Economische en demografische aspecten van vergrijzing Roel Beetsma MN Chair in Pension Economics Vice-decaan FEB Universiteit van Amsterdam.

Presentatie over: "Economische en demografische aspecten van vergrijzing Roel Beetsma MN Chair in Pension Economics Vice-decaan FEB Universiteit van Amsterdam."— Transcript van de presentatie:

1 Economische en demografische aspecten van vergrijzing Roel Beetsma MN Chair in Pension Economics Vice-decaan FEB Universiteit van Amsterdam

2 Waarom belangrijk? Vergrijzing is bijna wereldwijd fenomeen – Baby boom gevolgd door lage fertiliteit – Stijgende levensverwachting Belangrijke financiële en economische consequenties – Financiële, met name pensioenen en gezondheidszorg – Economische: arbeidsaanbod, belastingverstoringen, verschuivingen tussen sectoren (van verhandelbare naar niet verhandelbare producten, bv. zorg), kapitaalbewegingen, etc.

3 Demografische trends

4 Projecties voor vruchtbaarheid in Europa (bron EC, 2012)

5 Vruchtbaarheid in Nederland

6 Levensverwachting: einde stijging? (bron: Oeppen en Vaupel, 2002)

7 Trends in levensverwachting bij 65 (OECD, 2012)

8 Levensverwachting Nederland bij 65

9 Bevolkingspiramides 2010 – 2060

10 Financiële en economische trends

11 Afhankelijkheidsratios

12 Verandering leeftijdsgebonden uitgaven

13 Uitgaven publieke pensioenen Nemen mee: – Demografische ontwikkelingen – Macro-economische ontwikkelingen – Pensioenregeling (DB/DC/NDC …, indexatie, loonhistorie, etc.) – Pensioenhervormingen die in de pijplijn zitten

14 Kosten publieke pensioenen (EC, 2012)

15 Kosten publieke pensioenen (OECD, 2012)

16 Kosten gezondheidszorg (EC, 2012)

17 Ontwikkeling gemiddelde pensioenleeftijd (OECD Pensions Outlook, 2012)

18 Macro-economische gevolgen

19 Daling arbeidsaanbod Stijgende levensverwachting leidt tot stijgende besparingen Gevolg: hogere lonen en lagere rendementen Verdere opwaartse druk lonen door toename vraag arbeidsintensieve productie, m.n. zorg

20 Beroepsbevolking EU (incl. migratie)

21 Populatie en werkgelegenheid EU

22 Macro-economische gevolgen Effecten op economische groei EU negatief: – Door daling arbeidsaanbod – Compositie arbeidsaanbod – werkenden gemiddeld ouder, dus minder innovatie (?) – Verschuiving naar niet-verhandelbare producten, m.n. zorg (?) Positief effect aanloop vergrijzing door extra besparingen: – Besparingen zullen vooral neerslaan in opkomende economieën met hogere rendementen en jongere bevolking; extra kapitaal opbouw in Europa gering. (BBP en BNP gaan uiteenlopen.)

23 Fractie oudere werknemers (EC, 2012)

24 Pensioenhervormingen Europa Verschuiving naar kapitaal dekking: voor zover geen “crowding out” van vrije besparingen, leidt dit tot hogere totale besparingen Lange transitie periode Stijging pensioenleeftijd: Prikkels om langer door te werken Dempt effect op arbeidsaanbod Verkleint noodzaak tot hogere besparingen Politiek lastig: pleidooi automatische koppeling aan levensverwachting en economie