Waterbodemkwaliteit in Vlaanderen Ward De Cooman

Presentatie over: "Waterbodemkwaliteit in Vlaanderen Ward De Cooman"— Transcript van de presentatie:

1 Waterbodemkwaliteit in Vlaanderen Ward De Cooman
Vlaamse Milieumaatschappij Waterbodemkwaliteit in Vlaanderen Ward De Cooman VMM A. Van De Maelestraat 96 Erembodegem

2 Inhoud Definities Triade-onderzoek Waterbodemmeetnet en -databank
monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid

3 definities Natuurlijke waterbodem:
Deel onder de sedimentlaag of bodem van de waterloop eigen aan de ecoregio waardoor de waterloop stroomt. Sediment: Materiaal dat uit de waterkolom is bezonken en dat op de bodem een laag vormt (sedimentlaag)

4 Definities Waterbodem:
Is een deel van het aquatisch ecosysteem en bestaat uit de natuurlijke waterbodem en een sedimentlaag. Voor een triade-onderzoek wordt met waterbodem bedoeld de bodem van rivieren, meren en plassen, kanalen, sloten, schorren, slikken, de kust, d.i. de bodems van het hydrografisch net of de bodems die permanent of regelmatig onder water staan.

5 Definities Specie: Deel van de waterbodem, dat uit de waterlopen wordt verwijderd omwille van nautische-, hydraulische- en milieuredenen, of omwille van infrastructuurwerken. Meestal betreft het enkel de verwijdering van de sedimentlaag, soms kan echter ook een deel van de natuurlijke waterbodem worden verwijderd.

6 Waterbodemecosysteem

7 Inhoud Definities Triade-onderzoek Waterbodemmeetnet en -databank
monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid

8 Monsterneming Van Veen grijper (2 liter/6 liter)
Zig zag bemonstering in 50 meter zones of random bemonstering in ha-veld 40-70 deelstalen Mengstaal : 50 liter Mengstaal verdelen voor 3 labo’s

9

10

11

12

13

14

15 Inhoud Definities Triade-onderzoek Waterbodemmeetnet en -databank
monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid Triade-concept

16 Triade concept Fysico-chemie chemische inhoud
maar: biobeschikbaarheid of effecten Ecotoxicologie: effecten maar: extrapolatie naar veldcondities Biologie: effecten op levensgemeenschappen in situ maar: wordt beïnvloed door andere factoren

17 Parameters Triade Fysico - chemie Ecotoxicologie Biologie
Raphidocellis ( groenwier ) Thamnocephalus kreeftachtige Hyalella (amphipode) Biotische Waterbodem Index misvormingen bij muggenlarven arseen fractieverdeling cadmium organische stof chroom lood koper kwik nikkel zink minerale olie EOX OCP PCB PAK

18 Parameters Zware metalen:
arseen, cadmium, chroom, koper, kwik, lood, nikkel, zink + tin, selenium organische verontreinigingen minerale olie, eox, chloorpesticiden, pcb, pak, VOS Fysische parameters: OS (TOC) granulometrie (<2µ, <50µ, <63µ, >63µ) Ecotoxicologische parameters Biologische parameters

19 Klassificatie Berekenen van de afwijking t.o.v. de referentie (VTR)
Omzetten in klassen van de verschillende componenten van de Triade Visualiseren door iedere klasse een kleur te geven

20 Fysisch - chemische verwerking Aanrijking (VTR) logIndex Klasse
<2,5 <0,4 1 2,5-<6,3 0,4-<0,8 2 6,3-<15,8 0,8-<1,2 3 15,8-<100 1,2-<2 4 Globale Klasse Betekenis 1 niet afwijkend t.o.v. referentie 2 licht afwijkend 3 afwijkend 4 sterk afwijkend

