Orthodoxie : Proces & Product

Orthodoxie : Proces & Product
ML Geachte leden van de onderzoeksraad, Van harte welkom op deze voorstelling van ons GOA-project Orthodoxie: Proces & Product, waarbij U ten dele het proces zult maken van ons product. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Onderzoeksgroepen Lamberigts Boeve Merrigan Kerk - geschiedenis
Systematische Theologie Merrigan Systematische Theologie Onderzoekers : dr. Joseph Lössl Dirk Claes Wim François Anthony Njoku Donato Ogliari Karim Schelkens Jonathan Yates Marleen Verschoren Wim Verschooten + 2 doctoraatsstudenten Onderzoekers : dr. Stijn Van den Bossche Johan Ardui Christophe Brabant Yves De Maeseneer Annekatrien Depoorter Hans Geybels Lea Verstricht + 4 doctoraatsstudenten (1 KUL, 1 UCL, 2 ICP) Onderzoekers : Joris Geldhof Kristof Struys + 6 doctoraatsstudenten ML - Ik wil beginnen met ons kort voor te stellen. Ik zelf ben Mathijs Lamberigts, classicus en kerkhistoricus. Mijn groep bestaat, althans wat dit GOA-onderzoek betreft, uit volgende leden: - voor het Augustinus & receptieonderzoek: Dr. J. Lössl - OT-fellow, D. Ogliari, J. Yates, M. Verschooren (verontschuldigd); voor het Vaticanum II-onderzoek: D. Claes, A. Njoku, K. Schelkens en Wim Verschooten. Nu stellen de collega’s Boeve en Merrigan kort hun groep voor. LB - Ook van mijn kant een goede avond aan U allen. Zelf ben ik Lieven Boeve, gespecialiseerd in de fundamentele theologie en grensvragen tussen filosofie en theologie. Mijn groep is sinds vorig jaar georganiseerd als ‘Onderzoeksgroep in een Postmoderne Context’ en bestaat wat het GOA-oinderzoek betreft uit: Bijzonder gastdocent. Stijn Van den Bossche, Johan Ardui, ChristopheBrabant, Yves De Maeseneer, Annekatrien Depoorter (verontschuldigd), Hans Geybels, en Lea Verstricht TM Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Orthodoxie : Proces & Product
ML Zoals gezegd gaat het in dit project over Orthodoxie: Proces & Product. Bij Proces denken we aan de complexe wijze waarop mensen het zoeken naar en het formuleren van waarheid ondernemen. Het Product van dit proces is wat men orthodoxe waarheid noemt, een waarheid die erkend wordt door de katholieke gemeenschap. Orthodoxie = theologisch begrip voor waarheid Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product
Onderzoeksthema De aard van theologische waarheid De bepaling van theologische waarheid ML Twee aspecten spelen een belangrijke rol in dit project, met name de aard van theologische waarheid en de bepaling van theologische waarheid. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

