1 © Mijnwater BV 2012

2 26 april 2016 Louis Hiddes – directeur Mijnwater B.V. Smart Cities : Lage temperatuur warmtenetwerken Mijnwater 3.0/4e Generatie District Heating and Cooling Mijnwater Heerlen LATENT Studiedag 26 april 2016

3 November Doelstellingen Mijnwater Heerlen 2.Systeemontwikkeling  Mijnwater 1.0 (verleden)  Mijnwater 2.0 (heden)  Mijnwater 3.0 (volgende stap) 3.Smart Cities : Energieneutrale gebieden 2040 Geothermische Thermische Smart Grid voor warmte en koude Mijnwater Heerlen Inhoud

4 Mijnwater Heerlen Status quo en ambitie November 2015 Parkstad Limburg: Inwoners 8 Gemeenten 211 km 2 Energieneutraal 2040 Status quo 2014 (per jaar): Totaal 29,6 PJ; 550 M€ Gebouwen: 66%; 360 M€ Huishoudens: 37%; 200 M€ 4% duurzame opwek 98% kosten verlaat regio

5 April 2015 Mijnwater Visie Ontwerpen op vraag Piekvraag 200 – 400 uur (10–20 dagen): Afgifte temperatuur 38 – 45 ˚C Korte termijn opslag (uur/dag) Basisvraag 3600 hours (5 maanden): Afgifte temperatuur 30 – 38 ˚C Middel/lange termijn opslag (week/maand/seizoen) Warm tapwatervraag 8760 hours: Warmteverlies HT-netwerk > 35% totale warmtevraag; LT-netwerk + booster WP < 5%

6 April 2015 Mijnwater Visie Opslag en uitwisseling Periode met extreem wisselende vraag => door buffering op gebouw en clusterniveau directe (passieve ) uitwisseling warmte en koude Piekvraag 200 – 400 uur (10–20 dagen): Afgifte temperatuur 38 – 45 ˚C Korte termijn opslag (uur/dag) Basisvraag 3600 hours (5 maanden): Afgifte temperatuur 30 – 38 ˚C Middel/lange termijn opslag (week/maand/seizoen)

7 Voorsorteren op energieneutraal door all-electric en lage temperatuur oplossingen April 2015 Elk nieuw (gerenoveerd) gebouw bepaalt onze omgeving voor 50 jaar Mijnwater visie Een nieuwe trias-energetica Beperk energievraag Gebruik duurzame energiebronnen Gebruik eindige energiebronnen efficient Beperk energievraag Gebruik duurzame energiebronnen Hergebruik/energie uitwissling

8 Mijnwater 1.0 Pilot (2008–2013) November 2015 HLN2 HLN1 HLN3 HH1 HH2 CBS HHC CO 2 – emissie reductie 35 %  Tradioneel netwerk (blad)  Levering warmte en koude  Eenvoudig change over systeem  Mijnwater als bron  Bivalente energiecentrales (WP + CV + koelmachines)  Mijnwater eigenaar en exploitant netwerk

9 HLN2 HLN1 HLN3 HH1 HH2 CLUSTER B CBS- Maankwartier CLUSTER D Componenta-Otterveurdt CLUSTER A Arcus-APG CLUSTER C Weller HHC November 2015 Mijnwater 2.0 Clusters van gebouwen (sinds 2013)  Hydraulisch cloud netwerk  Directe W/K uitwisseling  Mijnwater als buffer  Volledig vraaggestuurd  Alle bronnen bidirectioneel  Meervoudige bronnen  All electric (100% WP)  Mijnwater eigenaar en exploitant netwerk en EC CO 2 - emissie reductie 65 %

10 Mijnwater 2.0 Mijnwater als buffer November 2015 Mijnwater als buffer = regeneratie = geen uitputting = vergroten capaciteit Warm naar warm Koud naar koud T aanvoer warm 28˚C T aanvoer koud 16˚C T injectie warm 28˚C T injectie koud 16˚C