21 Fysisch - chemische verwerking Eindklasse 4 Cr (mg/kg) 14,87 19,15
gemeten gehalte gecorrigeerd gehalte referentiegehalte log(c/µ) klasse Cr (mg/kg) 14,87 19,15 17,00 0,05 1 Pb (mg/kg) 52,06 56,31 14,00 0,60 2 As (mg/kg) 22,13 24,33 11,00 0,34 1 Cd (mg/kg) 66,16 66,72 0,38 2,00 4 Cu (mg/kg) 17,57 19,17 8,00 0,38 1 Hg (mg/kg) 0,68 0,75 0,05 1,18 3 Ni (mg/kg) 6,90 8,23 11,00 0,00 1 Zn (mg/kg) 723,23 749,00 67,00 1,05 3 APKWS (mg/kg) 16,00 21,51 37,00 0,00 1 EOX (mg/kg) 39,00 52,42 31,00 0,23 1 SOCP (µg/kg) 0,00 0,00 3,90 0,00 1 PCB7 (µg/kg) 8,00 10,75 5,10 0,32 1 PAK6 (µg/kg) 2,73 0,37 0,22 0,22 1 Eindklasse 4

22 Ecotoxicologische verwerking
Hyalella azteca Ecotoxicologische verwerking Gemiddelde VTR Klasse 1 1 1-150 2 3 >300 4 % sterfte Klasse <20 1 20-50 2 Raphidocellis subcapitata 50-75 3 >75 4 klasse Betekenis 1 geen acute impact 2 licht 3 4 ernstige Thamnocephalus platyurus

23 Ecotoxicologische verwerking
% E.E. VTR klasse Selenastrum 2.1 210 3 Thamocephalus 0.01 1 1 Poriënwater 105.5 2 Eindklasse 4 Hyalella 100 4

24 Biologische verwerking
Klasse BWI 1 7-10 2 5-6 3 3-4 4 0-2 Betekenis goede biologische kwaliteit matige biologische kwaliteit slechte biologische kwaliteit zeer slechte biologische kwaliteit % misv . <10 10-20 >20-40 <40 Betekenis niet afwijkend van referentie matig afwijkend sterk afwijkend zeer sterk afwijkend Globale Klasse Betekenis 1 goede biologische kwaliteit 2 matige biologische kwaliteit 3 slechte biologische kwaliteit 4 zeer slechte biologische kwaliteit

25 Biologische verwerking
waarde klasse BWI 4 3 % misvormingen 69,7 4 Eindklasse 4

26 1 - - - 2 - + + 3 + + + 4 + + + + + + 4 - + + + + - 3 + - + - - + 2 -
Klasse Fysico - chemie (C) Ecotoxicologie (E) Biologie (B) 1 - - - 2 - + + 3 + + + 4 + + + Triade kwaliteitsbeoordeling C E B + + + 4 - + + + + - 3 + - + - - + 2 - + - + - - - - - 1

27

28 Inhoud Definities Triade-onderzoek Waterbodemmeetnet en -databank
Monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid

29 Waterbodemmeetnet Door VMM opgestart in 2000 na methodologische studie AMINAL/AWZ/VMM Kwaliteit van de bodems van de Vlaamse waterlopen in kaart brengen m.b.v. het Triade concept: fysisch-chemische beoordeling ecotoxicologische analyse biologische analyse integrale index of triadekwaliteitsbeoordeling 150 verschillende meetplaatsen per jaar 600 meetplaatsen na 4 jaar

30 Procentuele verdeling van de triadekwaliteitsbeoordeling (TKB)
1% 18% TKB 1 TKB 2 45% TKB 3 TKB 4 36%

31

32 Triadekwaliteitsbeoordeling per bekken
100% 80% sterk verontreinigd 60% verontreinigd licht verontreinigd 40% niet verontreinigd 20% 0% Ijzer Leie Nete Demer Maas Dender Beneden- Schelde Boven-Schelde Brugse Polders Dijle & Zenne Gentse Kanalen

33 Fysico-chemie - Vlaanderen
100% 90% 80% 70% sterk afwijkend 60% afwijkend 50% licht afwijkend 40% niet afwijkend 30% 20% 10% 0% As t Cd t Cr t Cu t Hg t Ni t Pb t Zn t EAS EOX OCP t PAK 6 PCB t tce

