Prof. Dr. Adriaan Honig, psychiater

Presentatie over: "Prof. Dr. Adriaan Honig, psychiater"— Transcript van de presentatie:

1 Waarom is depressie opgenomen in de concept CBO-richtlijn voor hartfalen?
Prof. Dr. Adriaan Honig, psychiater St. Lucas Andreas Ziekenhuis./ VUmc NFZP Symposium Apeldoorn 18 september 2009

2 Inhoud Epidemiologie Prognose Pathofysiologie Kliniek Behandeling
Conclusies

3 Top 10 morbiditeit in 2020 (WHO)
miljoenen Hart Infarct Depressieve stoornissen Verkeersongevallen CVA COPD TB Long ziekten Oorlog Diarree HIV

4 Epidemiologie Hartfalen I
2003 in Ned: patienten Stijgt sterk met leeftijd: 55-64 jaar: 0.8% ♂ > ♀ 65-74 jaar: 3% ♂ > ♀ 75-84 jaar: 10% ♂ < ♀ > 85 jaar: 20% ♂ < ♀

5 Epidemiologie Hartfalen II
Slechte prognose 5-jaars overleving ± 45% Klinische diagnose 1-jaars overleving 40% Ziektelast gaat gepaard met verlies aan kwaliteit van leven, toegenomen zorggebruik en kosten

6 Prevalentie depressie bij hartlijden
Prevalentie van depressie post MI % Frasure-Smith et al, Jama, Schleifer et al, Arch. Int. Med, 1989 Prevalentie van depressie bij hartfalen 20-30% Freedland et al, 2002

7 Inhoud Epidemiologie Prognose Pathofysiologie Kliniek Behandeling
Conclusies

8 Prognose Depressie als onafhankelijke risicofactor voor hartdood in MI patiënten x Ludwig et al, Eur. Heart J., 1991 Frasure-Smith et al, Circulation, 1995 Zuidema et al, NTvG, 2009

9 Relatie depressie op symptoom niveau en overleving
Am J Psychiatry 2006; 163:138–144

10 Relatie depressie op symptoom niveau en overleving
(Am J Psychiatry 2006; 163:138–144)

11 Depressie en Negatief gezondheidsgedrag
kwaliteit van leven compliance lich.inspanning DEPRESSIE ongezond eten roken werkhervatting

12 Inhoud Epidemiologie Prognose Pathofysiologie Kliniek Behandeling
Conclusies

13 Relatie tussen lichamelijke ziekten en depressie
Oorzakelijk Chronische lichamelijke ziekte Toeval Depressie Oorzakelijk Gemeensch. pathofysiologie

14

15 Pathogenese van depressie en chronische lichamelijke ziekten
HPA activatie Immune activatie PUFA’s Plaatjes activatie DEPRESSIE STRESS CHRON.LICH. ZIEKTE Negatief gezondheidsgedrag Persoonlijkheid: neuroticisme/ Type D

16 Persoonlijkheid en kwetsbaarheid voor depressie na MI
1 jaar follow-up studie (n=206) met NEO-Big Five: NEUROTICISME onafhankelijke risicofactor(HR 2.5). neur/extrev/openn/agreeablen/conscientiousness Strik et al submitted, 2009

17 Persoonlijkheid en kwetsbaarheid voor depressie na CVA
1 jaar follow-up studie (n=190) met NEO-Big Five: NEUROTICISME onafhankelijke risicofactor(HR 2.5). neur/extrev/openn/agreeablen/conscientiousness Aben et al, Stroke, 2002

18

19 DS + © J. Denollet (2001) Hieronder staan uitspraken die mensen vaak gebruiken om zichzelf te beschrijven. Gelieve bij elk van deze uitspraken een cirkeltje te plaatsen rond het cijfer dat het best op U van toepassing is. Er zijn geen goede of slechte antwoorden: Uw eigen indruk is het enige dat telt. 0= ONJUIST = EERDER ONJUIST = NEUTRAAL 3= EERDER JUIST = JUIST a1 Ik maak gemakkelijk contact ® b1 Als een doel belangrijk voor mij is, met mensen dan zet ik door a2 Ik maak me dikwijls druk in ® b2 Ik verwacht gewoonlijk dat ik zal onbelangrijke zaken slagen in wat ik onderneem a3 Ik maak vaak een praatje met ® b3 Ik werk hard om mijn doelen te onbekenden bereiken a4 Ik voel me vaak ongelukkig ® b4 Als ik iets wil bereiken, zal ik het ook volhouden a5 Ik ben vaak geïrriteerd ® b5 Bij een probleem, doe ik extra moeite om er iets aan te doen a6 Ik voel me vaak geremd in de ® b6 Ik werk op een systematische omgang met anderen wijze naar mijn doelen toe a7 Ik zie de zaken somber in ® b7 De meeste problemen kan ik oplossen a8 Ik vind het moeilijk om een ® c1 Ik ben me vaak niet bewust van gesprek te beginnen mijn gevoelens a9 Ik ben vaak slecht gehumeurd ® c2 Ik heb niet de gewoonte om mijn eigen gevoelens te ontleden

