Semantische Complexiteiten van Natuurlijke Taal Cf. Jurafsky & Martin, Ed. 1: Sectie 14.4 (Ed. 2: Sectie 17.4)

Presentatie over: "Semantische Complexiteiten van Natuurlijke Taal Cf. Jurafsky & Martin, Ed. 1: Sectie 14.4 (Ed. 2: Sectie 17.4)"— Transcript van de presentatie:

1 Semantische Complexiteiten van Natuurlijke Taal Cf. Jurafsky & Martin, Ed. 1: Sectie 14.4 (Ed. 2: Sectie 17.4)

2 Semantische Complexiteiten van Natuurlijke Taal Voornaamwoorden Events Werkwoordstijden Aspect

3 Voornaamwoorden "Hij loopt"

4 Voornaamwoorden "Hij loopt"  Walk(x)

5 Voornaamwoorden "Hij loopt."  Walk(x male )

6 Voornaamwoorden "Piet loopt. Hij zingt."  Walk(P) & Sing(x male )

7 Voornaamwoorden "Piet loopt. Hij zingt."  Walk(P) & Sing(x male ) Resolutie van de variabele x male  Walk(P) & Sing(P)

8 Dynamische Logica "Piet loopt. Hij zingt."  Walk(P) & x male := P & Sing(x male )

9 Voornaamwoorden "De man loopt."

10 Voornaamwoorden "De man loopt."  x [Man(x) &  y [Man(y)  y=x] & Walk(x) ] (Russell)

11 Voornaamwoorden "De man loopt."  Man(x) & Walk(x)

12 Meer hierover volgende week. (“Discourse”)

13 Werkwoord-semantiek: Events vs. n-plaatsige predicaten

14 J. & M. (ed. 1), p. 524: Werkwoord-semantiek: Events vs. n-plaatsige predicaten "I ate." "I ate a turkey sandwich." "I ate a turkey sandwich at my desk." "I ate lunch." "I ate a turkey sandwich for lunch." "I ate a turkey sandwich for lunch at my desk."

15 Werkwoord-semantiek: Events vs. n-plaatsige predicaten "I ate a turkey sandwich for lunch at my desk."  x  TS: [Eat(Speaker, x, L, MD)] "I ate."  x  y  z : [Eat(Speaker, x, y, z)]

16 Werkwoord-semantiek: Events vs. n-plaatsige predicaten "I ate a turkey sandwich for lunch at my desk."  x  TS: [Eat(Speaker, x, L, MD)] "I ate." Eat1(Speaker) Eat1(u) = def  x  y  z : [Eat(u, x, y, z)]

17 Werkwoord-semantiek: Events vs. n-plaatsige predicaten "I ate a turkey sandwich for lunch at my desk."  x  TS: [Eat(Speaker, x, L, MD)] "I ate a turkey sandwich for lunch at my desk with a spoon." ???

18 Werkwoord-semantiek: Events vs. n-plaatsige predicaten "I ate a turkey sandwich for lunch at my desk."  x: [ISA(x, Eating) &  y: [TS(y) & Actor(x) = Speaker & Object(x) = y & Occasion(x) = L & Location(x) = MD ]] [Donald Davidson: Event-semantiek]

19 Werkwoord-semantiek: Werkwoordstijden

20 "Piet liep."  x: [ISA(x, Walking) & Actor(x) = P &  y: [Time(x) = y & Before(y, Now)]]

21 Werkwoord-semantiek: Werkwoordstijden "Piet liep."  x: [ISA(x, Walking) & Actor(x) = P &  y: [Time(x) = y & Before(y, Now)]]

22 Werkwoord-semantiek: Werkwoordstijden "Piet liep." "Piet heeft gelopen."  x: [ISA(x, Walking) & Actor(x) = P &  y: [Time(x) = y & Before(y, Now)]]

23 Werkwoord-semantiek: Werkwoordstijden "Piet liep."  x: [ISA(x, Walking) & Actor(x) = P & Time(x) = y & Before(y, Now)]] "Piet heeft gelopen."  x: [ISA(x, Walking) & Actor(x) = P &  y: [Time(x) = y & Before(y, Now)]]

24 Werkwoord-semantiek: Werkwoordstijden "Piet liep."  x: [ISA(x, Walking) & Actor(x) = P & Time(x) = y & Before(y, Now)]] y: Reference-time Moet geresolveerd worden! Lijkt op voornaamwoorden. B.v.:"Jan fietste. Piet liep.” “Het was mooi weer. Piet liep naar school.”

