NME, Den Haag, 12 oktober 2009Klimaatverandering Rob van DorlandKNMI

Wereldwijde klimaatverandering en haar oorzaken Wat merken we ervan in Nederland? Het klimaat van de toekomst KNMI klimaatscenario’s voor de 21 e eeuw Inhoud lezing:

Oorzaken van klimaatverandering: natuurlijk en antropogeen Waarnemingen: atmosfeer, oceaan, ijsbedekking Inzicht in oorzaak-gevolg relaties: terugkoppelingen en kringlopen Projecties: mondiaal én regionaal gegeven een set van emissiescenario’s (WG3) IPCC WG1 rapport beschrijft huidige kennis en inzichten op het gebied van:

Broeikasgassen Concentraties overtreffen in hoge mate de pre-industriele waarden van de laatste vele duizenden jaren Toename van concentraties CO 2, CH 4 en N 2 O is hoofdzakelijk het gevolg van de menselijke invloed

Informatie over het klimaat van voor het begin van de instrumentele waarnemingen bevestigt de ongewone aard van de recente opwarming Temperatuur reconstructie

Temperatuur en broeikasgassen in het verre verleden

Waarnemingen: 20 e eeuw

Trends in zeeijsminima

Smeltend zeeijs Noordpool September mediaan September 2007

De opwarming van de aarde is onmiskenbaar blijkens: (1)temperatuurstijgingen van lucht en oceaan, (2)op grote schaal smelten van sneeuw en ijsbedekking, (3)Zeespiegelstijging, Verder worden veranderingen waargenomen in (4) Windpatronen, (5) extreem weer (droogte, hevige neerslag, hittegolven en intensiteit tropische cyclonen). Directe waarnemingen

Stralingsbalans Klimaatsysteem Inkomende Zonnestraling 342 Wm -2 Gereflecteerde Zonnestraling 102 Wm -2 (circa 30%) Uitgaande infraroodstraling 240 Wm -2

Stralingsforcering

Hoe gevoelig is het klimaatsysteem?

Oorzaken klimaatverandering Het grootste deel van de waargenomen toename van de mondiaal gemiddelde temperatuur sinds het midden van de 20 e eeuw is zeer waarschijnlijk het gevolg van de menselijke invloed.

Natuurlijke klimaatfactoren 20 e eeuw 1. Vulkaanuitbarstingen 2. Zonne-activiteit 3. El Niño

Begrijpen we de opgetreden klimaatveranderingen?

Temperatuurstijging NL Afwijking van de seizoens- en jaargemiddelde temperatuur

Nederland warmt sneller op Waargenomen stijging in temperatuur , per graad stijging in wereldgemiddelde temperatuur, in de vier seizoenen = X In Nederland X > 1 (X ongeveer 2). Kans dat dit toeval is, is kleiner dan 1 op 1000.

Nederland warmt sneller op Waarom? Meer westenwind in late winter en vroege voorjaar Meer zonnestraling in voorjaar en zomer, door o schonere lucht o (waarschijnlijk) afname van de bewolking

Internet: de_toestand_van_het_klimaat_in_Nederland_2008/ Gedrukte versie: via (kosteloos) Het rapport

Temperatuurprojecties

Patronen van klimaatverandering

Gevolgen temperatuurstijging Zeespiegelstijging wereldwijd: 18 tot 59 cm ( t.o.v ) met mogelijk nog 10 tot 20 cm extra door versnelde afkalving aan de randen van de Groenlandse en de West- Antarctische ijskap Zeespiegelstijging Nederland: 35 tot 85 cm door extra stijging van de Noord-Atlantische Oceaan. Verandering neerslagpatronen Verandering extreem weer (droogte, hittegolven, hevige neerslag, intensiteit tropische cyclonen)

Is het klimaatsysteem voorspelbaar?

waarnemingen ensemble gemiddelde Klimaatvoorspelling zomer “Dutch Challenge” project  De verschillen tussen de 62 simulaties worden uitsluitend veroorzaakt door natuurlijke variabiliteit in het klimaatsysteem

KNMI klimaatscenario’s voor Nederland

Verandering in 2050 t.o.v. 1990

Gemiddelde temperatuur in de winter

Herhalingstijden zomerneerslag Vergelijking tussen berekende (blauw) en waargenomen (zwart) hoeveelheid neerslag op zomerdagen voor het stroomgebied van de Rijn ( ). De neerslaghoeveelheid bij een herhalingstijd van 100 wordt eens per 100 dagen overschreden. Toekomstberekeningen voor (rood). Model: RACMO2

Wind en Storm

Opwarming zet door Winters gemiddeld natter Heviger extreme zomerbuien Veranderingen in het windklimaat klein Zeespiegel blijft stijgen Algemeen beeld Klimaatscenario’s voor Nederland

Stabilisatie Scenario’s

Het klimaat is veranderd en mensenhand daarin is onmiskenbaar Klimaatverwachting: het wordt warmer en gemiddeld over de aarde natter. Verder zijn er aanwijzingen dat het klimaat “verruwt” Klimaatverandering in Nederland: dreiging ligt vooral in de sfeer van water Door de onafwendbare klimaatverandering en door de vooruitzichten op de hele lange termijn is er geen keuze meer tussen adaptatie en mitigatie: beide zijn nodig Concluderend...

KNMI Klimaatscenario’s en Toestand van het Klimaat in Nederland 2008: PCCC (Platform Communication on Climate Change) voor klimaatbrede informatie, veelgestelde vragen en brochures: Meer informatie…