Dieetbehandeling bij leverfalen

Presentatie over: "Dieetbehandeling bij leverfalen"— Transcript van de presentatie:

1 Dieetbehandeling bij leverfalen
Anneke Donker Diëtist Maag- Darm- en Leverziekten LUMC Maart 2007

2 Inhoud Functies van de lever Complicaties bij levercirrose
Metabole problemen Voedingstoestand Dieetbehandeling Na levertransplantatie Maart 2007

3 Spijsvertering: Productie van gal Kh metabolisme: Opslag van glycogeen
Functies van de lever Spijsvertering: Productie van gal Kh metabolisme: Opslag van glycogeen gluconeogenese Eiwitmetabolisme: Vorming nieuwe eiwitten Vetmetabolisme: Productie van triglyceriden en cholesterol. Vorming van vetten uit koolhydraten Maart 2007

4 Vervolg functies van de lever
Vitamines en mineralen: Opslag foliumzuur, Zn,Cu, Vit.A,D,B2,B3,B6,B12,E,K Ontgifting: Alcohol, medicijnen Immuunsysteem: Productie van cytokines Maart 2007

5 Complicaties levercirrose
Energie-eiwitondervoeding Gestoorde glucosetolerantie Steatorrhoea Voedingsdeficiënties Osteoporose Ascites en oedeem Hepatorenaalsyndroom Encephalopathie en coma hepaticum Maart 2007

6 Oorzaken energie-eiwit ondervoeding
Onvoldoende voedselinname Verminderde vertering en absorptie van voedingsstoffen Metabole veranderingen Verhoogde energiebehoefte bij complicaties Maart 2007

7 Problemen koolhydraat metabolisme
Verminderde beschikbaarheid van glucose Insulineresistentie Maart 2007

8 Problemen eiwit metabolisme
Verhoogde eiwitafbraak Verminderde eiwitsynthese in de lever Verminderde N -retentie en verhoogde N-uitscheiding in urine Maart 2007

9 Vitaminen- en mineralen deficiënties
Bij alcoholisme: Vitamine A Vitamine B1, B6, B12, niacine, foliumzuur Magnesium en Zink Bij PBC/PSC: In vetoplosbare vitamines A D E K Essentiële vetzuren Maart 2007

10 Oorzaken osteoporose Bij cholestase en vetmalabsorbtie (PBC, PSC)
Medicatie Alcoholmisbruik Voeding Weinig lichaamsbeweging Roken Maart 2007

11 Bepalen voedingstoestand
Normaal gesproken: mate van gewichtsverlies en BMI Bij levercirrose met oedeem en ascites: Antropometrie Subjective Global Assessment Maart 2007

12 Antropometrische gegevens
BMI: moeilijk te bepalen ivm oedeem en ascites eventueel inschatten “droog” gewicht Bovenarmspieromtrek Handgreep dynamometrie Maart 2007

13 Bovenarm omtrek Maart 2007

14 Triceps huidplooi Maart 2007

15 Algemene dieetkenmerken en leefregel
Alcoholverbod Energie- verrijkt , beperkt of volgens norm Eiwitverrijkt: g/kg Frequente maaltijden 4-7 x per dag Eventueel vitaminesuppletie Goede Voeding Voldoende lichaamsbeweging Maart 2007

16 Dieetadvies bij complicaties
Ascites : natrium beperkt, soms vochtbeperkt Hepatorenaal syndroom: geen eiwitbeperking Chronische encephalopathie: matige hoeveelheid eiwit Maart 2007

17 Vervolg dieetadvies bij complicaties
Steatorrhoea: vet volgens RGV, evt. ADEK suppletie Deficiënties: Adequate suppletie van vitaminen en mineralen eventueel een multivitamine Maart 2007

18 Dieetadvies: Energie Normaal: 25- 35 kcal/kg
bij gecompenseerde levercirrose Energieverrijkt: kcal/kg bij complicaties : ondervoeding, ascites Energiebeperkt: kcal/kg bij overgewicht weinig lichaamsbeweging . Maart 2007

19 adipositas voor levertransplantatie: BMI>30
Risico’s overgewicht adipositas voor levertransplantatie: BMI>30 Langer beademing Langer antibiotica Langer op intensive care Hade A M, Irish medical journal, 2003 Maart 2007

