Do not put content on the brand signature area De Belgische havens Persconferentie, 17 juni 2010 Philippe Ledent, Senior Economist ING België Rico Luman, Sector Economist Transport & Logistiek, ING Economisch Bureau

Philippe Ledent Senior Economist, ING België De Belgische economie: de wind in de zeilen?

Bescheiden terugkeer van economische groei Voorlopende indicatoren blijven in de goede richting BBP groei en voorlopende indicatorBBP groei en bijdragen De export en de voorraden hebben het herstel gesteund. Begin 2010 heeft de binnenlandse vraag het overgenomen.

Buitenlandse handel steunt het herstel Economische herstellen zijn bijna altijd door buitenlandse handel geïnitieerd. Belgische en Duitse export zijn sterk met elkaar verbonden Duitse export geniet van een goede positie op de Aziatische markten Duitse export is zeer belangrijk Buitenlandse orderpositie stijgt Positieve exportgroei voorspeld voor volledig jaar maar concurrentievermogen blijft een knelpunt.

Binnenlandse vraag herneemt langzaam banen minder sinds begin crisis Door het effect op activiteit waren banen bedreigd Werkgelegenheid in de publieke sector is nog licht gestegen Verlies banen blijft beperktTijdelijke werkloosheid heeft de schok verkleind Tijdelijke werkloosheid heeft een belangrijke rol gespeeld Werkloosheidsgraad zou desondanks hoog blijven.

De uitdaging van de overheidsfinanciën De crisis heeft de overheidsfinanciën sterk geraakt Begrotingstekort zal blijven tot 4,8% beperkt. Nieuwe maatregelen zullen noodzakelijk zijn om 4,1% in 2011 te bereiken. Evenwicht wordt pas in 2015 verwacht Terugkeer van het sneeuwbaleffect……waardoor de schuldgraad boven de 100% van het BBP stijgt Begrotingstekort blijft onder het Europese gemiddelde, en de economische fundamenten doen het goed. Nieuwe (structurele) besparingsmaatregelen zijn niet te vermijden

Inflatie is meer volatiel in België… Inflatie in verschillende landen (%)

Inflatie van energie (%) Brandstoffen (%) Huisvestingsenergie (%) … zeker voor wat de energieprijzen betreft

Besluit Het dieptepunt van de financiële en economische crisis is waarschijnlijk achter de rug Maar nieuwe turbulenties zullen een effect hebben op de Belgische economie Deze turbulenties zullen het herstel van de binnenlandse vraag raken (consumptie, investering, overheidsuitgaven) De exportmotor is de komende jaren uitermate belangrijk

Rico Luman Sectoreconoom Transport & Logistiek ING Economisch Bureau +31 (0) Belgische zeehavens op weg naar 2020 Focus op nieuwe succesfactoren en terugkeer naar groei

Agenda 1) Zeehavens economisch belangrijk 2) Uitgangspunt: profiel en internationale positie 3) Trends en ontwikkelingen 4) Vooruitzichten 5) Conclusie & aanbevelingen richting 2020

Economische impact niet te onderschatten Sectorstructuur economie (aandeel BBP) Zeehavens als aandeel BBP Directe economische impact 5%, indirect zelfs 10% Havens groeien sneller dan de totale economie Invloed groter dan in buurlanden

Havens reageren versterkt op de conjunctuur Terugslag 2009 blijft nog lang voelbaar Impact in havens niet hetzelfde Groei keert terug, maar groeipad is lager Zeebrugge groeit als enige Europese haven in 2009

Zeehavens met verschillende profielen… Aandeel Hamburg-Le HavreSamenstelling overslag

Groeicijfers indicator voor toekomst? Rijn- en Scheldedelta domineert 2/3 van de goederenstroom Aandeel Belgische havens stabiel Belangrijkste concurrenten: Rotterdam, Hamburg, Bremen

Trends en ontwikkelingen Algemeen Schepen worden nog steeds groter, “feeders” groeien mee Vergroening is belangrijke trend richting 2020 Efficiënt en duurzaam achterlandvervoer selectiecriterium Goederenstromen veranderen Zeehavens Overcapaciteit blijft voorlopig bestaan Zeehavens zoeken verbreding richting groeimarkten Creëren van toegevoegde waarde wordt steeds belangrijker

