Klimaatadaptatie in Nederland Nico Pieterse

2

Vlieland, 9 november 2007 Breskens, 9 november 2007 Katwijk, 9 november 2007 Noordwijk, 9 november 2007

4 Reactie op vragen parlement “The climate is changing and we should make our country climate proof. The national government together with science, policy and other stakeholders” Jan-Peter Balkenende November 2005

5 (landbouw, Natuurbeheer, Voedselveiligheid) Ecologische hoofdstructuur Natura 2000 Landbouw (70% van oppervlakte Nederland) LNV

6 (Verkeer en Waterstaat ) V&W 400 km Rijngebied Internationaal catchment 350 km kustlijn 9 miljoen inwoners in overstroombaar gebied 1800 miljard euro, productie 65% of BNP Veiligheidsniveau: 1: – 1:1250 Dijken gemaakt voor max: m3/s 3500 km dijken, honderden “kunstwerken”

7 VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu)

8 Nationaal adaptatie programma (ARK) VROM, LNV, V&W; EZ; gemeenten; provincies  2007: formulering strategie  2010: formulering agenda Adaptatie aan klimaatverandering is het proces waardoor samenlevingen de kwetsbaarheid voor klimaatverandering verminderen of waardoor zij profiteren van de kansen die een veranderend klimaat biedt.

9 Adaptatiestrategie  3 typen opgaven  Ontwrichtende effecten  Ongewenste effecten  Benutten kansen

10 Adaptatiestrategie  Samenwerking tussen overheden, wetenschappelijke kennisinstituten, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. 4 maatschappelijke thema’s:  veiligheid  leefklimaat  biodiversiteit  Economie  100 jaar vooruit kijken  In 2015 adaptatie integraal onderdeel van beleid

11 Sleutelbegrippen adaptatiestrategie  Weerstand:  mate waarin het watersysteem, het land, het bestuur, de economie en de natuur bestand zijn tegen extreme wateraanvoer, zeespiegelstijging en hoge temperaturen.  Veerkracht  mate en snelheid waarin bestuur, natuur en economie zich herstellen na periodes van extreme regenval, wateraanvoer of hitte.  Aanpassingsvermogen  snelheid waarmee ruimtelijke inrichting, economie, bestuur en natuur zich kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden.

12 Sleutelbegrippen adaptatiestrategie BNP TijdExtreme weersituatie Optie met hoge weerstand; Levert geen schade op na een extreme situatie BNP Tijd Optie met hoge veerkracht; Herstelt zich snel na een extreme situatie BNP TijdExtreme weersituatie Extreme weersituatie Schade Optie met lage veerkracht en lage weerstand; Herstelt zich langzaam na een extreme situatie Schade

13 Adaptatieagenda  Uitwerking door  Voorbeeldprojecten (urgentieprogramma Randstad 2040)  Regionale voorbeelden (gemeenten o.a. Arnhem)  Aanpassen wet & regelgeving en instrumenten  Meer bestuurlijke samen- werking  Stimuleringsfondsen  Toetsen (klimaattoets)

14 Wat zijn de opgaven en hoe die te duiden? Onderzoek PBL 2009 Kwets- baarheid stad Kwets- baarheid water Kwets- baarheid land systeemwerking Wat is ontwrichtend / wat ongewenst / wanneer ‘knikpunt” Wat zijn kansen / wat zijn opties (alternatieven t.o.v. BAU)?

15 Wat is ontwrichtend?

16 Nederland – Duitsland 1974 (gemiste 2-2)

17 Omgaan met tijd  Wat is acuut  Wat is urgent  Wanneer afwachten  Wanneer uit voorzorg handelen?

18 Vergadering wordt afgeblazen

en verder …  LNV: hoe klimaatbestendig is het landelijk gebied?  WUR: kies voor intensivering en extensivering  PBL: ander natuurbeleid. Niet langer richten op soortbehoud, maar op arealen Den Haag Rotterdam

en verder …  VROM: stad & herstructurering Meekoppelen met  Mitigatie  Energie  Leefbare omgeving  Proeftuinen (samen met gemeenten concrete voorbeelden uitwerken)

21 Deltaprogramma (V&W)  Vooral gericht op watervoorziening en waterveiligheid  Rijdende trein  Deltacommissaris (directe toegang tot minister)  1 miljard Euro / jaar  V&W is een echte uitvoeringsorganisatie (wegenaanleg, dijken, etc)

22 Deltaprogramma  Tot 2014 “structurerende beslissingen”voorbereiden

23 IJsselmeerpeil - Handhaven -Beperking als zoetwaterbron -Goedkoop -Makkelijk -Deltacommissievariant -Bron voor west NL (peil +1.30) -Zeer duur -Grote bestuurlijke opgave Zoetwaterproblematiek laag NL

24 Opgaven Kwets- baarheid stad Kwets- baarheid water Kwets- baarheid land Opties systeemwerking Verbinding met Ruimtelijke investeringsagenda’s, Herstructuring / nieuwbouw

25 Synergie beleidsdossiers Waterbeleid -veiligheid -watervoorziening Milieubeleid -duurzaamheid Natuurbeleid -biodiversiteit Gezondheidbeleid -volksgezondheid RO beleid -functieverandering -locatiekeuze Klimaat adaptatie

26 Bedankt