Mark Bentum Het leven van een ster Slide 1 Het Leven van een Ster

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 2 Een stukje sterrenhemel: miljoenen sterren Staan allemaal ver weg … heel ver weg Behalve ….

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 3

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 4 Grote getallen Afstand naar de zon is km Onhandig grote getallen … Introductie lichtsnelheid km/s Zon is ongeveer 7 lichtminuten Andere sterren : 100, 1000 en lichtjaren hiervan

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 5 Onze zon

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 6 Lijkt wel een mens Worden geboren Leven een tijdje Sterven Van mensen weten we het, maar hoe gaat het bij sterren??

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 7 Een hete gas wolk ~10000 graden verhit door UV straling van hete sterren waterstof - 70% helium - 28% (rest) - 2%

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 8 Een koude stofwolk : ~ -260 graden C uiterst kleine roet en zand korreltjes

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 9 “Paardenkop nevel”: koude stof-gaswolk

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 10 Ster vorming in de Adelaar nevel

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 11 Gas-stof kolommen in Adelaar nevel materiaal voor honderden sterren “Pillars of creation ”

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 12 De Orion gasnevel: te zien met het blote oog ! Afstand: 1400 lichtjaar

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 13 Orion nevel: planetenstelsels in wording

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 14 De zon

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 15 de “motor” van de zon : kernfusie

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 16 De levensduur van sterren Massa Helderheid Levensduur Levensduur (x Zon) (x Zon) geschat berekend miljard 10 miljard miljoen 450 miljoen miljoen 150 miljoen miljoen 10 miljoen miljoen 4 miljoen miljard 20 miljard

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 17 Conclusie 1. Hoe zwaarder de ster, des te korter zijn leven 2. De zwaarste sterren leven slechts een paar miljoen jaar: dus bijna alle zware sterren die ooit zijn gevormd zijn al verdwenen 3. Sterren lichter dan 0.8 Mzon kunnen ouder worden dan 14 miljard jaar (= leeftijd van heelal) dus alle lichte sterren die ooit zijn gevormd bestaan nog !!!

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 18 EN DAN ??? Het einde van een ster

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 19 De zon over 3.5 miljard jaar : een rode reus: R=50 R zon opzwellen doordat ster convectief wordt aarde verliest water en dampkring ! Verdroogde aarde

Mark Bentum Het leven van een ster Slide miljoen jaar later : rode superreus : R=300 R zon einde van de aarde !!

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 21 Afmeting van rode superreus op schaal t.o.v. zon

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 22 de zon gaat “pulseren” en stoot daarbij buitenlagen af

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 23 Buitenlagen zijn uitgestoten: “ring nevel”

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 24 “zandloper” nevel

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 25 “katte-oog” nevel

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 26 Katte-oog nevel lang belicht

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 27 Het einde van de zon: resterende “pit” is een witte dwerg Witte dwerg: Afmeting ~ als aarde Massa ~ helft van zon

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 28 Supernova 1987A

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 29 Supernova 1987A een ontploffende zware ster ~25 M zon 25 febr 1987 Helderheid 10 8 x Zon Maanden lang

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 30 “krab-nevel” restant van ster die in 1054 ontplofte expansie snelheid ~ 1500 km/s

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 31 Nieuwe stervorming uit restanten van oude sterren

Mark Bentum Het leven van een ster Slide 32 Conclusies 1 Sterren produceren alle elementen door kernfusie in centrum 2. Producten komen aan eind van het leven vrij in uitgeblazen schillen of supernova explosies 3. Uitgestoten gas ontmoet andere nevels en klontert samen 4. Hieruit ontstaan nieuwe sterren: verrijkt! 5. Zon en aarde zijn ontstaan uit verrijkte wolken 6. Ieder atoom in ons lichaam (behalve H) is in sterren gevormd. Wij zijn allemaal gemaakt van “sterrenstof”