De aard van theologische waarheid : probleemstelling
* Theologische waarheid claimt universaliteit * Maar, altijd gebonden aan particuliere, historisch bepaalde, contingente gebeurtenissen. Probleemstelling : Is het mogelijk om universele waarheid te claimen, gebaseerd op particuliere, contingente gebeurtenissen? ML Theologische waarheid, zoals elke waarheidsclaim, pretendeert universaliteit. Wat waar is, is waar voor allen in alle tijden. Het werd reeds gezegd in de vijfde eeuw en was in de jaren '60 nog het adagium van de bekende historicus R. Aubert. Hoe verleidelijk dit ook mogen klinken, iemand als Newman heeft ons ondertussen geleerd dat waarheid in een particuliere, historisch-bepaalde, contingente context tot stand komt. Waarheid komt tot stand binnen het kader van "historische toevalligheden". Cruciale vraag is dan ook: hoe kan iets dat resultaat is van particuliere, "toevallige" factoren, pretenderen universeel geldig te zijn voor iedereen. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Bepaling van theologische waarheid
* Wie bepaalt welke interpretatie van particuliere, historisch bepaalde, contingente gebeurtenissen orthodox wordt genoemd. * Welk model van besluitvorming bepaalt wat orthodox is ? -1- consensus model -2- autoritair model -3- expert model ML Wie bepaalt dus wat orthodox is? Hierbij is het van groot belang dat men de omstandigheden goed in kaart heeft gebracht: welke zijn de theologisch-inhoudelijke aspecten van het dossier? In welke mate spelen externe factoren een rol (b.v. rust in het keizerrijk; machtspositie van een keizer). Met andere woorden: de bepaling van wat orthodox is, heeft wezenlijk te maken met het statuut van de actoren. Is dat een beredeneerde beslissing van een groep die werkt vanuit een consensus-model (Vaticanum II); is het de met gezag beklede leider (waarbij je nog kan differentieren of het gezag op macht of autoriteit gebaseerd is; de eerste 7 oecumenische concilies zijn in dit verband uitermate interessant); is de uitslag het resultaat van een uitvoerige en grondige consultatie van experten (Vaticanum II deed beroep op periti, wat het zelfde is). Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Samenvattend: de vraag naar theologische waarheid betreft...
… de aard van theologische waarheid : van particulariteit naar universaliteit ? … de bepaling van theologische waarheid : wie beslist over orthodoxie / heterodoxie ? LB Samenvattend De vraag naar theologische waarheid zoals ze in dit onderzoeksproject gesteld wordt, kan bestudeerd worden vanuit een dubbel aspect: enerzijds de vraag naar de aard van de theologische waarheid: hoe kunnen particuliere gebeurtenissen -- meer nog particuliere interpretaties van deze gebeurtenissen -- de basis vormen om universele waarheid te claimen? En anderzijds de vraag naar de waarheidsbepaling: wie bepaalt waarom en wat theologische waarheid is? Tot daar een korte verklaring Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Het belang van de onderzoekspistes in het licht van het onderzoeksthema
ORTHODOXY : Proces & Product LB -- Dit GOA-project is gegroeid vanuit het onderzoek zoals dit in de groepen van de drie aanvragers gevoerd wordt. Dit komt het best tot uiting in de drie concrete onderzoekspistes die in het GOA-voorstel aan bod komen. We ontwikkelen kort deze pistes. Achtereenvolgens geven we aan, ten eerste, wat de band is van deze pistes met het onderzoeksthema; vervolgens, hoe deze pistes ingebed zijn in het bestaande onderzoek van de groepen; en tenslotte, hoe we op basis van deze pistes tot een intensieve, ook interdisciplinaire, samenwerking kan komen tussen de drie groepen. Augustinus & Receptie van Augustinus Postmoderniteit * theologische epistemologie * interreligieuze dialoog Moderniteit * Newman *Vaticanum II Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Het belang van de onderzoekspistes in het licht van het onderzoeksthema -1- Band met GOA-onderzoeksproject -2- Inbedding in bestaand onderzoek -3- Relevantie voor de hedendaagse theologie Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Augustinus & receptie van Augustinus
ML De eerste onderzoekspiste betreft de studie van de theologie van Augustinus en diens tijdgenoten, en de doorwerking van dit denken in de daarop volgende eeuwen. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Augustinus en Augustinus-receptie Onderzoeksgroep Lamberigts
-1- Band met GOA-onderzoeksproject -2- Inbedding in bestaand onderzoek -3- Relevantie voor de hedendaagse theologie Link met het onderzoek van de groep Boeve ML We presenteren de piste in drie stappen en duiden nadien de link aan met het onderzoek van de groep Boeve. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Augustinus en Augustinus-receptie
-1- Band met GOA-onderzoeksproject * Pelagius & Julianus van Aeclanum * Augustinus en Luther ML Het onderzoek in onze groep concentreert zich, voor wat betreft de pelagiaanse controverse en haar receptie in de moderne tijd (Luther & Jansenisme) rond het fenomeen ketterij. Hoe is het te verklaren dat figuren als Pelagius en Julianus van Aeclanum die op het eerste gezicht normale posities verdedigen, finaliter een anathema niet kunnen ontlopgen? Ter illustratie: Pelagius verdedigt een idee van vrije wil als keuzevrijheid. Vrij is hij die in staat is te kiezen tussen goed en kwaad. Vanuit zijn visie op de goedheid van schepper en schepping zal Pelagius grote nadruk leggen op het posse als een door God gegeven existentiaal waarbinnen de mens zijn ethische levensloop kan orienteren. Julianus zal eveneens vrijheid zien als keuzevrijheid. Bovendien zal hij sterk de nadruk leggen op de goedheid van de menselijke natuur, het menselijke lichaam, de menselijke sexualiteit enz. Deze ideeën werden ‘geresumeerd’ in een systematische constructie die tot doel had om het ‘arrogante’ aan te klagen en te veroordelen: Pelagius en Julianus ‘zouden’ hun eieren te zeer in de korf van het menselijke kunnen gelegd hebben en de genade ontkennen. In het debat haalt dan de augustiniaanse lijn het met haar nadruk op de menselijke zwakheid, zondigheid, haar onvermogen om uit zichelf te doen wat moet gedaan worden. Als deze laatste lijn versterkend uitloopt op een radikalisering van het menselijk overmogen enerzijds en Gods almacht anderzijds (cf. Predestinatiedenken), dan klinken er reeds kritische geluiden (Orange 529; Hincmar van Reims; Rhabanus Maurus). Tegelijk trekt die keuze voor radikalisering telkens weer mensen aan (Gottschalck van Orbais: veroordeeld!), met als een van de belangrijkste vertegenwoordigers Luther, die aan de grond ligt van de grote Westerse splitsing. Luthers keuze voor splitsing wordt b.v. door de Leuvense theologen vanuit hun beroep op de traditie (sola scriptura alleen voldoet niet) afgewezen. Intrigerend hierbij is dat ze zich te Leuven in deze uitvoerig beroepen op Augustinus (Cf. Driedo=s grondig uitgewerkt genadeconcept). De band met de aanvraag is duidelijk: waarom is wat op een bepaald moment gedefinieerd als orthodox/heterodox? Welke factoren spelen in de veroordeling mee (politieke; economische en bijbelse argumenten)? Hoe wordt beroep op traditie verantwoord en op welke wijze wordt een synodale beslissing zelf weer bron van traditie? Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

