In de ban van het boek - het boek in de ban Paul Schnabel Universiteit Utrecht Sociaal en Cultureel Planbureau Amsterdam, 24 maart 2009

Boek lezen 1.Als werk – studeren, informatie verwerken, raadplegen, regels volgen 2.Als vrijetijdsbesteding – tijdverdrijf, spanning, plezier, ontroering, ontsnapping, informatie, esthetische ervaring, …… eigen initiatief, eigen tijd, eigen geld, eigen prioriteit

Het boek in de moderne tijd -na 1900 Alfabetisering van de bevolking - laaggeletterdheid Daling van de productiekosten - relatief duur per stuk (vaste boekenprijs) Verruiming aanbod - overproductie (ramsj) Vergroting beschikbaarheid - boekhandel, warenhuis, postorder, internet, bibliotheek Aantrekkelijkheid presentatie - kleurendruk, foto’s, marketing, merchandise Inzet andere media - audiovisueel, internet

De strijd om de vrije tijd Minder en meer vrije tijd – spitsuur van het leven Meer aantrekkelijke en gemakkelijke aanbiedingen Verdwijnen canon van de ‘Bildung’ Opkomst nieuwe media Steeds minder met een boekje in een hoekje

Mediatijdbudget Ligt redelijk vast – 19 uur per week 2005 Hoofdactiviteit - tv-kijken uur per week (dalend) computergebruik - 4 uur per week (sterk stijgend) lezen - 4 uur per week (dalend) Schermlezen en –schrijven wordt steeds dominanter Wordt boek ook een scherm?

Media participatie (12 jaar en ouder, 2005) en tijd van participanten Lezen – boeken - 38% (dalend, 1975: 49%) – 3,4 uur p.w. Lezen – kranten - 56% (dalend, 1975: 80%) – 2,7 uur p.w. Lezen – Tijdschriften - 60% (dalend, 1975 : 84%) – 1,7 uur p.w. Televisie - 95% Computer – 68% (1995: 23%) – 5,6 uur p.w.

Lezen naar geboortecohort, 12 jaar en ouder, 2005, % mediatijd (1975)(2005) % 28% % 33% % 26% % 20% % % % Alle cohorten gaan minder lezen, ieder nieuw cohort begint lager.

Medium van voorkeur per doel, 2005, 12 jaar en ouder Boek lezen – ontspanning (2), wegdromen (1) Televisie - dagelijkse nieuws (1), ontspanning (1) wegdromen (2), hoe de wereld in elkaar zit (1) Internet - iets te weten komen ( 1) Krant - dagelijkse nieuws (2)

‘Ik wil iets te weten komen’ 12 – 19 jaar - 75% internet, 5% boek 20 – 34 jaar - 75% internet, minder dan 5% boek 35 – 49 jaar - 60% internet, 7% boek 50 – 64 jaar - 45% internet, 9% boek 65 jaar en plus - 20% internet, 10% boek

Alleen in Nederland zo? Der Spiegel 2009 Vrijetijdsbesteding per dag, 15 jarigen TV/Video/DVD minuten Computerspellen/Gaming – 98 minuten (jongens 141/meisjes 56) Sport - 93 minuten Chatten – 108 minuten (meisjes 113) Iets met het gezin doen – 73 minuten Uitgaan - 66 minuten Boek lezen – 34 minuten (j. 25, m. 43) Aktief op de computer (niet: %,5% jongens, 20% m.; meer dan 4,5 uur: 16% j., 4% m.)

Boekhandel en bibliotheek Ongeveer 1000 vestigingen met 33 miljoen boeken (dalend), waarvan 13 miljoen kinderboeken, 4 miljoen leden (dalend), waarvan de helft jeugd, en 120 miljoen uitleningen (dalend) en gemiddeld per jaar 32 uitleningen (dalend) per lid. Ongeveer 1800 boekwinkels, waarvan 1/3 zonder personeel in loondienst (in totaal 5700 banen in loondienst, exclusief ondernemers). In 2008 is de omzet in totaal gedaald (niveau 2003) en in lichte mate ook het aantal verkochte items. In 2007 zetten de leden van de NBb 1,28 miljard (ex BTW) om, waarvan de helft via de gespecialiseerde boekhandel. Gemiddeld per huishouden 227 euro per jaar (incl. BTW).

De toekomst van het boek Het boek blijft, maar is niet meer de eerste drager van informatie Het opleidingsniveau stijgt, maar verwijdert zich van het boek Het gekochte boek wordt lang niet altijd gelezen Het verkochte boek is waardeloos geworden De technologie haalt het gewone papieren boek in Het boekje houdt zijn hoekje