
Klik op foto
Hubble Ultra Deep Field HUDF ... verste melkwegen ooit
simpliciteit - complexiteit II Wordt alles steeds complexer? simpliciteit - complexiteit Relatie complexiteit—kwetsbaarheid?
Complexiteit? Verschillende ingrediënten Precieze opeenvolging Emergente eigenschappen Kwetsbaarheid neemt toe
Toenemende complexiteit (lokaal) Toenemende entropie (geheel) Beide zijn aan de hand Toenemende complexiteit (lokaal) Toenemende entropie (geheel) 2ewet vd thermodynamica
De Melkweg