Burn-out en de huisarts

Presentatie over: "Burn-out en de huisarts"— Transcript van de presentatie:

1 Burn-out en de huisarts
Onderwijs donderdag 6 maart Maayke Schilstra

2 Inhoud Wat is burn-out? Burn-out feitenquiz
Burn-out in de huisartsenpraktijk De test Persoonlijk Tips/zelfzorg

3 Wat is burn-out? In de meest gebruikte definitie van burn-out (Maslach en Jackson, 1986) worden in ieder geval de volgende kenmerken van een burn-out genoemd: - Emotionele uitputting: een gevoel van extreme vermoeidheid (de reserves zijn op en de batterij kan niet meer worden opgeladen) - Depersonalisatie: vervreemding ten opzichte van anderen (een negatieve, cynische, afstandelijke en kille houding hebben tegenover collega’s en werk) Gevoelens van afnemende bekwaamheid: het gevoel dat je minder goed presteert dan in het verleden het geval was en de neiging jezelf negatief te beoordelen Kortsluiting in de hersenen Burn-out: Emotionele uitputting: Gevoel helemaal leeg te zijn, helemaal op te zijn. Alle reservers zijn verbruikt, batterij is leeg en kan ook niet meer worden opgeladen Depersonalisatie: niet zoals in psychiatrie vervreemding van eigen persoon maar om vervreemding ten opzichte van anderen. Dit uit zich in een kille, cynische, afstandelijke en onpersoonlijke houding ten opzichte van diegene met wie men dagelijks werkt. Verminderde persoonlijke bekwaamheid: Gevoel minder te presteren op het werk, dat gepaard gaat met gevoel van insuffictientie en twijfel aan eigen kunnen.

4 Wat is burn-out? Definitie Maslach en Jackson (1986)
Emotionele uitputting Depersonalisatie Gevoelens afnemende bekwaamheid

5 Verschillende stadia Werkdruk Werkstress Overspannendheid Burn-out
Overwerkt/overspannen: kortdurende periode van hevige stress

6 “Ik heb geen brandstof meer, mijn tank is leeg”
“Ik voel me zo leeg, ik heb nergens meer energie (brandstof) voor” “ik heb geen energie om de dag (motor) te kunnen starten” “Alle energie is verbruikt, zonder bijtanken..” “Ik zou gewoon eens even wat energie bij moeten tanken” Wat zijn de klachten bij burn out? Dat er geen 'brandstof' meer is. Die is verbruikt zonder dat er bijgetankt is. Burn out patiënten voelen zich dan ook te 'leeg' om wat dan ook te doen. Je hebt geen energie meer heeft om de dingen te doen die je moet doen, en zelfs niet om te verzinnen wat je zou willen doen. Burn Out patiënten hebben het contact met hun macht verloren en in plaats daarvan fysiek en mentaal contact met het tegenovergestelde; hun onmacht. Zelfs niet de dingen die ze leuk vinden.

7 Signalen Burn-out Roofbouw: Top 10 Signalen Geen zin
Niet kunnen ontspannen Kort lontje Piekeren Spanningsklachten Futloos Niet kunnen stoppen Concentratieproblemen Slaapproblemen Sneller ziek Hoe uiten de burn out klachten zich? Energietekort, concentratieverlies, cynisme, onverschilligheid, (begin van) depressiviteit, prikkelbaarheid; veelal voorafgegaan door een periode van strijd om controle, hyperactiviteit en/of adrenalineverslaving.

