GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout

Presentatie over: "GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout"— Transcript van de presentatie:

1 GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout f.g.naerebout@hum.leidenuniv.nl www.oudegeschiedenis.info

2 Rooster 12/11college 9 19/11college 10 26/11college 11 3/12college 12 10/12 college 13 Zaal: Lipsius/011

3 Te bestuderen stof 5 ECTS voor studenten GLTC (= hoorcollege in combinatie met Methodenblok OG): alleen de collegestof 5 ECTS: collegestof en Sarah Iles Johnston ed., Religions of the ancient world. A guide (Cambridge, Mass.: The Belknap Press of Harvard University Press 2004) pp. ix-xiv, 1-240, 657-667 en van ieder thema (de 20 key topics op pp. 243-656) de introductie en de delen over Griekenland, Etrurië en/of Rome 10 ECTS: collegestof en het gehele boek

4 College-thema’s 1Inleiding: religie en religies 2Cosmologie: bovennatuurlijke wezens [Deities and demons; Monotheism and polytheism] 3Cosmologie: mythe [Cosmology: time and history; Myth; Theology, theodicy, philosophy; Myth and sacred narrative] 4‘Heilige’ tijd en ruimte [Sacred times and spaces] 5(On)reinheid [Pollution, sin and atonement; Sin, pollution and purity] 6Ziekte en dood [Illness and other crises; Death, afterlife and other last things] 7Intermediairs [Religious personnel] 8Tekst(en) [Religion and writing; Sacred texts and canonicity] 9Offer [Sacrifice, offerings, and votives] 10Divinatie [Divination and prophecy] 11Mysterieculten [Mysteries] 12Magie [Magic] 13Synthese Bij de elf thema’s staat aangegeven welke delen van het boek relevant zijn voor het betreffende thema: indien gewenst kan men met de colleges meelezen. NB: dit overzicht omvat niet alle te lezen pagina’s. Men dient de lectuur ook zelf te plannen.

5 Offer = gift aan de bovennatuur Offer, offergave = elk type offer [Sacrifice] = bloedig offer Wijgeschenk [dedication] = object gewijd aan X Votief, ex-voto [votive] = object gewijd aan X op basis van een gelofte, een votum

6 ‘Vruchten’ Vloeistoffen Reukstoffen Dieren Mensen Objecten anders dan representaties Geld Onroerend goed Energie / talent “De dingen zelf ”   Representaties

7

8 Plengschaal voor plengoffer

9 Thymiateria voor geuroffer

10 Altaren voor dieroffers

11

12 Mensenoffer ?

13

14

15

16 Objecten (anathemata)

17 Depositie

18

19 Geld

20 Energie en talent

21 ‘Vruchten’ Vloeistoffen Reukstoffen Dieren Mensen Objecten anders dan representaties Onroerend goed Energie / talent Representaties van de zaken in kolom 1 Representaties van de goden Representaties van de gelovigen Representaties van de daad van het offeren of van het offer, in beeld en/of tekst “De dingen zelf ”Representaties

22 representaties van (offer)dieren, objecten, gelovigen en bovennatuurlijke wezens

23 representatie van de godheid

24 representaties van een (te) genezen lichaamsdeel: anatomische votieven, body-part votives

25 representaties van een plantaardig offer

26 representatie van een haaroffer

27 represen- tatie: miniatuur

28

29 representaties van wierrook- of geuroffer

30 representatie van dieroffer

31 representaties van dieroffers

32 representatie van dieroffer

33 representaties van dieroffer

34 Wijgeschenk met representatie van offer

35 representatie van plengoffer

36 representaties van plengoffers

37 wijgeschenk met een representatie van het schenken van een representatie

38 Eenvoudig tekstueel ex voto

39 Offers: behandeling Het is een gift, dus: afstand doen van, spenderen. Een materiële gift wordt onttrokken aan de menselijke sfeer: 1)geheel en voorgoed; 2)het komt ten goede aan de intermediairs / ‘het heiligdom’; 3)het wordt geredistribueerd aan ‘iedereen’ Een materiële gift kan men: 1)intact laten en opstellen of opbergen; 2)‘onklaar’ maken en deponeren; 3)vernietigen (NB: de bijzondere positie van het dieroffer)

40 Offers: motieven schenken zonder specifiek doel schenken uit dank voor X schenken in verwachting van X (do ut des) schenken ter inlossing van een gelofte (ex voto) = VOTIEF al het bovenstaande = gift exchange, reciprociteit daarenboven spelen er sociale motieven: uitdragen van godsvrucht, status, macht, welvaart enzovoort

41