Hoekenwerk gesteenten

1 Doorlaatbaarheid van bodems Benodigdheden - grind, zand, leem, klei - 4 trechters en 8 bekers - chronometer of klok

1 Doorlaatbaarheid van bodems zelf te maken met plastic flessen: - snijd de flessen middendoor - markeer op 8 cm van bovenkant tot waar met gesteenten wordt gevuld - markeer op 12 cm van bovenkant tot waar met water wordt gevuld - bind wat stof rond de opening van de fles

1 Doorlaatbaarheid van bodems Voorbereiding - vul elke trechter op met het gesteente tot aan de markering - overgiet met water tot het gesteente verzadigd is en verwijder daarna alle resterende water - vul 4 bekers met een gelijke hoeveelheid water

1 Doorlaatbaarheid van bodems Uitvoering - start de klok en vul elke trechter gelijktijdig met water tot aan de bovenste markering - hou het waterniveau bij de markering door er nog toe te voegen - stop na 5 minuten en meet de hoogte van hoeveelheid water die door doorheen de gesteenten is gelopen - noteer dit in de tabel grindzandleemklei cm

2 Fossiel of niet? Benodigdheden - foto’s van specimen (fossielen en niet-fossielen) - definitie fossiel Definitie - Een fossiel: een overblijfsel van leven uit het verleden, meer dan jaar oud

2 Fossiel of niet? Uitvoering - De leerlingen discussiëren over wat wel of geen fossiel is. versteend bot (fossiell) hazelnoten (geen fossiel: niet oud genoeg) versteend hout (fossiel) schelp (fossiell) scheuren in bodem (geen fossiel – overblijfsel van een droge bodem, geen overblijfsel van leven) haaientand (fossiel) voetafdruk van een Iguanodon (fossiel) afdruk van varen in steen (fossiel)

2 Fossiel of niet?

Vragen Kunnen we onderstaande als fossielen beschouwen? 4000 jaar oude voetafdrukken zoals de onze gevonden in moerassen (niet oud genoeg) een eekhoorn doodgereden op de straat (niet oud genoeg) cellen die 3500 miljoen jaar oud zijn (fossiel) een versteende boomstronk (fossiel); de sporen van een trekroute van een dinosauriër (fossiel) - Wat zou de beste manier zijn om een spoor van je leven na te laten voor de verre toekomst. Zorg ervoor dat het spoor meer dan jaar oud kan worden.

3 Bodembeschrijving zand, leem of klei? Benodigdheden -een beetje zand, leem en klei - beetje water - een eetlepel Uitvoering KLEUR Beschrijf de kleur van elke bodemsoort op het invulblad. Je kunt ook wat grond van elke laag in het bijbehorende vakje wrijven. Dan heb je zeker de goede kleur.

3 Bodembeschrijving zand, leem of klei? GRONDSOORT/KORRELGROOTTE Neem een handje grond en maak het druppelsgewijs nat, zo dat het net niet aan de vingers plakt. De vorm die je nu aan het natte materiaal kunt geven, geeft informatie over de grondsoort.

3 Bodembeschrijving zand, leem of klei?

4 Gesteenten determineren Benodigdheden - enkele gesteentemonsters (zowel los als vast) - enkele determineertabellen - een beetje (verdund!) zuur (beter niet door leerlingen laten gebruiken) Uitvoering Geef de leerlingen een aantal gesteentemonsters en laat hen gedurende een bepaalde tijd de gesteenten determineren. Ze noteren op het invulblad, naast de foto van het monster de naam van het gesteente.

4 Gesteenten determineren

WERKBLAD GESTEENTEN DETERMINEREN Schrijf de naam onder elk gesteente.

5 Dinoparty? Wat vertellen je de voetsporen op bovenstaande kaart over deze twee dinosauriërs?

Wat is er volgens jou gebeurd met de twee dino’s waar de bodem nog onder de gebouwen aan de oostzijde staan? 5 Dinoparty?

Kloppen je ideeën uit vraag 2 met de nieuwe inzichten die je nu krijgt door naar de nieuwe tekening te kijken en meer voetsporen kunt zien?

5 Dinoparty? Wat is er met de dino’s gebeurd waarvan de sporen nog verder onder de oude en nog bestaande gebouwen verstopt liggen?

5 Dinoparty? Waarom zijn de dino’s volgens jou naar deze plaats gekomen?

5 Dinoparty? Veranderen je ideeën als je nog meer sporen te zien krijgt als nog meer van de oude gebouwen worden afgebroken zoals te zien op onderstaande kaart? :