Bastides, ‘New Towns’ in de Lot Een wandeling in het middeleeuwse Frankrijk – denkend aan Dirk Frieling Voordracht voor Probus 85 Op donderdag 10 oktober 2013 Thijs Bax

Wat trok mij aan in bastides Scharnierpunt tussen Grieks-Romeinse & Modern Westerse traditie, AD Eenheid van architectuur & stedebouw Eenheid van ruimtelijke vormgeving, planologische besturing en civiele techniek Eenheid van ruimtelijke ordeningsproces: modulen, fasen en ‘levels of control’: Domeinen van participatie.

Lijn van mijn betoog Aardrijkskunde en Geschiedenis van Lot en Dordogne –Stad en Land, Eleonore van Aquitanie en de Honderdjarige Oorlog New Towns en Bastides –Villefranche, Monpazier, Beaumont, Montflaquin, Monreal ‘Las Leyes de Indias’ in Noord en Zuid Amerika –Antigua Guatamala, Oaxaca, Savannah Town Stedebouw & Architectuur –Discussie: Stad <> Land, Radiaal<>Orthogonaal, Organisch<>Artificieel, Thema & Variatie, etc. Eenheid van Architectuur & Stedebouw

Bergerac

Eleonore van Aquitanie 1122–1204 ‘Een bijzondere vrouw in de zomertij der middeleeuwen’ –Kleindochter van Willem IX de Troubadour, geboren in Bordeaux, overleden in Poitiers, begraven in Fontevraud Hertogin van Aquitanie (1137) –opvoeding in een hoofse cultuur Koningin van Frankrijk –X LodewijkVII Capet 1137 – 1152, 2 kinderen, Abt Suger van St Denis, Bernard van Clairvaux, Tweede Kruistocht (1145 – 1149). Koningin van Engeland –X Hendrik II Plantagenet 1154 – 1167, 6 kinderen: Richard (I) Leeuwenhart, Jan zonder Land

Honderdjarige Oorlog Episode in Frans – Engels conflict van 300 jaar: Capet/Valois versus Plantagenet Casus belli: uitsterven Huis Capet, Karel IV vermaakt troon aan Philips VI Valois, betwist door Eduard III Plantagenet (hertog van Guyenne). Slag bij Crecy (1346, ridderleger – longbows) –In 1347 eindigde het beleg van Calais (Rodin ) Slag bij Poitiers (1350) –Jan II, zoon van Philips II werd gevangen genomen door Eduard IV, de Zwarte Prins. Hij stierf in Londen. Slag bij Azincourt (1415, bij Calais) –De Engelsen (Hendrik V) verslaan wederom het Franse ridderleger Beleg van Orleans (1428, Jeanne d’Arc) Franse bevolking gehalveerd: bastides als huisvesting

‘New Towns’, een oud concept Nea Polis in Magna Graecia (8 e eeuw BC) Hippodamus van Milete (450 BC): Piraeus (Pericles), Olynthus: grid-steden Romeinse steden: Legerkamp: decumanus (OW) en cordia maximus (NZ): Pompeii. Bastides in Aquitania (1200 – 1400), Monpazier, Elburg in Nederland. Philips II: ‘Leyes de Indias’ (1573), Amerika: Antigua Guatamala, Savannah Town. New Towns Act (1967): Milton Keynes

Bastides Versterkte, nieuwe stad –Tempeliers als uitvinders. Een nieuw fysiek, sociaal-economisch concept In korte tijd ontworpen en gebouwd –In Frankrijk (Aquitanie), Spanje en Nederland (Elburg), na 1500 in Amerika Voorafgaande aan en tijdens 100-jarige oorlog –Vanaf 1200 tot 1500, model voor ‘Las Leyes de Indias’ Rechthoekig hiërarchisch stratenplan –Hoofdstraten, achter- en zijstraten, en stegen, georganiseerd in stadsblokken Plaza met colonnade –Heel stadsblok, oriëntatie volgens diagonaal: geen winderige N-Z en O-W straten Contour volgt situatie, poorten

Leyes de Indias (1) “El Orden que se ha de Thener en Descubrir y Poblar”, transcripción de las Ordenanzas de descubrimiento, nuevo población y pacificación de las Indias dadas por Felipe II, el 13 de julio de 1573, en el Bosque de Segovia, según el original que se conserva en el Archivo General de Indias de Sevilla. ORDINANCES FOR THE DISCOVERY, THE POPULATION AND THE PACIFICATION OF THE INDIES Don Felipe etc.- To the Viceroys, presidents, audiencias and governors of our new Indies and to all those others concerned let it be known: That in order that the discoveries and new settlements and pacification of the land and provinces that are to be discovered, settled, and pacified in the Indies be done with greater facility and in accordance with the service to God Our Lord, and for the welfare of the natives, among other things, we have prepared the following ordinances.

Leyes de Indias (2) 112. The main plaza is to be the starting point for the town; if the town is situated on the sea coast, it should be placed at the landing place of the port, but inland it should be at the center of the town. The plaza should be square or rectangular, in which case it should have at least one and a half its width for length inasmuch as this shape is best for fiestas in which horses are used and for any other fiestas that should be held The size of the plaza shall be proportioned to the number of inhabitants, [ ] A good proportion is six hundred feet long and four hundred wide From the plaza shall begin four principal street: One [shall be] from the middle of each side, and two streets from each corner of the plaza; the four corners of the plaza shall face the four principal winds, because in this manner, the streets running from the plaza will not be exposed to the four principal winds, which would cause much inconvenience Around the plaza as well as along the four principal streets which begin there, there shall be portals, for these are of considerable convenience to the merchants who generally gather there; [ ]