Raynaud: ziekte of syndroom? Vasospastische aandoening of vasculitis

Presentatie over: "Raynaud: ziekte of syndroom? Vasospastische aandoening of vasculitis"— Transcript van de presentatie:

1 Raynaud: ziekte of syndroom? Vasospastische aandoening of vasculitis
Dr. J.D. Banga, internist vasculair geneeskundige Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede

2 Fenomeen van Raynaud in strikte zin: Vingers kleuren wit-blauw-rood

3 Spasme? Raynaud fenomeen is een vorm van vaatspasme
Spasme = “Krampachtige samentrekking” van Dale, Groot Woordenboek der Nederlandse Taal Dat wil zeggen: een tijdelijke afname van het vaatkaliber

4 Vaatspasme bij Raynaud

5 Vaatspasme niet alleen bij Raynaud
Andere ‘zichtbare’ vaatspasme (huid) Acrocyanose Livedo reticularis Maar ook ‘van binnen’ Coronairvat spasme Migraine Vaatspasme kan dus in verschillende vaatgebieden voorkomen

6 Wat is Raynaud? Begrippen Fenomeen van Raynaud Ziekte van Raynaud
Syndroom van Raynaud

7 Wat is Raynaud? Wie was Raynaud? Fenomeen van Raynaud
Ziekte van Raynaud Syndroom van Raynaud Wie was Raynaud? Beschreef als eerste de aandoening in de 19e eeuw

8 Vaatvoorziening handen / vingers
Veel anatomische variatie mogelijk

9 Doorbloeding van de huid: voeding en radiator
Verwarming 85%

10 Raynaud (‘reno’) Fenomeen van Raynaud: Ziekte van Raynaud:
Optreden van witte dode vingers, dus symptoom Ziekte van Raynaud: primaire, idiopathische vorm (is eigenlijk helemaal geen ziekte) Syndroom van Raynaud: Secundaire vorm, bij een onderliggende aandoening

11 Ziekte van Raynaud Aanvallen van witte dode vingers
Uitgelokt door kou of emotie Tricolore respons: wit – blauw – rood Tussen aanvallen huid vingers normaal, of koud en vochtig

12 Criteria primaire Raynaud
Vasospastische aanvallen uitgelokt door koude of emotie Beide handen aangedaan Afwezigheid van weefselverlies Geen aanwijzingen voor onderliggende ziekte Klachten tenminste 2 jaar aanwezig Criteria van Allen & Brown, 1932

13 Secundaire Raynaud Raynaud fenomeen uitgelokt door Dit komt voor bij
Afgenomen doorbloeding door vaatschade Dit komt voor bij Bindweefselziekten Vasculitis vormen Andere vaatziekten of vaatschade met afsluitingen / vernauwing tot gevolg

14 Onderscheid primair / secundair
Pas vaak na verloop van tijd te maken Ziektegeschiedenis, lichamelijk onderzoek Laboratorium soms nuttig, niet altijd nodig: ANA, BSE/CRP, bloedbeeld Nagelplooi capillaroscopie, angiografie Secundair eerder bij Mannen Vrouwen >40 Wondjes / afwijkingen vingers

15 Zichtbaar maken door nagelplooi capillairmicroscopie

16 Angiografie met contrast

17 Maar vaak is de “kliniek” voldoende duidelijk
Raynaud bij vasculitis of bindweefselziekte

18 Wat is wat? Fenomeen van Raynaud beschrijvende term (wit – blauw – rood reactie) Ziekte van Raynaud = het fenomeen, geen onderliggende ziekte Syndroom van Raynaud = het fenomeen, als symptoom bij onderliggende ziekte

19 Ziet er zorgwekkend uit.. Maar herstelt volledig (primaire Raynaud)

20 Primair: Ziekte van Raynaud
Tricolore respons: wit – blauw – rood Tussen aanvallen huid vingers normaal, of koud en vochtig Vrouwen 4x vaker dan mannen Komt voor bij 5-30% van de mensen Soms na jaren niet meer aanwezig

21 Vaatspasme kan ischemie tot gevolg hebben
Denk dan aan secundaire Raynaud Gevolgen ischemie Weefselverlies Afname onderhuids weefsel Ulceraties (zweren) Gangreen (afsterven weefsel) Ischemie = te weinig bloedvoorziening

22 Bindweefselziekten Sclerodermie CREST SLE Sjögren
Polymyosistis / dermatomyositis MCTD

23 Oorzaken secundaire Raynaud: niet alleen bindweefselziekten
Medicamenten Bindweefselziekten Herhaald trauma vingers Thermische schade (bevriezing) Afknellen zenuwen of bloedvaten Afsluiting bloedvaten Toegenomen viscositeit van bloed Vasculitis Endocriene aandoeningen (hypothyroidie)

24 Medicamenten die Raynaud kunnen uitlokken
Beta blokkers Ergotamine (antimigraine middelen) >ergotisme Methysergide, LSD-achtige middelen Cytostatica (vinblastine, bleomycine) Bromocriptine, clonidine, imipramine, amfetamine, cyclosporine, stoppen van nitroglycerine

25 Vasospasme uitgelokt door herhaald trauma aan de vingers
Pneumatisch gereedschap, slaghamers, kettingzagen, etc Toetsborden, piano, zaagmachine Hypothenar hammer syndroom (de hand als hamer gebruiken) Carpaal tunnel syndroom Thoracic outlet syndroom

26 De hand als hamer: hypothenar hammer syndroom

27 Behandeling van Raynaud
Warme kleding Vermijden uitlokking Feedback therapie Medicamenten Calcium blokker zoals nifedipine Iloprost (prostacycline analoog) infuuspomp (nitroglycerine zalf, andere?) Sympathicus blokkade

28 Diagnose en Behandeling Aandacht voor:
Leefregels bij onschuldig vasospasme Let op bij afwijkende patroon of beloop Kijk naar beloop op lange termijn Medicatie: beperkte mogelijkheden Geen of nauwelijks nog plaats voor sympathicus blokkade

29 Fenomeen van Raynaud Conclusies
Meestal: lastig, maar onschuldig (ziekte van Raynaud) Uiting van vaatspasme Kan soms duiden op onderliggende aandoening Secundair: Syndroom van Raynaud, vele oorzaken Begrip “Raynaud”vaak ten onrechte gebruikt: vaak iets anders aan de hand Dit roept misschien wel vragen op!

30