-2- Inbedding in bestaand onderzoek * bepaling van heterodoxie * de Schrift als norm voor orthodoxie ? ML Met deze geschiedenis zijn we in onze groep reeds jaren bezig: wij brachten reeds de rol van de bisschoppen van Rome tijdens de pelagiaanse controverse in kaart (cf. Doctoraat Carefoote); wij onderzochten op een systematische wijze op welke wijze vrijheid werd ingevuld in de semipelagiaanse controverse (doctoraat Ogliari). Wij besteedden veel aandacht aan het Anliegen van Julianus (cf. Zijn pleidooi voor een goede schepper). Uitvoerig stonden wij stil bij de beschuldigingen van Julianus aan het adres van Augustinus, met name waar het ging om sexualiteit (het concupiscentia-onderzoek van M. Verschooren; het samen met Fellow Van Oort doorgevoerde onderzoek in verband met het latente manicheïsme bij Augustinus).Recent zijn wij in onze groep ook meer aandacht gaan besteden aan de ‘gezagsbron’ bij uitstek: de Schrift: Yates kijkt na op welke wijze Augustinus in zijn werk omgaat met de zogenaamde pelagiaanse brief van Jacobus. Dient een auteur de Schrift of staat de Schrift ten dienste van een auteur? Welke interacties spelen een rol? W. François doet hetzelfde voor de zestiende eeuw. Hoe verhoudt de Sola Scriptura-leer zich tot het traditiebegrip? Zijn eerste resultaten hebben in Amsterdam bij de expertengroep van het VNS-project: Bijbelvertalingen in de Nederlanden grote indruk gemaakt Als onze bevindigen juist zijn - en de instemmende verwijzingen lijken dit toch te garanderen - dan denken wij dat ze van groot belang zijn voor de hedendaagse theologie(beoefening). Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