25 Werkwoord-semantiek: Werkwoordstijden "Piet liep."  x: [ISA(x, Walking) & Actor(x) = P & Time(x) = y & Before(y, Now)]] "Piet heeft gelopen."  x: [ISA(x, Walking) & Actor(x) = P &  y: [Time(x) = y & Before(y, Now)]] "Piet had gelopen."  x: [ISA(x, Walking) & Actor(x) = P &  z: [Before(z, y) & Before(y, Now) & Time(x) = z ]] B.v.: “Piet was moe. Hij had gelopen.”

26 Werkwoord-semantiek: Aspect Soorten situaties: de "Vendler-klassen": Toestanden Activiteiten Gebeurtenissen Accomplishments Achievements

27 Werkwoord-semantiek: Aspect Soorten "situaties": Toestanden: "Ik weet jouw adres." * "Ik ben jouw adres aan het weten." Gelden voor een tijdsinterval. Hebben geen Actor.

28 Werkwoord-semantiek: Aspect Soorten situaties: Activiteiten "Ik loop." "Ik ben aan het lopen." "Ik liep een uur lang." Gelden voor een tijdsinterval. Hebben een Actor.

29 Werkwoord-semantiek: Aspect Soorten "situaties": Gebeurtenissen “Ik schreef de brief.” "Ik bereikte New York.” *”Ik schreef een uur lang de brief.” *"Ik bereikte een uur lang New York." Hebben een welgedefinieerd eindpunt.

30 Werkwoord-semantiek: Aspect Soorten Gebeurtenissen: Accomplishments “Ik schreef de brief.” *”Ik schreef een uur lang de brief.” “Ik onderbrak het schrijven van de brief.” Achievements "Ik bereikte New York.” *"Ik bereikte een uur lang New York.” *“Ik onderbrak het bereiken van New York.” Achievements gelden alleen voor een tijdpunt.

31 Opdracht van deze week (compositionele semantiek) mag met werkwoords-betekenissen als predicaten. Tentamenvragen over event-semantiek, werkwoordstijden, Vendler-klassen.

32

33 Opdracht Neem een stuk Nederlandse tekst van 1 alinea. [Tip: kies iets eenvoudigs. Zoek b.v. in uw archief of op internet een "Jip en Janneke"-achtige tekst.] Ga voor elk woord van de tekst na: (1) wat de woordsoort is, en (2) wat voor vertaling het woord zou krijgen in een logische taal: individuele constante, (hoeveel-plaatsig) predicaat, functie (van welk domein naar welk bereik), verzameling (van wat voor elementen), quantor, logisch connectief, etc. Als u het voor sommige woorden niet goed weet, probeer dan aan te geven wat het probleem is. Probeer voor elke zin een formule op te schrijven. Als dat niet lukt, geef dan aan wat de moeilijkheid is.

34 Nog een paar complexiteiten die niet in Jurafsky & Martin besproken worden. noun man verzameling mannen eigennaam Piet individuele constante mass term wijn ?? ironie generics mensen ?? de Nederlander relational nouns vriend relatie?

35 iota-operator, context "De boom waaide om." Omwaai( iota x: Boom(x)) Probeer dit met quantoren voor elkaar te krijgen: [  ! x Boom(x)] & [  x Boom(x)  Omwaai(x)] Lelijk! En: fout! (Assertie vs. presuppositie.)