Aard en omvang van juridische problemen van burgers

Presentatie over: "Aard en omvang van juridische problemen van burgers"— Transcript van de presentatie:

1 Aard en omvang van juridische problemen van burgers
BERT NIEMEIJER Directie Strategie Ministerie van Veiligheid en Justitie Leerstoel Rechtssociologie Vrije Universiteit Amsterdam

2 Aard en omvang van juridische problemen van burgers
Wat weten we ervan? Vanuit in-/uitstroomgegevens instanties: Rechtspleging Civiel en Bestuur (jaarlijks, samen met CBS, RvdR) Vanuit gezichtspunt burgers: Geschilbeslechtingsdelta (2003, 2009, 2014) ZIE: Aanleiding Geschilbeslechtingsdelta (2003, 2009, 2014): Ontbreken totaalbeeld Aandeel juridische instanties Toegang

3 Juridische problemen, rechtspraak en samenleving
1. Van Piramide naar Delta 2. Zaken naar rechtbanken (‘toegang’) 3. Vonnissen/uitspraken als normatieve boodschappen 4. Betekenis in de samenleving: - Door jurisprudentie kunnen partijen anticiperen - Door kosten rechtspraak liever schikken - Informatie uitwisseling - Deelbeslissingen

4 Functies van juridische procedures
Beslissingsfunctie: vonnissen op tegenspraak (12%) Rechtdoorzettingsfunctie: incasso’s (38%) Bemiddelingsfunctie: schikkingen (12%) Quasi-notariële functie: goedkeuring van door partijen getroffen regelingen (38%)

5 Vraagstelling geschilbeslechtingsdelta burgers
Aard/omvang (potentieel) juridische problemen Hoe aangepakt (eventuele drempels) Doelen en resultaten Oordeel over functioneren juridische voorzieningen

6 Geen keten maar delta Vele wegen om een juridisch probleem op te lossen Veel (semi) private partijen betrokken

7 Percentage burgers met minstens 1 probleem in periode van vijf jaar
Geschilbeslechtingsdelta: aard en omvang problemen Percentage burgers met minstens 1 probleem in periode van vijf jaar

8 Delta 2003 en 2009: Deskundigen die worden geraadpleegd (%)

9 Delta 2009: aanpak en afloop problemen
Delta 2009: aanpak en afloop problemen. Alle percentages tov totaal aantal problemen Betekenis Totaalbeeld van probleem tot uitkomst Welke barrières in toegang tot hulp, procedure, uitkomst Positie verschillende rechtshulpverleners Positie verschillende procedures Verschuivingen in de tijd

10 Overeenstemming: 53% Resultaten Beslissing: 06,5%
Geen resultaat: 40,5% (10% passief) Doe het zelver: vaker overeenstemming Rechtshulpzoeker: vaker beslissing

11 Resultaten en achtergrond
Soort probleem: Consumentenzaken: Overeenstemming Bezit/verhuur, relatie/familie: Rechter Arbeid/huur: Geen resultaat Persoonskenmerken: Lager opleidingsniveau en inkomen: minder vaak overeenstemming en meer slikken

12 Doelen bereikt? Doelen bereikt: Overeenstemming: 89% Beslissing: 66%
Slikken: 57%

13 Oordelen rechtssysteem
- Tevredenheid verleende diensten - Redelijk vertrouwen in rechtspraak - Advocatuur minder gunstig - Ongelijke werking arm en rijk

14 Oordelen rechtssysteem
Minder vertrouwen bij: - Lagere inkomens en opleidingen - Mensen met problemen - Ervaring met gerechtelijke procedures

15 Samenvatting resultaten
Geschilbeslechting door burgers en MKB 22 maart 2011 Samenvatting resultaten Veel zelf oplossen Breed gebruik van adviserende instanties (afhankelijk van type probleem en financieel belang) Gebruik rechtsbijstandverzekering neemt toe Redelijke tevredenheid over geleverde diensten Ongelijke toegang?: Lager opgeleiden en lagere inkomens gebruiken vaker hulp Niet-westerse allochtonen, sociaal kwetsbaren minder vaak overeenstemming -> mogelijk gebrek aan vaardigheden Financiële drempels worden weinig gemeld. Relatie tussen kwaliteit hulp/procedure/uitkomst? Geschilbeslechting door burgers en MKB | 22 maart 2011

16 Verklarende factoren Kans op geschillen:
Participatietheorie: meer participatie, meer problemen Oplossingsstrategieën: Aard van het conflict Kenmerken van partijen Verhoudingen tussen partijen Kenmerken aanbod geschilbeslechtingssysteem