-3- Relevantie voor de hedendaagse theologie * identiteit van het Christendom * nuancering van waarheidsaanspraken ML Onze kritische bevraging van concepten als orthodoxie, heterodoxie vanuit aandacht voor het particuliere en contingenten zijn relevant omwille van volgende vaststellingen: geloofsgemeenschappen hebben met beroep op (een bepaalde lezing) van Schrift en traditie) hun identiteit gevonden en vinden ze nog steeds (cf. De verklaring van Augsburg vorig jaar).De systematisering in de dogmatiek wordt kritisch bevraagd. Waarheidsclaims worden zo al niet in vraag gesteld, dan toch minstens ‘genuanceerd’. Beroep op de ‘voorgangers’ wordt met enige argwaan bekeken. Het is precies op dit punt dat historici en systematici van de recontextualisering mekaar vinden, zoals mag blijken uit Boeve’s onderzoek aangaande ‘radical orthodoxy’. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Augustinus en receptie van Augustinus Link met het onderzoek van de groep Boeve
Modern en postmodern neo-Augustinianisme : * Anti-moderne theologen * J. Milbank: Radical Orthodoxy LB -- Inderdaad, ook vandaag gaat de receptie van Augustinus door. Ook nu wordt zijn denken (en autoriteit) aangehaald om passende theologische antwoorden te bieden op de vragen van vandaag. Augustinus is nooit helemaal weggeweest is in de moderne theologie na het tweede vaticaans concilie. Hij werd vooral gebruikt door denkers die het moeilijk hadden met het moderne geseculariseerde autonomiedenken. Anti-moderne theologen als Kard. Joseph Ratzinger en Hans Urs von Balthasar kunen hier vernoemd worden Beide worden bestudeerd in de onderzoeksgroep, resp. door mezelf en Yves De Maeseneer). Maar in de postmoderniteit wordt Augustinus’ denken gerecuprereerd. John Milbank en de Radical Orthodoxy-school beroepen zich op dit denken om het zgn. postmoderne nihilisme te overwinnen. Volgens hen kan de integriteit van de wereld, dus van de mens, de samenleving en de geschiedenis, slechts dan waarachtig gehandhaafd blijven wanneer deze onmiddellijk in relatie tot God geplaatst worden. Het eindige heeft pas zin in het licht van het oneindige. In het lopende OT-project over religieuze ervaring is het onderzoek naar deze school één van de onderzoekslijnen, waarop Hans Geybels onder meer actief is. Zowel de moderne als postmoderne neo-augustinianen geven in feite een pre-modern antwoord op een modern resp. postmodern probleem Maar zo zijn we reeds in de postmoderniteit beland. We gaan nu even terug in de tijd, naar de moderniteit, voor onze tweed onderzoekspiste. Ik geef hiervoor het woord aan collega Merrigan. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Moderniteit Onderzoeksgroep Merrigan Onderzoeksgroep Lamberigts
John H. Newman Tweede Vaticaans Concilie TM In moderniteit is vraag naar theologische waarheid vooral in opkomst van historisch-kritisch bewustzijn. Erkenning van feit dat theologische waarheid in historisch-kritisch ontwikkeling ligt. Voorbeeld bij uitstek = Newman 19de eeuw. - theologische leer, traditie, waarheid is gekleurd door historische context - toch = leer universele aanspraak ontwikkelt hermeneutiek om verband te leggen Lamberigts Vaticanum II stelt specifiek deze vraag: antwoord aan secularisatie, zonder veroordelingen uit te spreken. Belangrijk voor belgische theologen die specifieke rol spelen. Zoals in volgende onderzoeken. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Moderniteit -1- Band met het GOA-onderzoeksproject -2- Inbedding in bestaand onderzoek -3- Relevantie voor hedendaags theologisch onderzoek Merrigan Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Moderniteit -1- Band met het GOA-onderzoeksproject
* Newman : theologie in de geschiedenis * Vaticanum II : dialoog met de geschiedenis TM ML Newmans bereidheid om de verworvenheden van het moderne denken in zijn theologie te integreren, werd in de er opvolgende tijd geleidelijk aan (zij het niet steeds zonder problemen: cf. modernisme; cf. Nouvelle théologie) overgenomen en kreeg tijdens Vaticanum II een institutionele vorm. Het Tweede Vaticaans Concilie (het grootste uit de kerkgeschiedenis zowel op niveau van tekstomvang als op het vlak van “mondiale” aanwezigheid) wilde een antwoord bieden op de vragen, gesteld door de moderniteit. Het concilie hield rekening met de verworvenheden, die de insteek historisch karakter van het christendom had opgeleverd: cf. liturgische beweging, Bijbelbeweging als voorbeelden. Het concilie wenste zich voorts te profileren als pastoraal, dit wil zeggen, uitnodigend staan ten overstaan van Kerk en wereld (cf. afwezigheid van anathema’s). Het koos voluit voor dialoog met de wereld. Op het niveau van de receptie leidde dit tot interpretatie- en polarisatieproblemen o.a. omwille van de confrontatie met de secularisatie en de postmoderniteit. Het behoort tot de challenges na te gaan volgens welke orthodoxie-criteria de implementatie van het concilie gebeurt. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Moderniteit -2- Inbedding in bestaand onderzoek
* Newman : waarheid als historisch bepaald * Vaticanum II : proces van waarheidsbepaling : consensus- en expertmodel TM ML voor Vaticanum II zijn er in de groep Lamberigts 2 zwaartepunten: mondiaal kijken wij naar de wijze waarop bisschoppenconferenties hun eigen rol willen spelen in het concilie, staan wij stil bij de genese van een conciliedocument (cf. doctoraat van Greiler), staan wij stil bij de algemeen als belangrijk erkende rol van de Belgen op het concilie: welke was hun theologie in de preconciliaire tijd (doctoraat Claes), hoe dragen zij bij aan het totstandkomen van sleutelteksten als Dei Verbum (Schelkens), Lumen Gentium (Verschooten). Cruciaal is voor ons in deze telkens weer: hoe gebeurt de besluitvorming en wat zijn er de consequenties van. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Moderniteit -3- Relevantie voor hedendaags theologisch onderzoek
* hermeneutische wending * continuïteit temidden van discontinuïteit * nood aan interdisciplinair onderzoek TM Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Postmoderniteit Theologische epistemologie