20 Dieetadvies eiwitverrijkt
Advies man van 70 kg: g eiwit 5 sneden brood 15 4 x hartig 15 3 x 150 ml melkproduct 15 100 g vlees/vis/kip 20 Aardappelen en groente overig Totaal: gram Maart 2007

21 Dieetadvies frequente maaltijden
4-7 maaltijden per dag * eten voor het slapen gaan ! * een goed ontbijt! Doel: behoud spiermassa 1 nacht vasten heeft hetzelfde effect als 2-3 dagen vasten bij gezonde personen Maart 2007

22 Dieetadvies bij ascites
Natriumbeperkt: Ter ondersteuning van medicatie Indien TIPS, minder strenge of stop natriumbeperking Vochtbeperkt: 1-11/2 liter per dag alleen nodig indien hyponatriëmie (<125 mmol/l) Maart 2007

23 Natriumrijke producten
Kant en klaar maaltijden Hartige snacks Soep Bouillonblokjes, juspoeder Hartige sausen, zoals ketjap Kant en klare kruidenmengsels Maart 2007

24 Dieetadvies bij encephalopathie
Wordt zelden door voeding veroorzaakt Eiwitverrijkt dieet ! Indien chronische eiwitintolerantie: vegetarische voeding Oplosbare vezels verdelen eiwit over de dag matige hoeveelheid eiwit…… Maart 2007

25 Oplosbare voedingsvezels
In: fruit, groente, peulvruchten, haver Werking: Verlagen de zuurgraad in de darm Minder NH3 vorming Verminderen obstipatie Kunnen lactulose niet vervangen Maart 2007

26 Voedingsinterventie Drinkvoeding Sondevoeding
eventueel nachtelijke sondevoeding N.B. varices is geen contraindicatie Maart 2007

27 Soorten sondevoeding en drinkvoeding
Standaard sondevoeding met vezels: 1 kcal/ml Energieverrijkt: 1.5 kcal/ml Eiwitverrijkt: ca. 20 g eiwit per flesje/pakje Vochtbeperkt: 2.0 kcal/ml Maart 2007

28 Drinkvoeding: eiwitrijk en energierijk (vb)
1 kcal/ml kcal/ml 20 g eiwit g eiwit Maart 2007

29 Drinkvoeding: energierijk (vb)
Zonder vet, 1.5 kcal/ml Maart 2007

30 Vochtbeperkt en energierijk (vb)
2 kcal/ml Maart 2007

31 vochtbeperkt energieverrijkt 2 kcal/ml 1.5 kcal/ml
Sondevoeding (vb) vochtbeperkt energieverrijkt 2 kcal/ml kcal/ml Maart 2007

32 Problemen bij dieetadvies
Geheugenverlies/concentratiestoornissen Pegsonde en parenterale voeding is niet mogelijk Maagsonde : kans op aspiratie Taalproblemen Verstoord dag-nachtritme Maart 2007

33 Effect voedingsinterventie bij cirrose
Verbetering: - leverfunctie - voedingstoestand - N-balans Vermindering: - morbiditeit en mortaliteit - encephalopathie - infecties - opnameduur Maart 2007

34 Voeding na levertransplantatie
Kort na transplantatie: Handhaven/verbeteren voedingstoestand direct voeden per sonde Advies voor thuis: Richtlijnen Goede Voeding adviezen bij immunosuppressiva: goede hygiëne Maart 2007

35 Adviezen na OLTX op langere termijn
Preventieve adviezen - overgewicht - hart en vaatziekten - hyperlipidemie - diabetes - osteoporose Lichaamsbeweging! Maart 2007

36 Folder/Literatuur Brochure:
Voeding bij leveraandoeningen (MLD stichting) Literatuur: Plauth, M.,Merli, e.a. 1997, ESPEN Guidelines for Nutrition in liver disease and Transplantation in Clinical Nutrition 16 pp Maart 2007

37 Vervolg literatuur Antonio J. Sanches and J Aranda-Michel,
Livertransplantation 12: , 2006 Nutrition for the Liver Transplant Patient Maart 2007