8 feiten quiz BURN-OUT: Gemiddeld ben je een jaar uit de roulatie
Komt meer voor bij ouderen (55-65) Komt meer voor bij hooggeschoolden Gezondheidszorg < onderwijs Bij jonge mensen  vaker vrouwen Samenhang persoonlijkheidskenmerken Weinig prestatievermindering Juist/onjuist: - Gemiddeld half jaar uit de roulatie Evenvenel burn-out in leeftijdscategorie jaar als jaar Komt meer voor bij hooggeschoolden Komt meer voor in het onderwijs ivm gezondheidszorg Vaker vrouwen (combinatie gezinstaken/hogere eisen stellen) Persoonlijkheidskenmerken; sterke arbeidsmoraal/perfectionist

9 feiten quiz BURN-OUT: Gemiddeld ben je een jaar uit de roulatie onjuist Komt meer voor bij ouderen (55-65) onjuist Komt meer voor bij hooggeschoolden juist Gezondheidszorg < onderwijs onjuist Bij jonge mensen  vaker vrouwen juist Samenhang persoonlijkheidskenmerken juist Weinig prestatievermindering juist Juist/onjuist: - Gemiddeld half jaar uit de roulatie Evenveel burn-out in leeftijdscategorie jaar als jaar Komt meer voor bij hooggeschoolden Komt meer voor in het onderwijs ivm gezondheidszorg Vaker vrouwen (combinatie gezinstaken/hogere eisen stellen) Persoonlijkheidskenmerken; sterke arbeidsmoraal/perfectionist

10 Burn-out in de huisartsenpraktijk

11 Burn-out in de huisartsenpraktijk
Artikel : Medisch contact nav onderzoek movir dec 2012 Video:

12 Onderzoek movir 2012 15% burn-out 70% burn-out verschijnselen
80% ziet burn-out verschijnselen bij collegae 50% van huisartsen is het eens met stelling: ‘het onderwerp burn-out is onder huisartsen moeilijk bespreekbaar’ vooral belemmeringen om stresssignalen goed te interpreteren en hierop adequate actie te ondernemen. De werkdruk neemt toe bij een toename van de werkweek Gemiddeld werken huisartsen 4 dagen per week. Slechts een derde van de huisartsen werkt fulltime

13 Burn-out in de huisartsenpraktijk

14 Advies van Barend Collega aanspreken Deel zorgen met collega
Preventief  combinatie van actief en passief ontspannen GRENZEN Bij dreigende burn-out: supervisie Wat je bij huisartsen ( wel een risicogroep volgens mij!) vaak ziet als collega is een toenemend cynisme ( wrange opmerkingen over patiënten, zorgverzekeraars, overheid) en een mengsel van gespannenheid en moeheid. Soms ook sneller uit de slof schieten ( woede bij geringe aanleiding) of sneller huilen (b.v. moeite je 'goed' te houden bij stervensbegeleidingen). Mijn advies is: als je dit ziet bij een collega spreek hem/haar dan (alleen!) op aan ( of deel je zorg met een collega die dichterbij de betrokkene staat en vraag die dit te doen als dat beter lijkt). Preventief werkt volgens mij een combinatie van actief ontspannen (sporten, dansen of wat iemand maar leuk vindt) en passief ontspannen ( mindfullness, mediteren, maar ook in de natuur zijn etc.). Én grenzen (willen/kunnen) stellen: niet altijd alles voor iedereen willen doen. Bij dreigende burn-out is supervisie soms nuttig om op dit laatste terrein steun te krijgen....

15 Test De UBOS (Utrechtse burn-out schaal)
Vertaling van de Maslach Burnout Inventory momenteel de gebruikte internationale schaal om professionele uitputting te kwantificeren onder zorg verlenend personeel meet de mate van burn-out De score worden voor iedere subschaal bepaald door de somscore van de items te middelen. De drie schaalscores kunnen worden gecombineerd tot een oordeel in termen van ‘burned-out’ of ‘niet burned-out’. Daarnaast is een gedifferentieerd oordeel mogelijk, gebaseerd op de scores op elk van de drie subschalen. De vuistregel hierbij is een (zeer) hoge score op Uitputting en Mentale Distantie gecombineerd met een (zeer) lage score op Competentie zijn indicatief voor een “opgebrande” werknemer. De UBOS bestaat uit 20 items en levert scores op drie subschalen: (Emotionele) Uitputting (U): Het gevoel helemaal ‘op’ of ‘leeg’ te zijn als gevolg van het werk. Mentale Distantie (D): Een cynische, afstandelijke en weinig betrokken houding tegenover de eigen werkzaamheden. Competentie (C): In hoeverre men zich in staat voelt om zijn werk goed te doen.

