Contextuele deaccentuering in het Nederlands als tweede taal: waar gaat dat accent naartoe? Evelyn Bosma, Johanneke Caspers, Frida Kramm, Olga Kruming.

Presentatie over: "Contextuele deaccentuering in het Nederlands als tweede taal: waar gaat dat accent naartoe? Evelyn Bosma, Johanneke Caspers, Frida Kramm, Olga Kruming."— Transcript van de presentatie:

1 Contextuele deaccentuering in het Nederlands als tweede taal: waar gaat dat accent naartoe?
Evelyn Bosma, Johanneke Caspers, Frida Kramm, Olga Kruming & Polona Reya

2 Onderzoekswerkgroep NT2
MA-college opleiding Dutch Studies, Universiteit Leiden Deelnemers: Evelyn Bosma, Frida Kramm, Olga Kruming en Polona Reya Begeleidster: Johanneke Caspers Onderzoeksgebied prosodie van NT2-spraak accentuering/deaccentuering productie Dag van de Fonetiek 2011

3 Achtergrond Prosodie = Talen verschillen qua prosodie
'het geheel van eigenschappen van een spraakuiting die niet herleid kunnen worden tot de opeenvolging van klinkers en medeklinkers' (Rietveld & van Heuven, 2009) Talen verschillen qua prosodie Er is invloed van T1 op accentplaatsing in T2 (Rasier & Hiligsmann, 2007) NT2-sprekers maken accentueringsfouten (Noorlander, 2011) Foute accentuering kan tot slecht begrip leiden (Hahn, 2004) Dag van de Fonetiek 2011

4 Accentuering/deaccentuering in West-Germaanse talen
Informatiestatus vs. accentuering de belangrijkste informatie in een zin wordt geaccentueerd (vaak nieuwe informatie) herhaalde, vage, algemene en gegeven informatie worden gedeaccentueerd ‘deaccenting’: a word that we might expect to be accented fails to be accented in a context where it has recently been mentioned (Ladd, 1996) Dag van de Fonetiek 2011

5 Contextuele deaccentuering
Noorlander (2011, nota onderzoeks-werkgroep 2010) verband tussen incorrecte accentplaatsing in NT2 en moedertaal typologisch contrast: Germaanse vs. Romaanse T1 Vooral deaccentuering van gegeven informatie leidde tot fouten in accentplaatsing Dag van de Fonetiek 2011

6 Voorbeeld [Ken je deze BOEKEN?] Ik LEES geen boeken
Deaccentuering van gegeven informatie (boeken) impliceert accentverschuiving Romaanse NT2-sprekers: accent gaat naar negatie (geen), niet naar werkwoord (lees): Ik lees GEEN boeken Dag van de Fonetiek 2011

7 Typologisch contrast en accentuering
Germaanse talen Fins-Oegrische talen Nederlands Duits Hongaars accentplaatsing is deels plastisch (Rasier & Hiligsmann, 2007) sterke correlatie tussen syntaxis en accentplaatsing (Olaszy et al., 2000) focuspositie vóór de persoonsvorm (Olaszy et al., 2000:191); negatie trekt focus aan (ib., Nádasdy, 2004) Dag van de Fonetiek 2011

8 Specifiek geval van contextuele deaccentuering
Duits Hongaars Specifiek geval van contextuele deaccentuering Context [Kennst du dieses Buch?] [Ken je dit boek?] [Ismered ezt a könyvet?] [Ken(je) dit een boek?] Doelstructuur Nein, ich LESE keine Bücher. Nee, ik LEES geen boeken. Nem, NEM olvasok könyveket. Nee, NIET lees(ik) boeken. Dag van de Fonetiek 2011

9 Hypotheses Deaccentuering van gegeven informatie en accentuering van nieuwe informatie is zowel bij Duitse als bij Hongaarse NT2-sprekers geen probleem In zinnen met deaccentuering van gegeven informatie en een negatie zullen de Hongaarse NT2-sprekers het accent daar leggen en niet op de persoonsvorm Dag van de Fonetiek 2011

10 Aanpak Stimulusmateriaal: Voorleestaak Analyse:
lopende tekst met 4 condities (zie volgende slide) doel: zo natuurlijk mogelijke spraak, maar wel gestuurd “Op vakantie” Voorleestaak opnames in het fonetisch lab Analyse: Labeling gerealiseerde accentposities door 4 moedertaalsprekers Dag van de Fonetiek 2011

11 Condities Doelconditie:
1) deaccentuering van gegeven informatie in zinnen met niet, geen of al bv. ‘[Eigenlijk zou ik liever een regenpak meenemen] maar ik HEB geen regenpak. Controlecondities: 2) deaccentuering van gegeven informatie in zinnen zonder niet, geen of al accentuering van nieuwe informatie in zinnen zonder niet, geen of al accentuering van nieuwe informatie in zinnen met niet, geen of al Dag van de Fonetiek 2011

12 Proefpersonen Hongaarse gevorderde NT2-sprekers
2 mannen en 6 vrouwen (8) studierichting taal- en letterkunde jaar Duitse gevorderde NT2-sprekers 8 vrouwen jaar Controlegroep NT1-sprekers 3 vrouwen en 6 mannen jaar Dag van de Fonetiek 2011

13 Resultaten conditie 1 (“Ik HEB geen regenpak”)
Dag van de Fonetiek 2011

14 Resultaten conditie 2 (“Als het SLECHT weer wordt ...”)
Dag van de Fonetiek 2011

15 Dag van de Fonetiek 2011

16 Voorlopige conclusies
Hypothese 1 klopt: gevorderde NT2-sprekers hebben geen problemen met accentueren van nieuwe informatie en deaccentueren van gegeven informatie Hypothese 2 klopt deels: in zinnen van het type “Ik LEES geen boeken” plaatst ¾ van de Hongaarse NT2-sprekers het accent niet op de persoonsvorm Dag van de Fonetiek 2011

17 Discussie en verdere analyse
Controlegroep accentueert in conditie 1 soms anders dan verwacht Stimulusproblemen Voorleesproblemen Mogelijk effect verblijfsduur NT2-sprekers Dag van de Fonetiek 2011

18 Referenties Hahn, L.D. (2004) Primary stress and intelligibility: Research to motivate the teaching of suprasegmentals, TESOL Quarterly, 38 (2), Koutny, I., P. Olaszi & G. Olaszy (2000) Prosody prediction from Text in Hungarian and its Realization in TTS Conversation, International Journal of Speech Technology 3, Ladd, D.R. (1996) Intonational Phonology, Cambridge: Cambridge University Press. Nádasdy, Á. (2004) Felülkerekedő hangsúlyszabályok, MaNcs, XVI, 47 Noorlander, P. (2011) Dat is toch ook wel bekend? Een fonetisch onderzoek naar de deaccentuering van de modale partikels toch, ook en wel en gegeven informatie in gesproken Nederlands als tweede taal. Nota Onderzoekswerkgroep NT2, Universiteit Leiden. Rasier, L.& P. Hiligsmann (2007) Prosodic transfer from L1 to L2. Theoretical and methodological issues. Nouveaux cahiers de linguistique franҫaise 28, Rietveld, A.C.M. & V.J. Van Heuven (2009) Algemene Fonetiek, Bussum: Coutinho, hoofdstuk 12, Dag van de Fonetiek 2011