Alice Munro, Lief leven (2012) Jeanette den Toonder, Europese Talen en Culturen, RUG.

Presentatie over: "Alice Munro, Lief leven (2012) Jeanette den Toonder, Europese Talen en Culturen, RUG."— Transcript van de presentatie:

1 Alice Munro, Lief leven (2012) Jeanette den Toonder, Europese Talen en Culturen, RUG

2 Over de schrijfster en haar werk Alice Ann Munro, Wingham (Ontario), 10 juli 1931 Man Booker Prize International 2009 Nobelprijs voor Literatuur 2013: « Meester van het korte verhaal”

3 Over de schrijfster en haar werk Eerste verhalenbundel Dance of the Happy Shades (1968), won de hoogste literaire prijs in Canada, de Governor General’s Award Tussen 1979 en 1982: reizen door Australië, China, Scandinavië 1972-1976: writer in residence University of Western Ontario, afgesloten met honorary degree Sinds 1980: om de vier jaar een nieuwe bundel korte verhalen

4 Over de schrijfster en haar werk Huwelijk met James Munro en verhuizing naar British Columbia, Vancouver (1951) Vier dochters: Sheila (1953), Catherine (1955, overlijdt 15 uur na geboorte), Jenny (1957), Andrea (1966) Verhuizing naar Victoria (Vancouver island, 1963): Munro’s books Alice en James scheiden in 1972 Huwelijk met Gerald Fremlin (1976) en verhuizing naar Ontario Fremlin overlijdt in 2013

5 Over de schrijfster en haar werk De manen van Jupiter (The Moons of Jupiter, 1982) De liefde van een goede vrouw (The Love of a Good Woman, 1998) Weg van haar (Away from her, 2008) verfilmd door Sarah Polley Het uitzicht vanaf Castle Rock (The view from Castle Rock, 2005) Te veel geluk (Too Much Happiness, 2009)

6 Realisme en mysterie “The pleasure of reading Alice Munro is, in the first place, a pleasure of recognition” (Redekop, 3) Herkenbare situaties en personages Setting: middelgrote of kleine steden Oog voor detail (realisme) Het gaat over mens-zijn

7 Realisme en mysterie “Feel the familiar become uncannily strange” (Linda Hutcheon) Realisme? – magisch realisme, hyper of super realisme, verhoogd realisme Dat wat buiten, over de grenzen van de empirische werkelijkheid ligt Conventies van realisme krijgen nieuwe betekenis Canadese identiteit: homogeniteit vs. hybriditeit

8 Realisme en mysterie Onbeduidende details: veilige, (her)kenbare wereld (“surface reality”) “I’m very, very excited by what you might call the surface of life… It seems to me very important to be able to get at the exact tone and texture of how things are” (Interview met Graeme Gibson, 1973)

9 Realisme en mysterie Mimetische verwachtingen: sprong maken van taal naar werkelijkheid, van woorden naar dingen Wereld in Munro’s verhalen niet zo transparent als het lijkt Werkelijkheid heeft twee kanten: alledaags èn mysterieus “Lang, lang daarna, zonder dat ik me voor paranormale verschijnselen interesseerde, dacht ik nog steeds dat het echt had plaatsgevonden” (Het oog, 297)

10 Realisme en mysterie Herkenbare wereld die steeds vreemder wordt Werkelijke/kenbare wereld en de ‘andere’ wereld zijn altijd verbonden 83 Jarige Franklin: “Het leven is totaal onvoorspelbaar” (Dolly, 276) Onvoorspelbaarheid, mysterie, raadsels Onderdrukte kant van Canadese identiteit

11 Setting: Ontario

12 Zuidwesten: Huron County “Ze vindt het leuk om in kleine plaatsjes rond te kijken om te zien of ze er zou kunnen wonen” (Met uitzicht op het meer, 242)

13 Setting Van Vancouver naar Toronto (Japan bereiken) “Het leek me dat iedereen op den duur in Toronto terecht kwam.” (Vivi in Amundsen, 78)

14 Setting: Noordwest Ontario Amundsen en Huntsville: in de bossen ver van Toronto, onaangenaam klimaat, bewoners zijn niet gewend aan vreemdelingen

15 Setting: Wingham Finale: “de eerste en de laatste […] dingen […] die ik over mijn eigen leven te zeggen heb” “Er waren natuurlijk geen straatlantaarns, we woonden te ver van de stad” (Nacht, 305)

16 Setting Stad-platteland dichotomie terugkerend thema in Canadese literatuur Trein: “De mensen die hij de laatste jaren had ontmoet, leken te denken dat als je niet uit de stad kwam, je van het platteland was. En dat was niet waar. Er was nog een gebied dat je alleen zag als je er woonde: dat tussen het platteland en de stad.” (197-198) Plaats er tussenin, ‘tussenwereld’

17 Setting “De oost- en westkant van ons huis keken op twee verschillende werelden uit, althans dat vond ik. De oostkant was de stadkant, ook al kon je de stad niet zien. […] Naar het westen was er alleen de lange bocht die de rivier maakte, de akkers en de bomen en het ondergaan van de zon. Het had niets met mensen of het gewone leven te maken, vond ik” (Nacht, 306) Ook hier ondanks de realistische beschrijvingen een tussengebied, een schemergebied, een ‘in-between’ van waaruit de schrijfster zelf opereert.