Onderzoeksgroep Boeve Theologie van de godsdiensten en interreligieuze dialoog Onderzoeksgroep Merrigan LB In de derde onderzoekspiste krijgt de actuele reflectie van het onderzoeksthema zijn beslag: hoe kunnen we vandaag theologische waarheid denken? Hoe verhoudt deze waarheid zich tot andere waarheidsclaims? En wat is de verhouding tussen de particulariteit van de concrete, contingente geschiedenis en de universaliteit van de theologische waarheidsaanspraak? Ook deze piste sluit aan bij het onderzoek van twee groepen. De algemene vraag komt aan bod in de Onderzoeksgroep Boeve. Een concrete en, maatschappelijk gesproken, urgente toepassing van deze algemene vraag wordt uitgewerkt in de onderzoeksgroep Merrigan. . Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Postmoderniteit Theologische epistemologie
-1- Band met het GOA-onderzoeksproject -2- Inbedding in bestaand onderzoek -3- Relevantie voor hedendaags theologisch onderzoek Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Postmoderniteit Theologische epistemologie -1- Band met het GOA-onderzoeksproject
* waarheid en context: recontextualisering * relatie tussen universaliteit en particulariteit * voor-moderne en moderne waarheidsopvattingen LB De theologische epistemologie onderzoekt de voorwaarden en modaliteiten van het theologische (waarheids)spreken en legt hiervoor de criteria vast. Wie nauwgezet de historische ontwikkeling van theologische waarheid, merkt dat de voorwaarden en criteria hiervan, van eeuw tot eeuw gaan verschuiven. Dit gebeurt onder invloed van veranderingen in de context. Algemeen gesteld -- en dat is een wet die volgens ons geldt voor de hele theologie -- recontextualiseert de theologie zich wanneer de context verandert; anders gezegd: de theologie zoekt telkens opnieuw naar een nieuwe verhouding tot deze veranderde context. Wat waarheid betreft: deze werd tot voor kort altijd gedacht vanuit universaliteit: waarheid is wat altijd, overal en voor iedereen waar is. (semper, ubique et ab omnibus) Dat was zo in de voormoderne tijd: theologische waarheid werd er gedacht vanuit een ineenschuiven van particulariteit en universaliteit Het particuliere verwijst door naar het universele. De schepping spreekt van God, omdat deze uit God is voortgekomen. In de moderniteit wordt waarheid volledig aan universaliteit gekoppeld: het particuliere wordt veeleer een illustratie of verbijzondering van een universele wet. Een particuliere godsdienst, zoals het christendom of het boeddhisme, kan dan enkel waarheid claimen omdat ze geënt zijn op een algemene antropologische structuur. God is dan het antwoord van het menselijke verlangen naar veroneindiging. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Postmoderniteit Theologische epistemologie -2- Inbedding in bestaand onderzoek
* postmoderne herontdekking van de particulariteit * theologie uitgedaagd door de postmoderne context LB In de postmoderniteit wordt het particuliere echter niet meer onmiddellijk ondergeschikt aan het universele. Dat is immers precies de kritiek van de postmoderne denkers op de voor-moderniteit en vooral de moderniteit. Het concrete, historische, contingente, particuliere werd er niet radicaal ernstig genomen. Ze werden altijd in functie gezien van een kenbare en beschikbare universaliteit. Een tweede kritiek stelt dat de universaliteitspretentie van voormoderne en moderne niet hard te maken is, maar eigenlijk telkens ontmaskerd kan worden als een verabsoluteerde particuliere positie, dus slechts één interpretatie over de werkelijkheid, nooit dé interpretatie van de werkjelijkheid. Maar hoe kan theologische waarheid dan nog gedacht worden, voor zover deze nog gedacht kan worden? Het gerecontextualiseerde antwoord luidt: slechts in het radicaal particuliere kan iets van het universele . Onder meer op deze uitdaging gaat de onderzoeksgroep Theologie in een postmoderne context in. Hierbij wordt wordt ondermeer een dynamische visie ontwikkelt op de voortdurende ontwikkeling en interpretatie van traditie, wat geleid heeft tot de uitwerking van de categorie ‘recontextualisering’. Analoog onderzoek geschiedt in het OT- en FWO-project over de rol van religieuze ervaring in de theologische methode waarop Christophe Brabant, Annekatrien Depoorter en Hans Geybels tewerk gesteld zijn, mede begeleid door bijzonder gastdocent Stijn Van den Bossche. Deze was tot 2000 wetenschappelijk medewerker op het project dat beoogde een ‘postmoderne sacramento-theologie’ te ontwikkelen. Het onderzoek van Johan Ardui en Lea Verstricht focust op de relatie tussen actuele cultuur, resp. de rockmuziek en de literatuur, en het christelijke werkelijkheidsverstaan. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Postmoderniteit Theologische epistemologie -3- Relevantie voor hedendaags theologische onderzoek
* postmoderne aandacht voor particulariteit * waarheid en religieuze veelheid LB Over de relevantie van de onderzoeksvraag naar de rol van de particulariteit in de theologische epistemologie kan ik eigenlijk kort zijn. De onderzoeksfocus, het onderzoeksconcept en de onderzoekshypothese, die we straks zullen toelichten, werden immers vanuit dit perspectief opgesteld. De actuele relevantie kan bovendien bijzonder goed toegelicht worden vanuit het vervolg van deze onderzoekspiste -- zeker na de gebeurtenissen van 11 september. Het onderzoek naar de verhouding van het christelijk geloof tot de wereldgodsdiensten en de interreligieuze dialoog vormt een uitstekende toepassing. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Postmoderniteit Theologie van de godsdiensten en interreligieuze dialoog -1- Band met het GOA-onderzoeksproject -2- Inbedding in bestaand onderzoek -3- Relevantie voor hedendaags theologisch onderzoek Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Postmoderniteit Theologie van de godsdiensten en interreligieuze dialoog Band met het GOA-onderzoeksproject * conflicterende waarheidsclaims * orthopraxis in plaats van orthodoxie ? Merrigan Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Postmoderniteit Theologie van de godsdiensten en interreligieuze dialoog Inbedding in lopend onderzoek * specificiteit van het christendom * het eigen karakter van christelijke waarheid Merrigan: Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Postmoderniteit Theologie van de godsdiensten en interreligieuze dialoog Relevantie voor hedendaags theologisch onderzoek * dialoog als voorwaarde voor co-existentie * theologische waarheid als historische waarheid Merrigan: Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