16 Test Schaalscore berekenen: Resultaten:
Emotionele uitputting: vragen 1-8 Mentale distantie: vragen 9-13 Competentie: vragen 14-20 De vuistregel hierbij is een(zeer) hoge score op Uitputting en Mentale Distantie gecombineerd met een (zeer) lage score op Competentie zijn indicatief voor een “opgebrande” werknemer. De score worden voor iedere subschaal bepaald door de somscore van de items te middelen. De drie schaalscores kunnen worden gecombineerd tot een oordeel in termen van ‘burned-out’ of ‘niet burned-out’. Daarnaast is een gedifferentieerd oordeel mogelijk, gebaseerd op de scores op elk van de drie subschalen. De vuistregel hierbij is een (zeer) hoge score op Uitputting en Mentale Distantie gecombineerd met een (zeer) lage score op Competentie zijn indicatief voor een “opgebrande” werknemer. De UBOS bestaat uit 15 items en levert scores op drie subschalen: (Emotionele) Uitputting (U): Het gevoel helemaal ‘op’ of ‘leeg’ te zijn als gevolg van het werk. Mentale Distantie (D): Een cynische, afstandelijke en weinig betrokken houding tegenover de eigen werkzaamheden. Competentie (C): In hoeverre men zich in staat voelt om zijn werk goed te doen.

17 Persoonlijk stress Waar raak jij van in de stress?
Hoe/waaraan merk je dat je stress hebt? Hoe zie je er uit als je stress hebt? waar raak jij van in de stress? - Aan welke signalen in je lijf en je hoofd en/of via anderen , merk je dat je stress hebt? – hoe zie jij eruit als je enorm gestresst bent (maw hoe merken anderen het aan jou?)

18 Persoonlijk omgang Hoe ga je met stress om?
Wat doe je met signalen van stress? Hoe ga je er nu mee om? Wat doe je met deze signalen? (meestal negeren of wachten tot t over is)

19 Persoonlijk voorkomen
Wat doe je om stress te voorkomen? Wat levert energie/wat kost energie? Meesten denken: dat overkomt mij toch niet.. Maar…. - Wat kun je doen om het te voorkomen? Dit kan op allerlei niveau’s liggen: van elke dag even tijd nemen om rustig te ontbijten tot en met in wat voor soort HA-praktijk je dus echt NIET wilt werken, of juist WEL.

20 Zorg eerst voor jezelf Video:

21 15 tips om chronische stress en burn-out te voorkomen
1. Zorg eerst voor jezelf  2. Doe de leuke dingen en laat de vervelende 3. Creëer tijd waarin je voor niets of niemand verantwoordelijk bent 4. Ga sporten of beoefen je hobby 5. Lach vaker 6. Stel prioriteiten 7. Anticipeer 8. Leer nee zeggen 9. Neem een pauze voordat je een nieuwe taak oppakt 10. Neem geen werk mee naar huis 11. Boek aan het eind van de ene vakantie alvast de volgende 12. Doe ontspanningsoefeningen 13. Deel je ervaringen met collega’s 14. Zorg dat je een huisarts hebt 15. En de belangrijkste tip: zeg niet ‘ik ga het proberen’, maar voer zonder aarzelen minstens drie tips uit

22 Tips? wie heeft er andere gouden tip?

23 Vragen?

24 Bronnen www.movir.nl (rapport langdurige stress bij huisartsen)
Medisch contact Artikel: zorg eerst voor jezelf UBOS