Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2

Energietransitie Papierketen De ambities binnen Energietransitie Papierketen: Halvering van het energieverbruik per eindproduct in de keten per 2020; Versterken van de concurrentiepositie; Koploper blijven in de transitie naar duurzaamheid

Vijf programma’s 1.Energy Management 2.Energy Neutral Paper 3.Supply Chain of the Future 4.Biorefinery 5.Without water

Ambitie P2 (anno 2013) Doel: Ambitie: Hoe: Verhogen van de duurzaamheid en efficiency van de energievoorziening 15% energiebesparing in de keten en de energiebehoefte van de papierindustrie wordt zoveel mogelijk opgewekt uit lokale bronnen en in symbiose met haar omgeving. Ontwikkelen en implementeren van efficientere energieconversietechnologien, duurzame brandstof en technologieen en optimaal benutten aanwezige energiebronnen en warmte

Inkleuren van ambitie over de jaren I.Zoveel mogelijk onafhankelijk worden van fossiele energiebronnen. II.Zoveel mogelijk benutten van potentiële energiebronnen die vrijkomen uit het proces, of aanwezig zijn op eigen terrein

Strategische onderwerpen P2 1.Inzet van duurzame (alternatieve) energiebronnen 2.Efficiente energieconversie 3.Restwarmte een nuttige toepassing geven (intern of extern) 4.Eigen reststromen omzetten in energie (intern of extern)

Waar staan we? 1.Duurzame energiebronnen -Er is focus (rejects, biogas en geothermie) -Diverse bedrijven zetten stappen -Veel informatie beschikbaar (factsheets en studies) 2.Efficiente energieconversie - Steun in de WKK lobby 4. Reststromen -P4 zet hier nieuwe stappen, energie uit rejects is common business, -Pyrolyse wordt gevolgd

activiteiten energieconversie Reject verbranding/ vergassing Biogas uit vergisting Zeer diepe geothermie Duurzaam, beschikbaar en betaalbaar Volgen marktontwikkelingen Implementeren Onderzoek co-producten Technologieverbetering Samenwerken met derden Starten demo’s Stimuleren onderzoek Inventariseren risico’s Creëren draagvlak Onderzoek financieringsopties Samenwerking met derden Starten pilot >2020

Waar staan we? 3. Restwarmte -Meer inzicht in warmtehuishouding en droogpartij -Bedrijven zien steeds vaker kansen voor restwarmte (interne optimalisatie) -Het opwaarderen van restwarmte is vaak nog niet op industriele schaal toepasbaar (nog in demo/pilotfase) -Diverse bedrijven onderzoeken concreet de mogelijkheden voor levering

activiteiten warmtehuishouding Beperken warmtevraag Intern hergebruiken Restwarmte leveren Duurzaam produceren Acties roadmap energieconversie Technologieverbetering Volgen R&D Beïnvloeden R&D Samenwerken met energie-onderzoekcentra Onderzoek haalbaarheid concepten in PKI Starten pilots en demo’s Creëren bewustzijn Verbeterde procesbeheersing Samenwerken met PKI onderzoekcentra Samenwerken machinebouwers en leveranciers PKI Implementeren Actieve rol overheid Samenwerken Implementeren >2020

Warmtehuishouding Warmtehuishouding; een breed begrip Omvat alle ingaande en uitgaande warmtestromen in een fabriek: – Productie van warmte (stoom) – Inzet van stoom/warmte in het proces en daarbuiten – Warmterugwinning – Warmtelevering

Belang van warmte  Belangrijkste energiestroom voor de papier- en kartonindustrie  De Nederlandse papier- en kartonindustrie is verantwoordelijk voor bijna 10% van het industrieel aardgasverbruik en meer dan de helft hiervan wordt ingezet voor warmteproductie  Toenemende rol van warmte in overheidsbeleid  Warmte als thema in de lobby voor WKK

Energiegebruik in NL Energiegebruik in Nederland in PJ in [ Spoelstra 2007].

Warmte in de PKI - Warmte is grootste energieverbruiker in papierproductie - Restwarmte hoeveelheid gelijk aan +/- 55% van de totale energieinput PKI Papierproductie Aardgas W Elektriciteit E Energie conversie 100% 13% 37% 6% 56% 31%

Warmtegebruik NL PKI Warmtegebruik Nederlandse papier- en kartonindustrie: aandeel naar verbruiker

‘Ladder van Lansink’ in warmtehuishouding Terugdringen warmtevraag Verhogen interne restwarmtebenutting – Direct – Na opwaardering, omzetting of scheiding Restwarmtelevering Duurzaam produceren van warmte Preventie Hergebruik Duurzaam opwekken

Oude situatie: lineair Papierproductie Aardgas W Electriciteit E Energie conversie Restwarmte Reststromen

Nieuwe situatie: circulair Papierproductie Vergisting Vergassing Verbranding E Energie conversie Warmtelevering aan derden Reststromen van derden W

Uitdagingen die voor ons liggen Economie -Positie WKK verslechterd -Duurzame energie veelal nog niet concurrerend Organisatie / regelgeving -Overgang naar symbiotische/lokale energiesituaties vergt nieuwe organisatiestructuren Techniek -Ultieme restwarmte technologie PKI nog niet te koop -Risico’s diepe geothermie op dit moment nog (te) hoog -Stap maken van demo/pilot naar commerciele fase van ontwikkelingen

Afsluiting