Hoofdstuk 4 De Nederlanden

Presentatie over: "Hoofdstuk 4 De Nederlanden"— Transcript van de presentatie:

1 Hoofdstuk 4 De Nederlanden
Par 2, Het Twaalfjarig Bestand: Religieuze en politieke strijd in de Republiek

2 Het Twaalfjarig bestand: 1609-1621
Sinds 1606 werd er op informeel niveau al gesproken tussen de Republiek en de Spanjaarden. Op 9 april 1609 sloten de strijdende partijen een voorlopige vrede

3 Een theologische discussie in de Republiek
Calvijn: God is almachtig en de predestinatieleer staat vast Leids hoogleraar Arminius: rekkelijk - mens heeft invloed op zijn lot Leids hoogleraar Gomarus: rechtlijnig - God heeft bij schepping bepaald of je in de hemel komt Gomarus volgde dus de leer van Calvijn op de letter. In 1604 kregen de heren hierover al ruzie De Hollandse Staten wilden in 1609 de ruzie beëindigen tijdens een speciale zitting, maar Arminius stierf voor de vastgestelde datum. De remonstranten (aanhangers van Arminius) wilden geen bindende geschriften over de interpretatie van de Bijbel. Zij wilden deze dus niet letterlijk nemen. In de gewesten van de Republiek leidde dit tot conflicten in stadsbesturen en onder predikanten over welke richting je moest volgen – De orthodoxe leer van Gomarus, of de rekkelijke opvattingen van de remonstranten.

4 De eerste twintig jaar van de Republiek - De staatsinrichting
De Republiek werd door de Staten Genenaal bestuurd Deze besliste inzake Buitenlandse politiek Defensie (Staatse leger) Centrale belastingen op handel (in- export) Bestuur Generaliteitslanden ► Vanuit Den Haag Ridderzaal

5 De eerste twintig jaar van de Republiek - Bestuurlijke organisatie
Het Bestuur De Republiek was een statenbond Het hoogste gezag lag bij de zelfstandige staten De kosten voor het Staatse leger werden volgens een vaste verdeelsleutel door de afzonderlijke gewesten opgebracht Men vergaderde het gehele jaar door, dit in tegenstelling tot de vroegere Staten-Generaal in de Republiek. In de Staten-Generaal had ieder gewest één stem, maar in de praktijk was die van Holland overheersend, doordat zij de meeste inwoners had de sterkste economie had de meeste belasting betaalde Om de hoek vergaderde

6 Religie en politiek De Staten-Generaal kreeg steeds meer verzoeken om stelling te nemen in het conflict (en om vooral meer contraremonstranten – dus tegenstanders van de leer van Arminius) aan te stellen als predikant. De Staten van Holland wilden geen nationale synode (kerkvergadering) over het conflict, maar wilden dat ieder gewest zelf zorg droeg voor de religieuze zaken (volgens oude afspraken) Raadpensionaris Johan van Oldebarnevelt was eveneens tegen een nationale synode, maar hij en het gewest Holland stonden alleen.

7 Johan van Oldebarnevelt en prins Maurits;
DE HOOFDROLSPELERS Johan van Oldebarnevelt en prins Maurits; eens mentor en leerling, later vijanden

8 In 1617 Na rellen in diverse steden kregen de vroedschappen (stadsbesturen) van Holland toestemming om waardgelders (soldaten) in te huren, omdat de schutterijen (ordehandhavers in de steden) vaak calvinistisch (én contraremonstrant) waren. Dit werd vastgesteld in de Scherpe Resolutie (zie hier onder). De Staten van Holland namen de Scherpe Resolutie (initiatief van Van Oldebarnevelt) aan: Een nationale synode is in strijd met gewestelijke soevereiniteit Steden mogen eigen troepen (waardgelders) inhuren – niet onder bevel van Maurits, maar onder van de Staten. Dreiging burgeroorlog tussen Staatse leger o.l.v. Maurits en gewestelijke troepen Stadhouder prins Maurits was woedend op Johan van Oldebarnevelt en koos openlijk voor de contraremonstranten (door naar hun kerk te gaan).

9 Waardgelders grijpen te Leiden in

10 Stadhouder Maurits grijpt in
Van Oldebarnevelt en Hugo de Groot werden gearresteerd op verdenking van landverraad Oldebarnevelt zou teveel naar Frankrijk en Spanje luisteren Hugo de Groot werd opgesloten in het Muiderslot, maar ontsnapte in een boekenkist. Onder druk van Maurits werden stadsbesturen vervangen: in plaats van remonstranten (Arminianen) werden er contraremonstranten (Gomarianen) aangesteld De nationale synode kwam er: Arminius’ leer werd vals verklaard (6 mei 1619) Van Oldebarnevelt werd ter dood veroordeeld.

11 Op13 mei 1619 werd de 71-jarige raadpensionaris onthoofd

12 Staat Joost van den Vondel naast of tegenover Johan van Oldebarnevelt?
Op de tekening: links de Arminianen, rechts de Gomaristen en prins Maurits. Hoe kun je aan de tekening zien dat Maurits de doorslag geeft?

13 Huiswerk Lees par 2 & 3 Maak Bestudeer “Het bestuur van de Republiek (HB 102)