FEEDING DISORDERS Het bio- psycho- sociale model Hanneke Rensen AVG-/Huisarts n.p. SeysCentra/Karakter

VOEDINGSPROBLEMEN VOLGENS DE DSM-5 Avoidant/restrictive food intake disorder’ (ARFID) “Een eetstoornis die ertoe leidt dat de betrokkene te weinig binnenkrijgt, zoals blijkt uit gewichtsverlies, of onvoldoende gewichts-toename tijdens de groei bij kinderen, een voedingsdeficiëntie, afhankelijkheid van enterale voeding of aanvullende voedings-supplementen en een verstoring van het psychosociaal functioneren.” (Bryant-Waugh & Kreipe 2012)

HET ONTSTAAN VAN VOEDINGSPROBLEMEN Een biologisch, psychologisch en sociaal probleem kunnen – durven - willen

Psychologische factoren BIO – PSYCHO – SOCIAAL MODEL Biologische factoren anatomische- en functionele stoornissen Psychologische factoren Cognitie Cognitieve inflexibiliteit PTFD, TGAO ASS, Inhibition behavior Sociale factoren Sociale leergeschiedenis Vermijden & Verkrijgen

Typering van de eetproblematiek Totale voedselweigering Ernstige voedselweigering Selectieve voedselacceptatie Anders: Braken, Pica, Slik/stikangst

EPIDEMIOLOGIE Studies van 25-45% in de normale populatie 33% van de kinderen met een ontwikkelingsachterstand (Palmer, Thompson & Linscheid, 1975) 80% van de kinderen met een ernstige tot zeer ernstige verstandelijke beperking (Perkse, Clifton, Mclean & Stein, 1977) 6

Biologische/Organische oorzaken HET ONTSTAAN VAN VOEDINGSPROBLEMEN Biologische/Organische oorzaken Anatomische afwijkingen Functionele afwijkingen Comorbiditeit Syndromen

Psychologische oorzaken HET ONTSTAAN VAN VOEDINGSPROBLEMEN Psychologische oorzaken Verslikken Angst als gevolg van negatieve ervaringen zoals ziekenhuisopnames of het inbrengen van neusmaagsonde Veel braken Als gevolg van ontwikkelingsproblematiek: bijvoorbeeld ASS

Sociale oorzaken HET ONTSTAAN VAN VOEDINGSPROBLEMEN Leertheoretisch model Gedrag is een kwestie van vermijden en verkrijgen Gedrag kan onbedoeld in stand worden gehouden door de omgeving 9

Anatomische afwijkingen BIOLOGISCHE/ORGANISCHE OORZAKEN Anatomische afwijkingen Schisis Oesophagusatresie Tracheo-oesophageale fistel Afwijkingen in maagdarmkanaal Pylorusstenose Malrotatie Darmafsluiting Anusatresie Syndromaal 10

Functionele afwijkingen BIOLOGISCHE/ORGANISCHE OORZAKEN Functionele afwijkingen Motiliteitsstoornissen Vertraagde slikreflex Reflux Vertraagde maagontlediging Obstipatie 11

Co-morbiditeit BIOLOGISCHE/ORGANISCHE OORZAKEN Prematuriteit Hart-, long-, nierdysfunties Recidiverende KNO infecties Metabole stoornissen Endocriene stoornissen Ontstekingen in mond (spruw), oesophagus, maag, darmen Maligniteiten Geneesmiddelengebruik 12

Syndromen BIOLOGISCHE/ORGANISCHE OORZAKEN Down Silver Russell VCF (22q Deletie syndroom) Pierre Robin sequentie CHARGE FAS SLO Overig 13

Anamnese ONDERZOEK NAAR DE ORGANISCHE FACTOREN Zwangerschap en partus Eerste voedingsmomenten Intake/Passageproblemen Absorptieproblemen Intolerantie/Allergie Reflux Aspiratie Is dit Obstipatie reflux? 14

Voordelen SONDEVOEDING Opheffen deficiënties Inhaalgroei Beter functioneren Toedienen geneesmiddelen Voorkomen van verslikken en mogelijke aspiratie 15

SONDEVOEDING Nadelen Vertragen of verlies van functionele rijping van mondfuncties Luchtweginfecties (als gevolg van aspiratie) Misselijkheid en braken bij vertraagde maagontlediging Inbrengen neusmaagsonde traumatisch, verstoorde interactie ouder/kind PEG-sonde: ontstekingen, granulatieweefsel, toename refluxklachten, zelden peritonitis Retentie problemen Medicaliseren van het voeden Sonde inbrengen 16

BEHANDELING Multidisciplinair Arts, GZ-Psycholoog, Gedragswetenschapper, Diëtist, Fysiotherapeut, Prelogopedist, Groepsbegeleider. Niet behandelen van eetproblemen kunnen leiden tot persisteren van dit probleem in de adolescentie/volwassenheid Verwachting is dat er meer kinderen komen met eetproblemen door prae-dysmaturitas en de behandeling hiervan

VRAGEN?

