De Oudheid Grieken en Romeinen in de context van de wereldgeschiedenis

Presentatie over: "De Oudheid Grieken en Romeinen in de context van de wereldgeschiedenis"— Transcript van de presentatie:

1 De Oudheid Grieken en Romeinen in de context van de wereldgeschiedenis
Hoorcollege propedeuse semester I blok I F.G. Naerebout

2 1ste college, maandag 8 september
¶ 1 Opzet hoor- en werkcolleges ¶ 2 Oude Geschiedenis: periodisering ¶ 3 Oude Geschiedenis: bronnen ¶ 4 Big History en prehistorie ¶ 5 Van prehistorie naar historie ¶ 6 Het 3de millennium v.C.

3 ¶ 1 Opzet hoor- en werkcolleges
Zie de handout voor details van hoor- en werkcolleges en museumbezoek in semesters 1 & 2. Deze informatie staat ook op Blackboard Zie Blackboard voor aanvullingen/ wijzigingen en materialen (powerpoints, werkcollege-syllabus, etc) Zie de powerpoint van het zesde college voor de leerstof van het eerste deeltentamen

4 ¶ 2 Oude Geschiedenis: periodisering
Tijdrekening Historie (v.C.): ca 3300: Sumerië: cuneïform/spijkerschrift ca 3200: Egypte: hiërogliefen ca 2600: Indusbeschaving: ?? [ca 1700: proto-Sinaïtisch: alfabet] [ca 1200: proto-Kanaänitisch / Fenicisch: alfabet] ca 1200: China (Shang oracle bones): hanzi ca 300: Maya: ‘hiërogliefen’

5 ‘tokens’: beschouwd als voorlopers van het spijkerschrift

6 Vroeg voorbeeld van spijkerschrifttabelt, late 4de millennium

7 Links: Shang ‘oracle bone’ met de vroegste voorbeelden van Chinese karakters
Rechts: vroegste Chinese karakters in een herkenbare vorm

8 ¶ 2 Oude Geschiedenis: periodisering, vervolg
Griekse wereld Bronstijd Dark Age Archaïsch Klassiek Hellenistisch Rome/Romeinse rijk Bronstijd Vroegste Rome Koningstijd [ /509] Republiek [510/509-27] NB: discipline “Oude Geschiedenis” beperkt zich in hoofdzaak tot de periode 750 v.C – 750 n.C.

9 ¶ 3 Oude Geschiedenis: bronnen
Geschreven  ALLE taaluitingen in een notatie Overlevering Archeologische context: inscripties, papyri Ongeschreven  ALLES anders dan taal Door mensenhand / natuurfenomenen Roerend / onroerend Afbeelding: aparte categorie ongeschreven materiaal: representaties van de (buiten)wereld vergelijkbaar met teksten

10 NB: bronnen zijn de neerslag van en daarmee het correlaat van gedachten/handelingen/gebeur-tenissen, maar zijn nooit de gedachten/han-delingen/gebeurtenissen zelf. de potentie van een bron wordt pas verwezen-lijkt door interpretatie (die op haar beurt bronnenkritiek impliceert)

11 ¶ 4 Big History en prehistorie
Big history (< David Christian 1988) “geschiedenis in het groot, een historiografische richting waarbij de wereldgeschiedenis vanaf de oerknal tot heden wordt besproken. Hierbij wordt gebruikgemaakt van diverse wetenschappelijke disciplines”

12 International Commission on Stratigraphy
Jaren B.P. (x )

13 7-5 miljoen jaar B.P.: ontstaan van mensachtigen (einde Mioceen/begin Plioceen)
2,4-2,3 miljoen jaar B.P.: genus homo: de mens. Verschijnt ongeveer gelijk met het begin van het Kwartair en Pleistoceen. jaar B.P.: homo sapiens sapiens = AMHS jaar B.P.: de moderne mens verspreidt zich vanuit Afrika (2de migratie OOA van het genus homo) jaar B.P.: uitsterven van de homo Neanderthalensis jaar B.P. ( v.C.): einde van het Pleistoceen, begin Holoceen, einde laatste Pleistocene glaciaal In archeologische termen (gebaseerd op werktuiggebruik) behoort het grootste deel van de mensheidsgeschiedenis tot het Paleolithicum, de Oude Steentijd. Op de overgang naar het Holoceen begint het Mesolithicum, de Midden-Steentijd, die op een gegeven moment (afhankelijk van de plaats) overgaat in het Neolithicum, de Nieuwe Steentijd

14 ¶ 5 Van prehistorie naar historie
Schrift: Vanaf het moment dat er een symbolisch tekengebruik is (protohistorie?), dat er geschreven wordt, of vanaf het moment dat dat in aanmerkelijke mate gebeurt, en ‘historische informatie’ wordt opgeschreven. Maar het gaan schrijven is onderdeel van een veelomvattend proces 

15 Neolithicum Neolitische revolutie
en de secondary products revolution [NB: in feite evoluties] Diffusie / zelfstandige ontwikkeling v.C. Sedentisme ( nomadisme) proto-urbanisme: Tepe Guran, Çatal Hüyük, Jericho Domesticatie van planten en dieren  akkerbouw/tuin- bouw/veeteelt Gepolijste stenen werktuigen Aardewerk Zuivelbereiding, textielfabricage, trek-, rij- en lastdieren Eerste metallurgie

16 De verspreiding van de landbouw in Europa

17 ¶ 6 Het 3de en 2de millennium v.C.
Vroege staten en steden Vruchtbare Halve Maan Mesopotamië: Soemer Egypte NB: centrum-periferie Migraties: Semieten (Akkad); Indo-Europeanen Brons  Bronstijd NB: 3-perioden-systeem: steen, brons, ijzer Opnieuw: diffusie (en autonome ontwikkelingen) Schrift: cuneïform (spijkerschrift) hiërogliefen

18 Vruchtbare halve maan (Fertile Crescent)