20 Persoonlijkheid en kwetsbaarheid cardiale events en hartdood na MI
6-10 jaar follow-up studie (n=268). TYPE-D onafhankelijke risicofactor Denollet et al, 1996

21 Depressie is een systeemziekte
Depressieve stoornissen hebben o.a. via HPA-As / serotonerge systeem invloed op: hersenfunctie (atrofie van hippocampus en prefrontale cortex) immuunsysteem (infecties, kanker) bloedplaatjes aggregatie (recidief MI/CVA) metabolisme (ouderdomsdiabetes, osteoporose, PUFA’s) cardiovasculair systeem (hypertensie, HRV, atherosclerose, hartinfarct, CVA)

22 Pathogenese depressie en chronische lichamelijke ziekten
cerebrale dysfunctie depressie immuun- gerelateerde aandoeningen cardiovasculaire aandoeningen metabole aandoeningen

23 Inhoud Epidemiologie Prognose Pathofysiologie Kliniek Behandeling
Conclusies

24 Herkenningvan depressie bij hartfalen Laag: ± 10% Koenig, Psychosomatics, 2007

25 Is psychiatrische presentatie van depressie bij chronische lichamelijke zieken anders?
atypische kenmerken zoals: moeheid geirriteerdheid sombere stemming past volgens patient bij huidige ongunstige lichamelijke omstandigheden

26 Overlappende symptomen van depressie nierfalen
slapeloosheid abnormaal slaap patroon verandering van eetlust of gewicht gebrek aan energie concentratie- en geheugenverlies hoofdpijn, hartkloppingen hyperventilatie

27 Kenmerken depressie Minimaal 14 dagen continu minder kunnen doen wegens: Sombere stemming en/of lusteloosheid Gestoorde eetlust Verminderde concentratie Slaapstoornissen Moeheid Verminderde sexuele energie Piekeren Schuldgevoelens

28 Twee typen Depressie PSYCHIATRISCHE PRESENTATIE KERNSYMPTOMEN somber
zelfdepreciatie schuldgevoel SOMATISCHE PRESENTATIE KERNSYMPTOMEN lusteloosheid moeheid geirriteerde stemming

29 Gevalideerde lijsten voor Hartfalen
HADS (Hospital Anxiety and Depression Scale) BDI (Beck Depression Inventory) CES-D (Center for Epidemiological Studies-Depression) GHQ (General Health Questionnaire) GDS (Geriatric Depression Scale) Zung Rating scale for Depression

30

31 Inhoud Epidemiologie Prognose Pathofysiologie Kliniek Behandeling
Conclusies

32 RCT Depression post MI

33 RCT’s post MI Depression

34 Interventie studies depressie Hartfalen
Geen evidentie dat psychotherapie effectief is Lane et al, Chocrane database Syst. Rev., 2005 Enige evidentie voor farmacologische effectiviteit (paroxetine en sertraline) Parissis et al, Expert Opin Pharmacother., 2007 Gottlieb et al, Am Heart J, 2007

35 Verbetert behandeling post-MI depressie cardiaal beloop?
niet significant; alleen trent SADHART(sertraline/placebo) Strik et al (fluoxetine/placebo) Glassman et al. JAMA 2002 ; Strik et al Psychsom Med 2000 significant maar post hoc ENRICHD (Cog. Gedr.Th.+ op ind.SSRI) Taylor et al. Arch.Gen Psych. 2005

36

37 Conclusies en aanbevelingen
Depressie is systeemziekte Aandacht voor zowel psychiatrische als somatische aspecten Vaak miskenning van somatiek in psychiatrische setting cq psychiatrie in somatische en huisartsen setting Systematische screening op beide aspecten Behandel!