34 Fysico-chemie - Schelde
100% 1% 13% 25% 61% Fysico-chemie - Schelde 80% 60% sterk afwijkend afwijkend licht afwijkend 40% niet afwijkend 20% 0% As t Cd t Cr t Cu t tce EOX Hg t Ni t OCP t Pb t Zn t PAK 6 PCB t EAS

35 Fysico-chemie - Leie 0% 20% 40% 60% 80% 100% As t Cd t Cr t Cu t
24% 76% Fysico-chemie - Leie 0% 20% 40% 60% 80% 100% As t Cd t Cr t Cu t EAS tce EOX Hg t Ni t OCP t PAK 6 Pb t PCB t Zn t sterk afwijkend afwijkend licht afwijkend niet afwijkend

36 Inhoud Definities Triade-onderzoek Waterbodemmeetnet en -databank
Monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid

37

38 Sectoraal Uitvoeringsplan Bagger- en Ruimingsspecie
Kwaliteitsgegevens: beschikbare fysisch-chemische resultaten bij waterbodemonderzoek Kwantiteitsgegevens: beschikbare kwantiteitsgegevens van bagger- en ruimingwerken Koppeling van bestaande kwaliteitsgegevens aan bestaande kwantiteitsgegevens geeft inschatting van de hoeveelheid verontreinigde specie en in welke mate dit verontreinigd is.

39 Ramingen van historische achterstand en jaarlijkse aangroei
cijfers in tds (bron AMINAL, AWZ, VMM) Bekken Historische achterstand Jaarlijkse aangroei Bevaarbare waterlopen Afdeling Bovenschelde Afdeling Zeeschelde Afdeling Waterwegen Kust Afdeling Maas en Albertkanaal + Dienst voor de Scheepvaart Afdeling Maritieme Toegang NV Zeekanaal Haven Gent Haven Antwerpen p.m Totaal bevaarbare waterlopen Onbevaarbare waterlopen Beneden-Schelde Boven-Schelde Brugse Polders Demerbekken Denderbekken Dijle-Zenne Gentse Kanalen IJzerbekken Leiebekken Maasbekken Netebekken Totaal onbevaarbare waterlopen Algemeen totaal

40 < 60% zand > 60% zand < 60% zand > 60% zand
Specieaanbod per TKB-klasse en voor hergebruik als bodem cijfers in tds TKB 1 TKB 2 TKB 3 TKB 4 Onbevaarbare Bevaarbare Totaal Onder norm Boven norm < 60% zand > 60% zand < 60% zand > 60% zand Onbevaarbare Bevaarbare Totaal

41 En verder... Meetnet verder uitbreiden:
uitbreiden meetplaatsenbestand en verder uitwerken van het waterbodemmeetnet voor en na situatie in kaart brengen erkenning triadesysteem als OBO normen en kwaliteitsdoelstellingen voor waterbodems … Meetnet afstemmen op palingpolluentenmeetnet e.a. Waterbodemdatabank verder actualiseren en optimaliseren Verder onderzoek : optimalisatie van het triadesysteem

42 En verder... Ondersteuning van het waterbodembeleid
onderlinge afstemming van decreten en uitvoeringsbesluiten erkenning labs verder wetenschappelijk onderzoek centrale waterbodemdatabank VMM Advies- en kenniscentrum waterbodems werkbare normen inzake bagger- en ruimingsspecie sedimenttoevoer in waterlopen beperken

43 Andere projecten Opvolgen WVO-vergunning (UGT en CTT): terugstorten van baggerspecie in de Westerschelde opvolgen VLAREM-vergunning terugstorten van baggerspecie in de Zeeschelde zwevende stof campagnes (Laak & Winterbeek, Scheppelijke & Molse Nete, Dommel, Maas,…) Onderzoek: sediment effect concentraties Onderzoek: diepere lagen onder sedimentlaag Kosten-Baten analyse van wetgeving (VLAREA/VLAREBO) Samenwerking met andere instanties