Oganische stof en bodemvruchtbaarheid:

Presentatie over: "Oganische stof en bodemvruchtbaarheid:"— Transcript van de presentatie:

1 Oganische stof en bodemvruchtbaarheid:
mogelijkheden en beperkingen met eindproducten van de mestverwerking Jan Bries, Gino Coppens Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan 48 3001 Heverlee Tel. 016/ Fax 016/ website

2 Inhoud Belang van organische stof voor bodemvruchtbaarheid, actuele toestand Behoefte aan organische stof Wat betekenen producten van de mestverwerking? Digestaat en spuiwater Koolstofsimulator Besluit

3 1. Functies van organische stof (humus) en bodemvruchtbaarheid
Indicator : C-gehalte in de bouwlaag (factor = 1.72) vb. bouwlaag van een leemgrond met C % = O.S. % = ton C/ha ton O.S./ha Functies : fysische bodemeigenschappen : structuur, slempgevoeligheid bewerkbaarheid waterbergend vermogen chemische bodemeigenschappen afbraak : mineralisatie buffer Verandering in organische stoftoestand leiden tot veranderingen in bodemvruchtbaarheid

4 1.1 Wat is bodemstructuur? OS-gehalte Bodemstructuur
Ruimtelijke ordening in de bodem: A: zandkorrels B: kleipakketjes C: organische stof D: poriën

5 Wat is bodemstructuur? OS-gehalte Bodemstructuur
Vorming van aggregaten en hogere porositeit

6 OS-gehalte Bodemeigenschappen en bodemstructuur Bodemstructuur
infiltratiesnelheid van neerslag waterhoudend vermogen bodemverluchting, -leven landbouwproductie porositeit (vol%) en schijnbare dichtheid (g/cm³) aggregaat-stabiliteit weerstand tegen verslemping en afspoeling, runoff en erosie

7 Bodemstructuur beoordelen en meten
Als akkerbouwer zelf beoordelen Metingen: verslempingsindex aanwezigheid van regenwormen infiltratiesnelheid aggregaatstabiliteit bodemverdichting (schijnbare dichtheid) waterhoudend vermogen (bodemvochtretentie) Toelichten aan de hand van metingen op meerjarig GFT-proefveld te Boutersem

8 GFT- compostproef te Boutersem, sinds 1997
Project uitgevoerd door Bodemkundige Dienst met financiële steun van Provincie Vlaams-Brabant en Vlaco en Ecowerf gelegen te Boutersem

9  gekoppeld aan organisch stofgehalte
Effecten op bodemfysische kwaliteiten  gekoppeld aan organisch stofgehalte Streefzone

10 Effecten op bodemfysische kwaliteiten
Verslempingsindex IB = [(1.5 x LF x LG)/(A x MO)] — C (ref. INRA Laon) Op basis van metingen in (12 augustus 2008): zeer slempgevoelig | slempgevoelig | weinig slempgevoelig

11 Effecten op bodemfysische kwaliteiten
Aanwezigheid van regenwormen in de bodem tellingen en weging ( augustus 2008) Besluiten: Duidelijke trend tot toename van de populatie regenwormen

12 Effecten op bodemfysische kwaliteiten
Infiltratiesnelheid in de bodem van neerslag meting met dubbele ringinfiltrometer Besluiten: Gevoelige toename van de infiltratiesnelheid na herhaalde GFT-toediening (werd reeds vastgesteld na minder dan 5 jaar toediening) Bij een fikse bui, stroomt de regen oppervlakkig af daar waar geen GFT werd toegediend

13 Effecten op bodemfysische kwaliteiten
Aggregaatstabiliteit meting Procedure: - luchtdroog bodemmateriaal (diepte 5-10 cm) - uitzeven van aggregaten: grootteorde 1-2 mm - blootstelling aan destructieve kracht (nat zeven) - restfractie bepalen (zand, steentjes…) Stabiele aggregaten in % (augustus 2008) : Besluit: In 2008 werd een betekenisvolle toename vastgesteld van de aggregaatstabiliteit na GFT-toediening

14 Effecten op bodemfysische kwaliteiten
Bodemverdichting meting bodemdichtheid en poriëngehalte Besluit: Significant afnemende bodemverdichting en toenemende porositeit door GFT-toediening

15 Effecten op bodemfysische kwaliteiten
meting op ongestoorde bodemstalen (2005) Waterhoudend vermogen Totale opneembare waterreserve (in volume% van de bodem) Gemakkelijk opneembaar water (in volume% van de bodem) Besluit: De bodem kan meer water vasthouden, en dit water is ook beter beschikbaar voor het gewas na GFT-toediening

16 Algemeen C%  Effecten op bodemfysische kwaliteiten Besluiten
Oordeelkundige toepassing van GFT: verlaagde slemp- en erosiegevoeligheid verbeterde infiltratiesnelheid hogere aggregaatstabiliteit lagere bodemverdichting toenemend waterhoudend vermogen en toenemende waterbeschikbaarheid enkel op basis van bodemfysische kenmerken reeds belangrijke invloed op landbouwproductie

17 Vragen? Moet het humusgehalte van “onze” (lees de afzetgebieden van de eindproducten) gronden verhoogd worden? Zo ja, kunnen we dit realiseren met producten van de mestverwerking?