SEYSCENTRA “Last Resort” Behandel- en expertisecentrum voor eetproblematiek & onzindelijkheid bij kinderen en adolescenten.

BEHANDELLOCATIES Malden: hoofdlocatie (21) 24- uurs zorg, dagbehandeling, ambulant(87) Maastricht (10) dagbehandeling, ambulant (10) Utrecht (16) dagbehandeling, ambulant (10)

RESULTATEN BEHANDELING 2015 Voedselweigering uitgesplitst naar behandelsoort:   Volledig Selectief Kauwtraining Geslaagd 15 83,4 % 40 90,8 % 6 85,7 % Gedeeltelijk geslaagd 2 11,1 % 4,6 % Niet geslaagd 0 % Gestaakt 1 5,5 % 14,3 % Totaal 18 44 7 Cliënttevredenheid 8.7

BEHANDELAANBOD 24-uurs zorg ; ma-vrij ( za & zo evt.) Zeer intensieve problematiek, grote reisafstand Dagbehandeling ; ma-vrij Zeer intensieve problematiek, max.reisafstand 45 min. Ambulant/poli klinisch Laag intensief Overbruggingszorg, behandeling, nazorg Quli : life videofeedback web ondersteuning/behandeling

Verhaal van de ouders Vasthoudend: “NEE =NEE” Vasthouden aan bepaalde patronen Problemen met afwijkingen/aanpassingen Voedsel neofobie Sensibiliteitsproblemen Verhoogde alertheid Angstig, voorzichtig Pittig: kort lontje Zelfbepalend: Veel behoefte aan zelfcontrole Hechtingsproblemen: claimen, afstoten Geen dynamisch leerverloop

BEHANDELPALLET SLIK programma : gedragstherapeutisch programma voor kinderen met ernstige en totale voedselweigering. SLIK+ aanvullend programma voor kauw en slikproblemen: gedragstherapeutisch programma voor kinderen met kauw-en/of (door)slikproblemen. EMDR : behandeling voor kinderen met een PTFD en/of trauma gerelateerde slik/stikangst. CGT : Programma voor de behandeling van (extreem) selectief eten (‘picky eaters’) op basis van cognitieve gedragstherapie. Eetlust Stimulatie i.o. : aanvullend programma voor de behandeling voor kinderen met langdurige sondevoeding

BEHANDELING: HET SLIK-PROGRAMMA (1) Stap 1: Vingeracceptatie via wang en lippen, op de mond; eerst zonder en vervolgens met water. Stap 2: Vingeracceptatie in de mond; eerst met water en vervolgens met een smaakje (meestal vla). Stap 3: Vingeracceptatie in de mond met voedingsslangetje en een smaakje. Stap 4: Acceptatie en wegslikken van een minimale hoeveelheid vla toegediend via het slangetje aan de vinger. Bij deze cruciale stap wordt het wegslikken van 2cc al uitbundig beloond. Stap 5: Opbouw van de hoeveelheid aangeboden voeding per sessie. Stap 6: Smaakvariatie door het uitbreiden van de soorten voeding (pap, babyfruit en geblenderde warme hap).

BEHANDELING: HET SLIK-PROGRAMMA (2) Stap 7: Introductie van de lepel; de voeding wordt geleidelijk aan opgehoogd en het kind zit inmiddels rechtop op schoot van de behandelaar. Stap 8: Eten in de kinderstoel; eventueel leren drinken. Stap 9: Aanbod van voeding met een toenemend grovere structuur. Stap 10: Eten in de groep aan tafel in een 'natuurlijke' situatie met andere personen in de nabijheid. Stap 11: Overdracht naar groepsleiding van de behandelunit. Stap 12: Inwerken van ouders in de sessiekamer en geleidelijke overdracht naar oraal eten geven thuis. Zonodig inwerken van medewerkers van het kinderdagverblijf of de school. Opvolgende stap: SLIK-PLUS programma, kauwtraining

EXPERTISE ONTWIKKELING & ONDERZOEK Evidence based behandelmethoden Wetenschappelijk onderzoek op het gebied van eetproblemen en onzindelijkheid bij jonge kinderen, d.m.v. effect studies naar behandelmethoden, therapeutische condities en overzichtsstudies. Samenwerkingsverbanden met de Universiteit van Maastricht & Radboud Universiteit Nijmegen. Samenwerkingsverbanden met het MUMC+, het Radboud Nijmegen en het UMC Utrecht.

LOPEND WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Het effect van eetlust stimulatie op de orale acceptatie van kinderen met sondevoeding. Case studies. Determinanten voor een succesvolle of niet succesvolle “voedingscarrierre” bij jonge kinderen met voedingsproblemen. Cohort study. Meta analyse naar het effect van de behandeling van voedselweigering bij ( jonge) kinderen. Review. Sequentiële analyse van therapeut-cliënt interacties bij de behandeling van voedselweigering bij kinderen. Observationeel onderzoek. Het effect van een CGT-behandelprotocol bij adolescenten met selectieve voedselacceptatie. Case studies.

Vragen en aanmelding: cbs@seyscentra.nl www.seyscentra.nl Achtergrond, foto’s