Patiëntendag 13 december 2014, Utrecht Bouke Hazenberg, UMCG

Presentatie over: "Patiëntendag 13 december 2014, Utrecht Bouke Hazenberg, UMCG"— Transcript van de presentatie:

1 Patiëntendag 13 december 2014, Utrecht Bouke Hazenberg, UMCG
Amyloïdose Patiëntendag 13 december 2014, Utrecht Bouke Hazenberg, UMCG UMC Groningen – Reumatologie & Klinische Immunologie

2 Onderwerpen Amyloïd en amyloïdose
Onderverdeling in verschillende typen Orgaanbetrokkenheid en vooruitzichten

3 Amyloid: “zetmeel-achtig" Rudolf Virchow (1821 - 1902)
zetmeel-achtige kleuring met jodium

4 Amyloïdose Amyloïd: Vouwprobleem van allerlei eiwitten dat leidt tot extracellulaire afzetting van onoplosbaar fibrillair eiwithoudend materiaal Amyloïdose: Afzetting van amyloïd geeft functiestoornis v/h betrokken orgaan of weefsel = ziekteverschijnselen

5 Amyloïd: β-vouwblad structuur
Gillmore, Thorax 1999

6 Amyloïd: β-vouwblad structuur

7 Amyloïd: structuur v/d fibril

8 Amyloïd: fibrillaire structuur bij elektronenmicroscopie
Stijve, niet-vertakkende fibrillen Onbepaalde lengte Gedraaide polypeptide ketens Amyloïd P-component Pentagonaal eiwit Ca-afhankelijke binding 1 : 1 :

9 Merlini, N Engl J Med 2003

10 Onderwerpen Amyloïd en amyloïdose
Onderverdeling in verschillende typen Orgaanbetrokkenheid en vooruitzichten

11 Amyloïdose – indeling Twee onderling samenhangende indelingen van
Komt het lokaal of systemisch voor Indien systemisch: door welk type eiwit is het amyloïd gekenmerkt?

12 Amyloïdose – indeling Lokale typen, zoals:
Hersenen (bèta amyloïd) - ziekte van Alzheimer Alvleesklier (amyline) - Diabetes Mellitus type II Hart - in atrium (ANF) en in aorta (apo-A1) Huid - lichen amyloidosis (kerato-epitheline), nodulair (lichte ketens) Stembanden, ooglid, urinewegen (lichte ketens) Amyloïd tumoren (amyloïdomen - lichte ketens)

13 Amyloïdose – indeling De belangrijkste systemische typen:
associatie voorloper eiwit AA ontsteking serum amyloid A (SAA) AL plasmacel kloon vrije kappa of lambda lichte ketens AB2M chronische dialyse β-2-microglobuline ATTR 1. ouderdom 2. erfelijk transthyretine (normaal) transthyretine (mutaties)

14 Belangrijkste oorzaken
AA: Langdurige ontsteking – hoog SAA Westen: reumatische ziekten en andere chronische ontsteking Middellandse zeegebied: Familiaire Middellandsezee Koorts Derde wereld: tuberculose en andere chronische infectieziekten AL: Plasma cel kloon – kappa of lambda MGUS, M Myeloma, NHL, plasmocytoom ATTR: gemuteerd of ongemuteerd transthyretine (TTR) Erfelijke TTR mutaties Ongemuteerd TTR bij ouderdom (vooral mannen)

15 Relatie precursor en amyloïd
PRECURSOR AMYLOID SAA AA K/L Lichte ketens AL TTR (mutatie) ATTR β-2-microglobuline Aβ2M

16 Onderwerpen Amyloïd en amyloïdose
Onderverdeling in verschillende typen Orgaanbetrokkenheid en vooruitzichten

17 Klinische orgaanbetrokkenheid
Milt en nier vooral soms darm, lever, schildklier, bijnier, en hart AL zeer diverse organen hart, zenuw, nier, lever, milt, darm, tong, beenmerg, gewrichten, etc. AB2M Carpale tunnel syndroom (CTS), gewrichten ATTR Erfelijk: zenuwen en hart; soms nieren, ogen, darm en hersenvliezen Ouderdom: hart en carpale tunnel

18 Onbehandelde amyloïdose