18 Actuele toestand, uitgave: Bodemkundige Dienst
Laatste decennia: Neerwaartse trend in koolstofvoorraad

19 alle gronden behalve leem
Beoordeling koolstofgehalte %, Bemex Akker Weiland Beoordelingsklasse Zand Zandleem-Leem Polders alle gronden behalve leem Leem 4. Streefzone 1,8 - 2,8 1,2 - 1,6 1,6 - 2,6 3,6 - 5,5 2,6 - 4,2 Zeer laag Laag Tamelijk laag Normaal - Streefzone Tamelijk hoog Hoog Zeer hoog

20 GEMEENTENIVEAU Akkerbouw % C Bron: Bodemkundige Dienst

21 Frankrijk Standaardgrondontleding : Agroconseil – Bodemkundige Dienst

22 2. Behoefte aan organische stof
Standaardgrondontleding

23 Afbraak compenseren door aanvoer van effectieve organische stof (eos),
Eos is dat gedeelte van de organische stofaanbreng dat na 1 jaar nog in de bodem aanwezig is en bijdraagt tot humusopbouw. Humificatiecoëfficiënt: compost, stalmest > groenbemester > drijfmest > vers bladmateriaal

24 Verklarende nota organische stof
Overzicht aanvoerposten van effectieve organische stof organisch materiaal aanvoer effectieve OS (kg/ha) oogstresten stoppel van wintergraangewassen stro van graangewassen stoppel van snijmaïs Stoppel en stro van dorsmaïs bietenkoppen en -loof aardappelloof groenbemesters mosterd Italiaans raaigras dierlijke en andere mesten (per 10 ton product) varkensdrijfmest runderdrijfmest runderstalmest slachtkippenmest GFT-compost groencompost champignonmest 24

25 Aanbreng organische stof, uitgave: Bodemkundige Dienst

26 3. Wat betekenen producten mestverwerking?
Aanbreng droge stof en organische stof

27 3. Wat betekenen producten mestverwerking?
Aanbreng effectieve organische stof

28 3. Wat betekenen producten mestverwerking?
Aanbreng effectieve organische stof/ kg N

29 4. Wat met digestaat?

30 4. Wat met spuiwater van luchtwassers?

31 Spuiwater van luchtwassers
Brengt geen organische stof noch fosfaat aan Bestaat uit ammoniumsulfaat Voorjaarsmeststof Opgepast voor bladverbranding (hoge EC, lage pH) Hou rekening met hoge zwavelaanbreng vb. Bij 30 kg N/ha geef je al 84 kg S03 Niet in contact laten komen met kalkmeststoffen Bij voorkeur bij bewolkt windstil weer toedienen Zuurwerkend effect

32 5. Koolstofsimulator: adviessysteem voor het koolstofbeheer in akkergronden
Ontwikkeld door: - Bodemkundige Dienst van België en Vakgroep Bodembeheer, - in opdracht van Vlaamse Overheid, Dienst Land en Bodembescherming Wat: - gebruiksvriendelijk en interactief programma inschatting lange termijnevolutie organische C-gehalte in akkerbouwpercelen i.f.v. gewasrotatie en bemestingspraktijk. Gebaseerd op: Roth-C model (landbouwk. onderzoeksstation Rothamsted) Toepasbaar op: - de meeste gangbare akkerbouwpraktijksituaties in Vlaanderen

33

34 Varkensdrijfmest

35 Varkensstalmest

36 GFT-compost

37 6. Algemeen besluit Organische stofaanbreng speelt cruciale rol in bodemvruchtbaarheid (chemisch, bodemfysisch) Grondanalyseverslag geeft perceelsspecifieke organische stofbehoefte Eindproducten van mestverwerking: mogelijke aanvoer EOS wordt bepaald door: samenstelling humificatiecoëfficiënt Koolstofsimulator geeft bijkomend inzicht in mogelijkheden en beperkingen. Vraag uw exemplaar aan via mail naar met vermelding van naam en adres