Context 2: Duitsland 1870-1945 Les 8 – 1933-1945 Verzet

""Manchmal graut mir vor dem Krieg, und alle Hoffnung will mir vergehen. Ich mag gar nicht dran denken, aber es gibt ja bald nichts anderes mehr als Politik, und solange sie so verworren ist und böse, ist es feige, sich von ihr abzuwenden.„ (Sophie Scholl in einem Brief an Fritz Hartnagel, 9. April 1940) 37 De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie 38 Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme Voorbeelden stofomschrijving Geen

- Niet vanzelfsprekend Verzet - Niet vanzelfsprekend Diepe tweedeling onder de bevolking Maar de leidde niet vanzelfsprekend tot verzet Doordat Vele (mogelijke) leiders van verzet al voor de oorlog waren opgepakt De greep van de Nazi’s op de maatschappij steeds sterker werd Een groot deel der bevolking voor Hitler was en dus weinig ruimte bleef voor afwijkend gedrag

Verzet - Kleine groepen Door kleine groepen van verschillende richtingen Socialisten, communisten, liberalen, Rooms-Katholieken, enz. Vormen van verzet Krantjes, pamfletten, helpen van onderdrukkers en vluchtelingen Die Weisse Rose – Sophie Scholl Actief verzet kwam veelal van de kant van militairen Met beramen en uitvoeren van aanslagen (zie verder) Door te deserteren, omdat men het regime niet meer wilde dienen

Die Weisse Rose – Sophie Scholl

Verzet - Houding van de Kerken Deze was verdeeld Veel herkende zich in punten van de Nazi’s Moederschap Anticommunistische Van de evangelisch-lutherse kerk waren de Duitse Christenen pro- nazi; de Belijdende Kerk was echter tegenstander. De Rooms-Katholieke Kerk Deze keek eerst de kat uit de boom. Hitler wilden de kerken eigenlijk afschaffen maar wist dat dit door de bevolking niet gepikt zou worden. Dus koos hij voor samenwerking. In 1937 doorzag de paus echter dat dit niet werkte en keerde zich tegen het nationaalsocialisme.

Verzet - Houding van de Kerken Het Verzet der Kerken was feitelijke alleen maar af en toe verbaal Honderden dominees en lage RK geestelijken trokken vaker hun mond open. Echter, hen werd dan een spreekverbod opgelegd. Echter, de meeste geestelijken bleven tot aan het eind der oorlog voor de gezondheid van de Führer bidden in hun kerk.

The Clergy Barracks of Dachau : Clergy by nationality Total number Released Transferred elsewhere Liberated 29/4/45 Deceased Poland 1780 78 4 830 868 Germany 447 208 100 45 94 France 156 5 137 10 Czechoslovakia 109 1 74 24 Netherlands 63 36 17 Yugoslavia 50 2 6 38 Belgium 46 3 33 9 Italy 28 26 Luxembourg 16 8 Denmark Lithuania Hungary Stateless Switzerland Greece Britain Albania Norway Romania Spain Total 2720 314 132 1240 1034

Aanslagen op Hitler Er zijn 42 bekende beramingen van aanslagen, waarvan een aantal tot uitvoer werden gebracht, de meeste “tijdig” werden ontdekt, maar die allen uiteindelijk hun doel niet bereikten. De meeste werden door militairen gedaan De beroemdste is de aanslag van Von Stauffenberg (20 juli 1944) In het hoofdkwartier van Hitler – Der Wolfsschanze in Oost- Pruisen

Von Stauffenberg

Huiswerk Lees: p. 80-81 Wannsee Conferentie