11 Mijnwater 2.0 Situatie 2015 HLN2 HLN1 HLN3 HH1 HH2 November 2015 CLUSTER A Arcus-APG HHC Arcus APG RABO MAB CBS MK CLUSTER B CBS-Maankwartier CLUSTER C Weller HHC

12 CLUSTER C Weller HHC HLN2 HLN1 HLN3 HH1 HH2 Mijnwater 2.0 Situatie 2015 November 2015 CLUSTER A Arcus-APG HHC Arcus APG RABO CLUSTER B CBS-Maankwartier MAB CBS MK Arcus College m2 CO 2 : - 45% APG m2 CO 2 : - 118% Cluster A Vier nieuwe aansluitingen Rabobank m2 CO 2 : - 65% MAB m2 CO 2 : - 65%

13 CLUSTER C Weller HHC HLN2 HLN1 HLN3 HH1 HH2 Mijnwater 2.0 Situatie 2015 November 2015 CLUSTER A Arcus-APG HHC Arcus APG RABO MAB CBS MK Cluster B Eén bestaande en éen nieuwe aansluiting CBS m2 CO 2 : - 30/65% CLUSTER B CBS-Maankwartier Maankwartier m2 CO 2 : - 65%

14 CLUSTER C Weller HHC HLN2 HLN1 HLN3 HH1 HH2 Mijnwater 2.0 Situatie 2015 November 2015 CLUSTER A Arcus-APG HHC Arcus APG RABO MAB CBS MK Cluster C Overname en upgrade EC HHC Weller CLUSTER B CBS-Maankwartier HHC m2

15 CLUSTER C Weller HHC HLN2 HLN1 HLN3 HH1 HH2 Mijnwater 2.0 Situatie 2015 November 2015 CLUSTER A Arcus-APG CBS HHC Arcus APG APG Pension Fund m2 CO2: - 118% RABO CBS MK Drukbuffer- en drukverhogingsinstallatie in warme en koude productiebron CLUSTER B CBS-Maankwartier

16 Gebouw: Temperatuur Cluster: Flow Mijnwater: Druk Mijnwater 2.0 Smard grid: 3 besturingsniveau’s November 2015 Gebouw Cluster Mijnwater Vraag Levering MI-Gebouw MI-Cluster MI-Bronnen

17 November 2015 Artist impression Mijnwater 2.0 Mijnwater 2.0 Smart grid: Uitwisseling! MI-HLN1 MI-HLN2 MI-HH1 MI-HH2 MI-Cluster MI- Gebouw

18 Mijnwater Heerlen Investeringsruimte November 2015

19 Mijnwater 2.0 Geavanceerde procesbesturing November 2015

20 November 2015 Mijnwater 2.0 Procesbesturing in actie

21 November 2015 Mijnwater 3.0 Next step! Balanceren met..... TIJD INTELLIGENTIE CO 2 - emissie reductie %

22 Mijnwater 3.0 STORM (Self-organizing Thermal Operational Resource Management) November 2015 Warmte Koude BMC B KT PVWP B B PV INTELLIGENT TOP LEVEL CONTROL FRAMEWORK Zelflerend Adaptief seizoen week/maand uur/dag

23 November 2015 Mijnwater Heerlen Samenvatting  Transformatie Mijnwater van pilotproject naar Geothermische Thermische Smart Grid: Cloud structuur (3 besturingsniveau’s, decentraal) Uitwisseling (hergebruik; prosumers) Buffering (tijd) –Mijnwater-cluster- gebouw Meervoudige bronnen (hybride) Demand & supply side management (intelligentie) Laag-exergetisch (LT-verwaming & HT-koeling) All-electric Integreerbaar met elektrische (smart) grid  Verhoogde CO 2 -emissie reductie: 1.0: 35%; 2.0: 65%; 3.0: 80–100%  Reproduceerbaar voor toekomstige W/K-netwerken: Niet beperkt tot oude mijnbouw gebieden Blauwdruk Duurzame Thermische Smart Grid

24 Mijnwater Heerlen November 2015 Mijnwater Ons water Onze toekomst Hartelijk dank voor uw aandacht