Van Acuut naar chronisch Dr.G.Claes Fysische en Revalidatiegeneeskunde Jessa Ziekenhuis Hasselt Pain on the run

Acute <> chronische pijn  Acute pijn  Duidelijke stimulus  Aanwezigheid van een letsel...  Duur = Herstel = Kort  Protectieve functie  Niet recidiverend  Chronische pijn  > 6 maanden  Niet noodzakelijk letsel  Intens Fysiek lijden  Levenskwaliteit  Geen protectie  Voorkomen:  Continu  Recidiverend

Het verloop van pijn: van acute naar chronische pijncondities  Gelukkig, de meeste patiënten herstellen, zonder blijvende klachten, van een weefselbeschadiging  50% binnen 2 weken, 70% binnen 4 weken, 90% binnen 3 à 4 maanden  Spijtig genoeg, na 3 tot 4 maanden wordt herstel heel onwaarschijnlijk = 10 % 3-4 Months Chronic 2 weeks 2 weken 1 maand 3-4 maanden Chronisch

Van chronische pijnklacht naar chronisch pijnsyndroom  75% van de 10% min of meer normaal leven, velen geen terugkeer naar een volledig normaal socio- economische functioneren  Ongeveer 25% van de patiënten met chronische pijn, ontwikkelen een chronisch pijnsyndroom Chronische Pijn Chronisch Pijn Syndroom

“Chronische Pijn-pati ë nt ”  The story of “D’s”:  (Dramatisch) pijngedrag  Dysfunctie  Disuse  Deconditionering  Drug (geneesmiddelen) ge-(mis)-bruik  Disability (socio-economische handicap) Chronisch pijnsyndroom

Rode vlaggen … ! ( 1 )  Klinische indicatoren van mogelijke onderliggende ernstige medische condities, die een onmiddellijk medische aanpak vergen  Aanwezigheid van een tumoraal proces  Aanwezigheid van infectie  Aanwezigheid van fractuur  Ernstige neurologische onderliggende aandoening (neurologische uitval)

Gele vlaggen … ! (2)  Psychosociale indicatoren die duiden op een verhoogd risico op evolutie naar een langdurige ziekte, uitgesproken handicap en ernstige pijn  Staan in verband met de opvattingen/meningen van een patiënt, emoties, gedrag, familie en werk  Overtuiging dat pijn steeds “ernstig” is  Depressief gevoel  Sociale isolatie  Overtuiging dat passieve aanpak zal helpen ipv. zelf een actieve aanpak na te streven  Secundaire winst uit pijnklachten (vb. Verzekering)  Het gedrag van zorgverstrekkers kan hierop eveneens een invloed hebben !

Chronische pijn: King Size  Veel voorkomend probleem:  8% tot 30% van de volwassenen  18% tot 34% van de oudere bevolking ( 65+)  Chronische, ernstige pijn neemt toe met leeftijd.  Onderschat en dus onderbehandeld probleem

Chronische pijn: King Size  Pijnlocalisatie bij ouderen  Regionaal: 4 meest gerapporteerde  Knie  Knie meest frequent %, toenemend met leeftijd  Heup  21 % vrouwen, 11 % mannen  14% geen progressie in de klachten.  Hand  30 %,blijvende klachten, ernstige functionele weerslag  Toenemend met leeftijd.  Lage rug  + 60 j 44% vrouwen, 35 % mannen  25 % ADL-problemen  Verspreide pijnklachten  53 % : pijn op meerdere localisaties.

Impact van Chronische pijn  Economie  Functie  Gezondheidszorg

Impact van Chronische pijn  Economie Chronische pijn kan leiden tot verlies van werk en verhoogde kost voor de gezondheidszorg In de US lage rugpijn: jaarlijks tussen de 50 en 100 biljoen dollar. Duitsland: Lage rugpijn kost in totaal 17 biljoen euro, waarvan 5 biljoen gezondheidskosten. Geen specifieke data voor de oudere populatie at work: waarschijnlijk vergelijkbaar. Vermoedelijk toenemende economische last gezien de toenemende roep naar verhogen van de pensioenleeftijd.

Impact van Chronische pijn  Functie: moeilijkheden op meerdere vlakken  Beperkte activiteit  Gevaar voor comorbiteit  Levenskwaliteit  Vermoeidheid, slaapstoornissen,depressie, beperking van activiteiten en hobby’s, inadequate pijncontrole  Participatie:  Verlies of onvoldoende rolfunctioneren

Impact van Chronische pijn  Gezondheidszorg:  Noodzaak tot identificatie van de beheersbare risicofactoren  Geen of weinig studies daaromtrent  VB Obesitas  BMI >30 2 X meer kans op heuppijn, 2.5 X meer kans op kniepijn.  60 plussers hebben meer kans op rugpijn in functie van hun gewicht  Toename van obesitas gelieerde arthropathie in de US van 3 % naar 18 % tuss 1971 en 2002

Chronisch pijn Syndroom  Centrale sensitisatie  Cognitieve centrale sensitisatie Ontstaan via

Centrale sensitisatie Cognitieve centrale sensitisatie Nociceptieve receptoren : A  / C (pijn) Dorsale hoorn ruggenmerg Thalamus Reticulum Somatische Cortex Amygdalea & Limbisch systeem Hypothalamus Filtratie Modificatie Afdalende controle Na Ca  2  subunit A  vezels (niet- pijnlijk) Huid Spiervezels Motorische zenuwvelzels

Cognitieve centrale sensitisatie:  Hypervigilance  Somatisatie  Catastrofiseren  Negatieve coping Activatie van dalende faciliterende banen in CS en dorsale hoorn van het ruggemerg vanuit lymbisch stelsel Emoties als “ volumeregelaar” voor de pijn Welke gedrags- en cognitieve factoren zijn bepalend ?

Chronische pijn – Chronisch pijnsyndroom Therapeutische aanpak

Chronische pijnsyndromen: “typisch” behandelingsalgorithme

Chronische pijnsyndromen: Alternatief behandelingsalgorithme

Therapie:Algemene Doelstellingen  “Vermindering” van pijnklachten  Verbetering van functionaliteit  Reductie co-morbiditeit  Re ï ntegratie in socio-economisch milieu  Stopzetting van ‘medical shopping’  Implementatie van nieuwe behandelingsschema’s

Chronische pijn Therapie  Medicatie  Oefentherapie  Gedragstherapie

Fysiotherapie Medicatie Alternatieve therapiePsychologische interventie Educatie Invasieve procedures

Bewegen hoort erbij !!! Conflict Vervelende situatie zowel voor de patient als voor therapeut Ik kan niet oefenen Te moe Oefenen is goed voor je

Chronische Pijn Therapie  Medicatie  Oefentherapie  Gedragstherapie

Gedragstherapie  Correctie maladaptieve cognities  Activiteitenmanagement

Besluit  Chronische pijn is niet benigne en kan iemands levenskwaliteit vernietigen.  Chronische pijn is invaliderend en vraagt naar aangepaste therapie:  Multifactorieel en multidisciplinair.  Doelstellingen van de therapie:  Pijncontrole zoveel als mogelijk  Hervatten van de activiteit  Hernemen van rolfunctioneren.