18 Lief leven Tussenplaats Onvoorspelbaarheid van het leven Lief leven - Analyse Onverwachte ontmoetingen Verdwijningen, raadsels, gaten Verteltechnieken: tijd en metataal

19 Lief leven: Onverwachte ontmoetingen Japan bereiken: Greta ontmoet Harris op schrijversfeestje Trein: Jackson en Ileane Dolly: Franklin, Gwen en de ik-vertelster Het buitengewone veroorzaakt door onverwachte ontmoetingen (vaak met bekenden uit het verleden)

20 Lief leven: verdwijningen, raadsels, gaten Beslissing van de dokter in Amundsen “Ik kan het niet, had hij gezegd. Hij heeft gezegd dat hij de stap niet kan nemen. Hij kan het niet uitleggen. Alleen dat het een vergissing is.” (75) Grind: verdrinking van Caro “Maar in mijn hoofd rent Caro nog steeds op het water af en werpt zich er bijna triomfantelijk in, en ik ben nog steeds een gevangene, terwijl ik op een verklaring van haar wacht” (125)

21 Lief leven: verdwijningen, raadsels, gaten Trein: Belle over haar vader “Toen hoorde ik de trein aankomen en opeens het kabaal en gegier van de remmen,en ik moest hebben beseft wat er gebeurde hoewel ik niet meer weet wanneer ik het precies wist” (220) Lief leven: moeder over mevr. Netterfield “een gekke oude vrouw die mevrouw Netterfield heette” (339) “er waren raadselachtige dingen in dit verhaal, hoewel ik daar toen niet aan dacht” (339)

22 Lief leven: tijd Het geheimzinnige van de onverwachte ontmoetingen, de raadsels, de gaten, wordt versterkt door het verspringen tussen verleden en tegenwoordige tijd Amundsen “We gaan naar Huntsville. […] We staan aan het begin van de dag die ik me zeker mijn hele leven zal herinneren.” (71)

23 Lief leven: tijd Trein: “Dit is trouwens toch al een langzame trein en voor de bocht is hij nog langzamer gaan rijden” (196) “Belle zette de emmer neer en begon door het bedauwde gras te lopen” (198) “Nu ze de straat is op gegaan, voelt Jackson een verlangen haar te zien. Hij zou de eigenaar nooit kunnen vragen hoe ze eruitzag, of haar haar donker of grijs was, of ze nog mager was of dik geworden. Haar stem was ondanks haar verdriet absoluut niet veranderd.” (238)

24 Lief leven: metataal Metataal: taal over taal, schrijven over schrijven Schrijvers / dichters / dichteressen Greta schrijft Harris een ‘brief’ in de vorm van een gedicht: “Alsof ik een brief in een fles stop In de hoop Dat hij Japan zal bereiken” (Japan bereiken, 23)

25 Lief leven: metataal Dichters / dichteressen “Wie kan er ooit de juiste woorden spreken tegen een dichter over zijn werk? Zonder te veel of te weinig te zeggen” (Dolly, 279) Lief leven “Op zoek naar de verloren tijd, dat over dingen ging waar ik helemaal niets van begreep, […] of De toverberg, […] waarin een groot debat plaatsvond tussen wat een milde en progressieve levensopvatting leek en een donkere maar tegelijk opwindende wanhoop” (338)

26 Lief leven: metataal Dolly: Franklin is dichter én paardentrainer: “wanneer je bezig bent een gedicht te schrijven, lijkt het net alsof je helemaal niets aan het doen bent” (259) Ik-vertelster schrijft “biografietjes van Canadese romanschrijvers” (260) Sympathie voor romanschrijvers vanwege “hun tanende of zelfs verloren gegane reputatie” (260) “Misschien denk ik dat poëzie meer een doel op zichzelf is” (260) “Wat me overkomen was, was niet ongewoon, dacht ik. Noch in boeken, noch in het leven. Er moest een beproefde manier bestaan om ermee om te gaan. Lopen, zoals ik nu deed, natuurlijk.” (272-273)

27 Lief leven: metataal Autonomie van de tekst: we kennen de wereld via het verhaal Schrijven over de ‘echte wereld’, maar hoe? Via metataal wordt de problematiek van representatie gethematiseerd Werkelijke, tastbare wereld is als een tekst die ontcijferd en geïnterpreteerd moet worden

28 Conclusie Het alledaagse, bekende is tegelijkertijd ook vreemd, onvoorspelbaar, raadselachtig Dit mysterieuze vreemde wordt versterkt door verteltechnieken ‘Lees’ de werkelijkheid als een verhaal: hoe interpreteren en ontcijferen we de “surface of life”?