Thema 6 Regeling en waarneming Zintuigen Zintuigen: Organen bedoeld om PRIKKELS van buiten en binnen het lichaam op te vangen én om te zetten in IMPULSEN Via zintuigen ontvangt zenuwstelsel deze impulsen Zenuwstelsel kan reageren door impulsen verder te sturen naar spieren en/of klieren Apart geval: evenwichtszintuig Dat is ingebouwd in je oor. Wordt nog uitgelegd

Zintuigen andere dieren Vogels en vissen: waarnemen magnetisch veld aarde Kunnen daardoor grote afstanden afleggen in oceanen Slangen: warmt-oog Kunnen warmtestraling waarnemen: kunnen daardoor warmbloedige prooi in het donker vinden Honden: kunnen zeer kleine hoeveelheden ruiken Hasj-honden bijv. Bijen: zien kleuren anders dan wij Zien géén rood maar wel ultraviolet Roofvogels: zeer scherp zien prooi op grote afstand Mensen: Ogen het belangrijkste zintuig

Zintuigen en intern milieu de omgeving van de cellen - waar die cellen invloed op hebben Geef een voorbeeld van een intern gericht zintuig: Een zintuig dat de pH van het bloed meet of de O2 concentratie van het bloed

Zintuigen Adequate prikkel: Prikkel waar een zintuig extra gevoelig voor is Geef voorbeelden met de adequate prikkel Gezichtszintuig? Licht Gehoorzintuig? Geluid Evenwichtszintuig? Zwaartekracht / beweging Pijnpunten? Beschadigingen Warmtezintuig Een hogere temperatuur

Leer alleen de adequate prikkel:

De prikkeldrempel van zintuigen De zwakste prikkel Die je nog net kunt waarnemen Is voor de adequate prikkel is de prikkeldrempel hoog of laag? Prikkelfrequentie: het aantal prikkels per seconde

Gewenning: wanneer de prikkel geruime tijd aanhoudt, neemt de impulsfrequentie van het zintuig af

Gevoel 1 Gevoel: = groot aantal zintuigjes tesamen Huidgevoel Tastzintuigen Drukzintuigen Temperatuurzintuigjes (koude- én aparte zintuigen voor warmte) Pijnzintuigjes (= vrije zenuwuiteinden, eigenlijk dus géén zintuigen)

Gevoel 2

Reukzintuig 1 Ruiken doe je met chemische zintuigen Zit boven in je neus: als je iets diep wil inhaleren (geur) adem je door het bovenste deel van je neus Ongeveer 100 miljoen zintuigcellen Daartussen slijmvormende cellen Zintuigcellen hebben zintuighaartjes

Reukzintuig 2 lengte-doorsnede

Reukzintuig 3 10voorbiologie

Smaak 1 Gevoelig voor chemische prikkels Ligt in mondholte, vooral op de tong Tongoppervlak bedekt met: smaakpapillen Vijf smaken: zoet, zuur, zout, bitter, umami Umami: Japans woord betekent “hartig” Umami: smaak van tomaat, bouillon, gebakken vlees, bepaalde eiwitten Meestal tongpunt gevoelig voor zoet Achterpunt tong gevoelig voor bitter Zintuigcellen voor SMAAK liggen verdeeld over de tong maar kan voor iedereen iets anders zijn

Smaak 2

Gehoor en evenwicht De eigenlijke geluidszintuigcellen in het oor liggen diep in het schedelbeen, in het slakkenhuis, een holte in het bot. De geluidszintuigcellen zetten de geluidstrillingen om in impulsen Het oor, met het gehoorszintuig en het evenwichtszintuig 1 = buitenoor 2 = trommelvlies 3 = middenoor 4 = slakkenhuis 5 = buis van Eustachius

Oor en slakkenhuis etc. 1

Oor en slakkenhuis etc. 2

Oor en slakkenhuis etc. 3 Dwarsdoorsnede van de gehele cochlea. 1. Scala media; 2. Scala vestibuli; 3. Scala Tympani. De rode pijl is vanaf het ovale venster. De blauwe pijl wijst naar het ronde venster. 4. Spiraalvormige ganglion; 5. gehoorzenuw

ANIMATIE BIOPLEK ZEER GOED HET GEHOORORGAAN EN WERKING http://www.bioplek.org/animaties/oor/oor.html

Werking slakkenhuis van binnen gezien 1. Wat gebeurt er bij een gehoorbeschadiging? 2. Orgaan van Corti film 3 minuten ongeveer 1.www.schooltv.nl/no_cache/video/crid/20080325_geluidanimatie01/ 1.12 min. 2.https://www.youtube.com/watch?v=xMUl5CCoW6Y 3.01 min ingekorte versie Werking slakkenhuis van binnen gezien

Oor en slakkenhuis etc. 4 Evenwichtsorgaan werking 56 sec. video https://www.youtube.com/watch?v=DCMHib3XIsA