FOCUS CONCEPT HYPOTHESE
Moderniteit * Newman * Vaticanum II Postmoderniteit * theologische epistemologie * interreligieuze dialoog Augustinus & receptie van Augustinus FOCUS CONCEPT HYPOTHESE LB Deze voorstelling van de drie onderzoekspistes had in de eerste plaats tot doel toelichting te verschaffen bij de inbreng van de diverse onderzoeksgroepen in de onderzoeksvragen naar de aard en de bepaling van theologische waarheid. Telkens werd ook de verankering van deze vragen in het bestaande onderzoek aangegeven. Tegelijk werden de voor de hand liggende links en mogelijkheden tot samenwerking aangeduid. Voor het opzet van het GOA-project is het echter belangrijk te zien hoe deze drie onderzoekspistes ingebed zijn in een bredere gemeenschappelijke onderzoeksfocus. Bovendien worden ze ondernomen vanuit een interdisciplinair onderzoeksconcept; en ze werden uitgewerkt in het licht van eenzelfde onderzoekshypothese. We ontwikkelen deze nu kernachtig. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Onderzoeksfocus * kerkhistorisch en systematisch-theologisch onderzoek naar de aard en de bepaling van theologische waarheid * geen theologische waarheid ondanks maar dankzij de particulariteit * traditieontwikkeling als recontextualisering LB Dit GOA-onderzoeksproject omvat vooreerst uitdrukkelijk een kerkhistorisch en systematisch-theologisch onderzoek naar de aard en de bepaling van theologische waarheid. Hiervoor vertrekken we vanuit sleutelmomenten in de geschiedenis die we doortrekken tot op onze dagen. De achterliggende vraag is telkens hoe de herontdekking van de particulariteit, ten eerste, een leessleutel kan vormen voor het herlezen van verleden en heden, en ten tweede, een aanknopingspunt kan bieden voor een reflectie en positiebepaling aangaande theologische waarheid.. Concreet betekent dit dat het al te historische, particuliere en contingente, dat vaak aan de aandacht ontsnapte of genegeerd werd, volop in de theologische reflectie wordt betrokken en niet langer zomaar weggeredeneerd kan worden. Dus: niet ondanks het al te historisch-contextuele geschiedt de theologische waarheidsvinding, maar precies dankzij. Technisch-theologisch uitgedrukt: de theologische epistemologie wordt hierdoor ten diepste incarnatorisch. Wanneer ervan uitgegaan wordt dat theologische waarheid zich niet alleen aandient in het historische (dat dan een soort doorgeefluik zou zijn), maar erin wordt geconstitueerd, dan kan traditieontwikkeling enkel nog als recontextualisering gedacht worden: bij verschuivingen in de context zal ook de gestalte van het christelijke geloof en de theologische reflectie erop gaan verschuiven. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Onderzoeksconcept * De methodologische metavraag naar de verhouding tussen kerkhistorisch onderzoek en systematische reflectie * De herontdekking van de particulariteit als nieuwe kans voor een vruchtbare interactie LB Wie recontextualisering als leessleutel gebruikt, kan niet anders als interdisciplinair tewerk te gaan. Vandaar dat in het onderzoeksconcept waarmee de onderzoeksfocus wordt aangevat, van meet af aan kerkhistorisch onderzoek en systematische reflectie wederzijds op elkaar worden betrokken. Immers, op de achtergrond is telkens een methodologische metavraag aanwezig naar de precieze verhouding tussen kerkhistorisch onderzoek naar theologische waarheid en de systematisch-theologische reflectie hierover. In het verleden zijn beide disciplines zeer sterk uit elkaar gegroeid, en vaak tegen elkaar uitgespeeld. Dit heeft herhaaldelijk tot kortsluitingen geleid. Vele pogingen om ze opnieuw met elkaar in verband te brengen zijn niet (helemaal) geslaagd. Via de herontdekking van de concrete particulariteit en contextualiteit kunnen beide, ondanks (of beter: dank zij) verschil en kortsluitingen wellicht vruchtbaar op elkaar betrokken worden. Enerzijds mag het historisch-contingente karakter van de theologische waarheid in de systematisering niet verduisterd worden. Anderzijds hypothekeert de weigering om boven een radicaal historicisme uit te stijgen, elke mogelijkheid tot systematisch onderzoek. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Onderzoekshypothese * particulariteit als leessleutel * verleden reconceptualiseren in het heden * particulariteit als conditio sine qua non voor theologische waarheid LB De onderliggende onderzoekshypothese luidt dan ook: “De herontdekking van de particulariteit biedt een leessleutel om de geschiedenis van de theologische waarheid en de actuele reflectie over de aard en bepaling ervan te reconceptualiseren. Radicale onherleidbare particulariteit is geen tegenindicatie van theologische waarheid maar de reële mogelijkheidsvoorwaarde ervan – zowel historisch als theologisch”. Aan de combinatie van kerkhistorisch onderzoek en systematisch-theologische reflectie om deze hypothese aan de hand van concreet onderzoek in lijn van de onderzoekspistes te staven. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

