Jouw partner in de school Wat hebben werkenden van het Pensioenakkoord te verwachten? VDBZ Willem Jelle Berg 22 November 2011

Nederlands pensioenstelsel nog steeds het beste van de wereld Melbourne Mercer Global Pension Index 2010

Maar vernieuwing is nodig! Levensverwachting 65-jarige stijgt (steeds sneller) Pensioen dreigt steeds duurder te worden Pensioenfondsen kwetsbaar voor financiële schokken Ambitie van welvaartsvast pensioen staat op de tocht

Jouw partner in de school Toch nog een akkoord

Hoofdlijnen Pensioenakkoord Stijging van AOW-leeftijd, maar ook een hogere en flexibele AOW Toekomstbestendig maken van het aanvullend pensioen Arbeidspositie ouderen verbeteren

Toekomstbestendig aanvullend pensioen Vandaag hebben we het over de gevolgen voor het aanvullend pensioen Hebben werkenden en specifiek “jongeren” (tot 45 jaar) te vrezen van het akkoord? Of hebben zij daar juist bij te winnen?

Problemen huidige regeling Financiële positie van bijna alle fondsen is kwetsbaar Fondsen zuchten onder steeds strengere toezichtsregels Levensverwachting neemt steeds sneller toe De pensioenpremie blijft stijgen Verwachtingen worden niet waargemaakt; er is sprake van schijnzekerheid

Financiële positie is kwetsbaar Rendement is allesbepalend door de enorme omvang van het vermogen (ABP 236 miljard) Premie-instrument is bot (jaarlijkse premiestroom ABP 7 miljard)

Rendement steeds belangrijker

Beleggen noodzakelijk Hoe is pensioen opgebouwd? Premie Rendement opbouwfase Rendement uitkeringsfase Conclusie:  De huidige pensioenregeling wordt voor een groot deel gefinancierd uit het rendement tijdens de uitkeringsfase  Indien het pensioenvermogen van een deelnemer na pensionering belegd zou worden volgens een laag risicoprofiel, dan heeft dit grote gevolgen voor de hoogte van de uitkering

Lange termijn rendement ABP 6,8%

Steeds strengere toezichtsregels Zolang de regeling uitgaat van nominale garanties moet ABP de verplichtingen uitrekenen met de lage risicovrije rente ABP moet forse buffers aanhouden Politiek en DNB willen de regels verder aanscherpen Dit drukt de dekkingsgraad naar beneden en lijkt (volledige) indexatie nog langdurig te verhinderen

Laatste kwartaal illustreert dit eens te meer Omdat politici de problemen met de Euro niet weten op te lossen daalt de rente opnieuw extreem Hierdoor stijgt de waardering van de verplichtingen van ABP met €43 miljard…! Dit drukt de dekkingsgraad met ruim 18 procentpunt Lage rente de grote boosdoener

Marktrente en dekkingsgraad 80% 90% 100% 110% 120% 130% 140% 150% DecJunDecJunDecJunDecJunDecJunDecJun 2.0% 2.5% 3.0% 3.5% 4.0% 4.5% 5.0% dekkingsgraad rekenrente

Verloop dekkingsgraad ultimo 2011 Eind juni 2011 Eind sept Verschil 3 e kwartaal Vermogen Verplichtingen Rente 225 3,5% 217 3,8% 260 2,7% + 43 Dekkingsgraad105%112%90%- 22 % punt

Stijgende levensverwachting Prachtig nieuws dat een 65-jarige gemiddeld steeds langer doorleeft Maar het pensioen moet jaren langer worden doorbetaald: een zeer forse kostenverhoging Als we niets doen wordt pensioen steeds duurder We werken nu al 1 dag in de week voor ons pensioen

