GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout

Presentatie over: "GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout"— Transcript van de presentatie:

1 GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout f.g.naerebout@hum.leidenuniv.nl www.oudegeschiedenis.info

2 Rooster 10/9college 1 5/11college 8 17/9 college 212/11college 9 24/9college 319/11college 10 1/10college 4 26/11college 11 8/10college 5 3/12college 12 15/10college 610/12 college 13 29/10college 7 Zaal: Lipsius/011

3 Te bestuderen stof 5 ECTS voor studenten GLTC (= hoorcollege in combinatie met Methodenblok OG): alleen de collegestof 5 ECTS: collegestof en Sarah Iles Johnston ed., Religions of the ancient world. A guide (Cambridge, Mass.: The Belknap Press of Harvard University Press 2004) pp. ix-xiv, 1-240, 657-667 en van ieder thema (de 20 key topics op pp. 243-656) de introductie en de delen over Griekenland, Etrurië en/of Rome NB: eerste deeltentamen alleen de collegestof van colleges 1 t/m 6

4 College-thema’s 1Inleiding: religie en religies 2Cosmologie: bovennatuurlijke wezens [Deities and demons; Monotheism and polytheism] 3Cosmologie: mythe [Cosmology: time and history; Myth; Theology, theodicy, philosophy; Myth and sacred narrative] 4‘Heilige’ tijd en ruimte [Sacred times and spaces] 5(On)reinheid [Pollution, sin and atonement; Sin, pollution and purity] 6Ziekte en dood [Illness and other crises; Death, afterlife and other last things] 7Intermediairs [Religious personnel] 8Tekst(en) [Religion and writing; Sacred texts and canonicity] 9Offer [Sacrifice, offerings, and votives] 10Divinatie [Divination and prophecy] 11Mysterieculten [Mysteries] 12Magie [Magic] 13Synthese Bij de elf thema’s staat aangegeven welke delen van het boek relevant zijn voor het betreffende thema: indien gewenst kan men met de colleges meelezen. NB: dit overzicht omvat niet alle te lezen pagina’s. Men dient de lectuur ook zelf te plannen.

5 ‘Heilige’ tijd & ‘heilige’ ruimte Mental mapping: indeling van de tijd indeling van de ruimte Daarbinnen een categorie ‘heilige’ tijd en ‘heilige’ ruimte: gereserveerd NB: niet ‘heilig’ in oppositie tot ‘profaan’ !!

6 Excurs: hieros en hosios

7 TIJD 1 unieke gelegenheden 2terugkerende gelegenheden, meestal periodieke terugkeer, geregeld door de kalender de zgn. feestkalender is zeer bepalend voor het leven in een antieke gemeenschap – een Fest- gemeinschaft (< Walter Burkert) NB: ‘feest’ moet worden opgevat als ‘viering’: alles van een ernstige plechtigheid tot een vrolijk feestbanket. Neutrale term: public event (< Don Handelman)

8 de Thorikos- kalender

9 RUIMTE Temenos (meerv.: temenē) < temnō = (af)snijden de ruimte die aan de goden is voorbehouden. Een temenos, een ‘heiligdom’, is alles van een heilig bos of een grot tot en met een ommuurd terrein met binnen de muur een tempel en/of andere religieuze architectuur ‘heilige ruimte’ staat apart. Er kunnen toegangs- restricties en gedragsrestricties gelden

10 Gemarkeerde plaatsen in de natuur

11

12

13 Arbitraire grenzen

14 Horoi

15

16

17

18

19

20 Temene Uruk Tutub (Chafadja / Khafaja) Ur Karnak Athene Delfi Fakra

21

22

23

24

25

26

27

28 Dodona: ontwikkeling van een temenos door de tijd

29

30

31

32

33

34 Tempel Çatal Hüyük Hattusha Poseidonia (Paestum) Athene

35

36

37

38

39

40

41

42 tempels zijn ‘woningen van de goden’ en herbergen veelal een godenbeeld of godenbeelden tempels zijn beperkt toegankelijk tempels zijn geen plaatsen voor rituele handelingen: die vinden vóór de tempel plaats, bij het altaar, of elders in de temenos bij gebouwen die voor een specifiek doel bestemd zijn

43 Godenbeeld en altaar

44

45

46

47

48

49

50