De meerwaarde van methodologische interdisciplinariteit
ML Ter inleiding geef ik nog eens kort mee dat wij hier bezig zijn met het hart van de theologiebeoefening: kritische reflectie over de wijze waarop en de context waarin doctrinele inhouden worden geformuleerd. Zoals collega Boeve reeds gezegd heeft (en dit is voor mij werkelijk een doorbreken van de methodologische schotten), willen wij onze expertises samen leggen en wel op zo een manier dat de systematici het historische, particuliere en contingente, dat wij aanleveren, volop in de theologische epistemologie gaan betrekken. Lieven Boeve’s bereflecteerde these dat de theologische waarheidsvinding gebeurt in het historisch-contextuele is van wezenlijk belang: waarheid gebeurt in de geschiedenis of ze gebeurt niet! OP DIE BASIS VINDEN WIJ ELKAAR! “ Het doorbreken van de methodologische schotten ” Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

De meerwaarde van methodologische interdisciplinariteit Vanuit het perspectief van kerkhistorisch onderzoek ML -- Ik breng in herinnering dat de discipline geschiedenis van kerk en theologie een “moderne” discipline is. Ze ontstond iets voor of tegelijk met de wetenschappelijke revolutie. Ze profileerde zich als een kritische invraagstelling van dogmatische claims en werd daarom als “theologische” discipline in vraag gesteld. Historici als ondermijners in plaats van ondersteuners. Met de collega’s Boeve en Merrigan vinden wij nu twee systematici die het gesprek met de ondermijners willen aangaan, die met andere woorden aan onze discipline binnen het theologisch-systematische bedrijf credentials willen geven omdat ze geloven in de complementariteit van de twee disciplines. Wij kunnen met hen samenwerken omdat zij het historisch particuliere en contingente niet alleen aanvaarden, maar als vertrekpunt nemen voor hun recontextualisering van de waarheidsaanspraken. Ik vind het leuk te lezen dat onze groep vandaag beschouwd wordt als “one of the world centres of research in the Pelagian controversy”, maar ik vind het veel relevanter dat collega’s van een andere afdeling onze expertise willen benutten én onze insteek vanuit hun benaderingen bevragen en verfijnen. Wij brengen onze historisch-kritische benadering binnen en leggen de resultaten zoals hoger aangeduid aan hen voor. Wij laten ons hierbij bevragen door de systematici die ons constant attenderen op de aanwezigheid van impliciete of expliciete vooronderstellingen. Onderzoeksinteresses van historici worden inderdaad bepaald door hedendaagse interesses, zoals mag blijken uit volgende insteken uit het Augustinusonderzoek (aandacht voor de sociale opvattingen van Augustinus, Augustinus en de vrouw; Augustinus en sexualiteit; vrouwelijke kenmerken in Augustinus’godsbeeld: het zijn evenzovele voorbeelden van hoe hedendaagse thema’s mede onze onderzoekskalender bepalen; omgekeerd: de oorsprongzondeleer is van de theologische agenda verdwenen en sinds Villalmonte vindt men dan ook geen “grote” syntheses over deze kwestie meer). Idee ook van neen aan een radicaal historicisme dat het einde is van elk “humaan” gesprek na 11 september behoeft dit punt geen toelichting meer. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