We worden steeds ouder 1

We worden steeds ouder 2

Pensioen wordt steeds duurder

Schijnzekerheid Nominale rechten zonder indexatie worden met de tijd zwaar uitgehold De indexatieachterstand bedraagt bij ABP inmiddels bijna 8% Volledige indexatie en na-indexatie is pas mogelijk bij een dg van minstens 135% Die is heel ver uit zicht, zeker als de toezichtsregels verder worden aangescherpt De dreiging van afstempeling per 1 april 2013 is reëel

Jouw partner in de school Oplossingen van het pensioenakkoord Het pensioen beweegt mee met de stijgende levensverwachting Reële ambitie komt in de plaats van nominale garanties Premie wordt gestabiliseerd

Pensioen beweegt mee met levensverwachting De pensioenrichtleeftijd (nieuwe opbouw) volgt de stijging van de levensverwachting Dit betekent of langer doorwerken of genoegen nemen met een wat lagere pensioenuitkering Langer leven leidt zo niet meer tot premiestijging Correctie bestaande rechten via indexatie (uitgesmeerd over 10 jaar)

Er is geen sprake meer van nominale garanties De verplichtingen hoeven niet meer gewaardeerd te worden tegen de risicovrije rente Het beleggingsbeleid wordt op een zo goed mogelijk lange termijn rendement gericht Het aanhouden van overdreven buffers is niet meer nodig Reële ambitie 1

De kans op indexatie neemt toe Er is een beperkt risico op nominale korting Dit risico kan verder worden verminderd door te werken met een voorzichtige discontovoet en een egalisatiereserve Reële ambitie 2

Premiestabilisatie Stijgende levensverwachting drijft premie niet langer op Geen (automatische) premieverhoging bij financiële tegenvallers Maar ook geen kortingen op de premie in tijden van voorspoed CAO-partijen kunnen besluiten tot hogere premie

Pensioenakkoord goed voor jongeren! Indexatie (compensatie van de pensioenopbouw voor inflatie / contractloonstijging) juist voor hen essentieel! Premiestabilisatie beschermt hun koopkracht (ze kampen toch al met hoge vaste lasten) Geen premieverlagingen meer; heel belangrijk voor de vermogenspositie van pensioenfondsen in de toekomst

Naar een “generatieproof” nieuw pensioencontract Een realistische discontovoet (ergens tussen risicovrije rente en verwachte rendement) Een verstandige buffer / egalisatiereserve Tekorten worden eerlijk over alle generaties verdeeld Opeenvolgende generaties krijgen ongeveer gelijke pensioenrechten (door aanpassing van de pensioenaanspraken aan de stijgende levensverwachting)

Generatie-effecten: Wie krijgt wat? Verschillende maatregelen hebben verschillende effecten, maar optelsom moet fair zijn.

Sneller afstempelen Generatie-effecten Opslag op premie Sneller indexeren Hogere buffer

Generatie-effecten (Te) hoge disconteringsvoet -Verwacht rendement 7,75% (VS) (Te) lage disconteringsvoet - Rente van 2,5% (augustus ‘10)

We doen er als bond alles aan om te komen tot een goed en eerlijk nieuw pensioencontract voor iedereen Dan kunnen de onvermijdelijke risico’s het beste worden gedeeld En wordt het perspectief op een zo veel mogelijk welvaartsvast pensioen voor alle leden beter! Conclusie

Dekkingsgraad lag eind oktober op 9.% (P.M.:invullen als cijfer definitief bekend is) Voor gedeeltelijke indexatie moest dat toen tenminste 104,3% zijn Indexatie dus uitgesloten Contractloonontwikkeling 2011 ca 0,25% Indexatieachterstand neemt toe tot ca 8,24% Actuele situatie (indexatie)

Lastig besturen 5 jr. voor op herstelpad Weer op herstelpad Bijna 2 jr. achter op herstelpad

Om op koers te zijn met herstelplan moet dg ultimo 2011 tenminste ca 95% zijn Als dg lager ligt moet bestuur ABP extra maatregelen nemen Dit kan leiden tot nominale korting per 1 april 2013 Actuele situatie (herstelplan)