Azië blijft groeimotor havens… West-Europese afzetmarkten groeien matig Groeipotentieel ligt bij de opkomende landen, met name Azië Ook Oost-Europa is interessant Gemiddelde exportontwikkeling naar werelddeel Bron: NBB/Belgostat, bewerkt ING Economisch Bureau Export naar China zet de lijn door Van India wordt het komende decennium meer verwacht

“Containerisatie” zet door Europa te klein voor groei op alle fronten! Gemiddelde groei Ontwikkeling goederenstromen tot 2020 Minerale olieproducten en overige natte bulk* Bovengemiddeld - Roll-on/Roll-off Overig stukgoed Ruwe olie Agribulk Ertsen Kolen Overige droge bulk Containers Ondergemiddeld + Stukgoed (halffabricaten) *met uitzondering van ruwe olie

Capaciteit: van schaarste naar overschot Overcapaciteit houdt voorlopig aan, want: Crisis heeft de ‘klok’ teruggedraaid Groeipad lager dan verwacht Terminaloperatoren verbeteren efficiëntie Tweede Maasvlakte in R’dam vanaf 2013 Andere uitbreidingen: Wilhelmshaven, Rouen/Le Havre, Antwerpen?

Antwerpen, lagere versnelling Verwachte groei 2010 t/m 2019: ruim 40%; 3% j.o.j.; Benutting en uitbouw positie als exporthaven belangrijk

Gent, wachten op een groeimotor Verwachte groei 2010 t/m 2019: ruim 2,5% j.o.j., + 30%, piekniveau uit zicht Stagnerende industriële productie remt af

Zeebrugge groeit door Verwachte groei 2010 t/m 2019: 5% j.o.j., + 65% Ontbreken inlandige waterweg en schaarse ruimte wel beperking

Conclusies en aanbevelingen in aanloop naar 2020…. Minder vanzelfsprekende groei en overcapaciteit verhogen concurrentiedruk Duurzaamheid en ketenexpertise zijn dé succesfactoren van de toekomst Het maken van keuzes (goederenstromen/geografisch) is onvermijdelijk Gemeenschappelijke havenvisie en -strategie creëert meer toegevoegde waarde ( = >4)

24 Hartelijk dank voor uw aandacht!

25 Q&A

General : This presentation is intended for general information purposes. It does provide basic information concerning individual Wholesale Banking products or related services. However none of the information should be interpreted as an offer to sell securities or as investment advice of any kind. Queries concerning these topics should be addressed to the individual business units and/or companies of ING Groep N.V. ("ING Group"). No warranty or representation, express or implied, is given as to the accuracy or completeness of that information. In no event will ING Group, nor any of its directors, employees or advisors accept any liability with regard to the information contained in the individual ING companies', business unit or product group's presentation. ING Group comprises a broad spectrum of companies (the "ING companies"), many of them operating under their own brand names. Almost every ING company, business unit or product group, has its own website on the internet where it offers information about its products and services. Reference is made to those websites for further details and hyperlinks have been provided from this website to those ING companies, business units and product groups, if available. It is prohibited to modify, copy, distribute, transmit, display, publish, sell, license, create derivative works or use any content for any other purposes than that of this presentation, i.e. providing information about ING Group and its lines of business. No Liability: While ING Group and ING companies use reasonable efforts to include accurate and up-to-date information in this presentation, errors or omissions sometimes occur. ING Group and ING companies expressly disclaim any liability, whether in contract, tort, strict liability or otherwise, for any direct, indirect, incidental, consequential, punitive or special damages arising out of or in any way connected with your access to or use of this presentation, and/or any other ING companies' presentations whether or not ING Group and/or ING companies were aware of the possibility of such damages. All information in this presentation, including but not limited to graphics, text and links to other communication means, is provided "as is" and is subject to change without prior notice. Such information is provided, to the fullest extent permissible pursuant to applicable law, without warranty of any kind express or implied, including but not limited to implied warranties of merchantability, fitness for a particular purpose, non-infringement from disabling devices. ING Group does not warrant the adequacy, accuracy or completeness of any information in this presentation and expressly disclaim any liability for errors or omissions therein. Users are responsible for evaluating the accuracy, completeness or usefulness of any information or other content available in this presentation.