De meerwaarde van methodologische interdisciplinariteit Vanuit het perspectief van systematisch-theologisch onderzoek LB -- beter misschien nog Stijn Van oudsher heeft de systematische theologie in Leuven de traditie, en dus het onderzoek naar het verleden, in haar werkwijze opgenomen. Voorgangers als Walgraeve en Fransen verklaarden actuele leerstellingen en geloofspunten door ze in hun historische ontwikkeling te situeren. Wanneer het historisch onderzoek echter zich niet onmiddellijk meer leende voor systematische reflectie, kreeg deze onderzoekstraditie een flinke knauw. Dit GOA-project geeft ons echter opnieuw de kans om onder nieuwe voorwaarden de dialoog opnieuw aan te gaan en er de vruchten van de plukken. Want de systematische theologie dient het historisch-contingente, waarop kerkhistorici wijzen ernstig te nemen; en dus een grotere aandacht te ontwikkelen voor het concrete, het detail, de mechanismes die zich niet zomaar laten wegredeneren. Theologische waarheid is niet zomaar een laag onder het historische maar constitueert zich bij gratie van het historische, ook al is het daartoe nooit te herleiden. Actuele theologieën over openbaring en traditie, methode en interpretatie dienen dit mee in rekening te brengen. Onderzoek naar concrete geloofpunten kan dan enkel nog legitiem in interactie met de resultaten van het kerkhistorische onderzoek. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Waarom nu ? Aanwezigheid van : * kritische massa
* interdisciplinaire expertise * top-laboratorium ML Ik denk dat wij vandaag voor de eerste keer sinds 1432 een voldoende kritische massa verzameld hebben om zo een project aan te vragen. De meeste participanten in dit project zijn van nature reeds multidisciplinair, dit wil zeggen houders van universitaire graden in twee disciplines: in onze groepen zijn er theologen met een filosofische achtergrond; anderen hebben een graad in de klassieke filologie, de geschiedenis, de kerkgeschiedenis of zijn beslagen in het kerkelijk recht. Een aantal brengen ervaring in buitenlandse onderzoekscentra binnen: Claes komt uit Groningen; Lössl studeerde in Frankfurt, Regensburg en Londen, Van den Bossche zit in de Utrechtse Thomasschool. Deze kritische massa mag niet leiden tot zelfgenoegzaamheid, maar dient ons uit te dagen om een stap verder te gaan. Daarnaast is er de aanwezigheid van de bibliotheek als onderzoekslabo: volgens de ATLA staat Leuven op plaats 1. Ik vind dat we alleen daarom al de plicht hebben om er naar te streven niet alleen op het vlak van het “hebben” (grote bibliotheek) maar ook op het vlak van het “zijn” ons internationaal te profileren. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Onderzoeksmiddelen * Projecten 3 OT (2) 3 FWO (2) 1 VNC (1) 1 OOI (1) 2 Krediet aan navorsers (1) * Mandaten 1 postdoc FWO 1 postdoc OF 2 OF-fellows (1) 4 aspiranten (4) 4 OF- doct. buitenl. (2) 1 bijz. doct. mandaat. (1) LB Dit schema biedt u een kort totaaloverzicht van de onderzoeksmiddelen die in de laatste vijf jaar door de aanvragers werden verworven. Tussen haakjes werd telkens vermeld welke van deze projecten of mandaten nu nog lopend zijn. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Onderzoeksactiviteiten
-1- Ontwikkeling van geïntegreerde onderzoekscultuur -2- Uitbouw van een Centre of Excellence : voortgaande internationalisering -3- Intensieve interdisciplinaire masterclasses -4- Ontwikkeling van een internationaal onderzoeksprofiel : co-publicaties, congressen, symposia Merrigan Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Te verwachten onderzoeksresultaten
-1- permanente, structurele discussiebasis -2- model voor orthodoxie -3- synergie tussen kerkhistorisch en systematisch-theologisch onderzoek ML De voorbije maanden hebben wij intensief samengewerkt en gedacht: wij hebben ontdekt waarom wat wij wilden bereiken in het project van Elm mislukt is: je moet werkelijk structureel op een constante basis en met aanwezigheid van voldoende kritische massa met elkaar in discussie gaan. In de tijd verspreide “ronde tafel-conferenties” zijn niet genoeg. Een permanente discussiebasis is noodzakelijk, waarbij (en dat is de reden waarom wij zo veel belang hechten aan de versterking van de post-doc-aanwezigheid) junior, senior-onderzoekers en promotoren elkaars onderzoek constant bevragen en samen zoeken naar “doorbraken”. Wij willen de uitdaging aangaan om een algemeen aanvaard model ter evaluatie van de aard en bepaling van orthodoxie en heterodoxie te ontwikkelen. Bij de ontwikkeling van zo een model zullen we antwoorden zoeken op de vraag hoe verschuiven de theologische modellen om waarheid te vinden en te bepalen? Waarom is dit zo? Wat is de rol van breukmomenten hierin? Welke bijdrage wordt hierbij geleverd door de methodes? Welke vooronderstellingen komen als een constante terug? Welke niet? Hierbij nauw aansluitend willen wij op een zo fijnzinnig mogelijke manier de mogelijkheden en beperkingen in de interdisciplinaire benadering in kaart brengen. Wat zijn de belemmeringen? Zijn ze oplosbaar? Hoe? Met andere woorden: welke mogelijkheidsvoorwaarden zijn noodzakelijk om te kunnen spreken van synergie tussen historisch-kritisch en systematisch-theologisch onderzoek? Zijn deze mogelijkheidsvoorwaarden voor handen? Wij denken van wel. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Systematisch-theologisch
Moderniteit * Newman * Vaticanum II Postmoderniteit * theologische epistemologie * interreligieuze dialoog Augustinus & receptie van Augustinus Leuvense School voor Kerkhistorisch & Systematisch-theologisch Onderzoek ML I have a dream: tijdens het concilie sprak men vaak van de Squadra Belga, de kleine groep van Belgisiche bisschoppen en theologen die op het concilie een belangrijke rol speelden. Mijn droom is dat men binnenkort gaat spreken van de Leuvense School voor Kerkhistorisch en Systematisch-Theologisch Onderzoek, waarbij School ook staat voor: school maken. Wij kunnen alleen maar hopen dat de Onderzoeksraad ons hiervoor de nodige middelen ter beschikking wil stellen. “Wat ge aan de minsten van de mijnen hebt gedaan, hebt ge aan mij gedaan”, staat er in het evangelie. “Wat ge voor de theologen financieel zoudt doen, zult ge voor de K.U. Leuven hebben gedaan”. Presentatie GOA - aanvraag Orthodoxie : Proces en Product

Orthodoxie : Proces & Product

Verwante presentaties

Presentatie over: "Orthodoxie : Proces & Product"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback

Inloggen

Inloggen via een sociaal netwerk:

Orthodoxie : Proces & Product

Verwante presentaties

Presentatie over: "Orthodoxie : Proces & Product"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback