Download de presentatie
De presentatie wordt gedownload. Even geduld aub
1
Biologie: PowerPointpresentatie:
de spijsvertering Ben Somers, 2KVa, nr. 13 leerkracht: Mr. Melis schooljaar:
2
De spijsvertering: overzicht
de mondholte de slokdarm de maag de 12-vingerige darm de dunne darm de dikke darm de endeldarm de anus De overige delen: de lever de pancreas de nieren de blaas de blindedarm
3
Waar het begint: de mondholte
4
De mondholte De tanden: - de snijtanden: snijden het voedsel in stukken. - de hoektanden: scheuren het voedsel. - de kiezen: vermalen het voedsel. De tong: de tong is één grote spierklomp. Onder aan de tong zit de tongriem, die de tong van voldoende bloed voorziet. Op de tong zitten bobbeltjes, die smaakpapillen genoemd worden. Daarop zitten nog kleinere bobbeltjes, die smaakknoppen worden genoemd. Ze kunnen zoet, bitter, zuur en zout onderscheiden. De huig: (Lat: uvula) letterlijk vanuit het Lat: “kleine druif” regelt het slikken. Het speeksel: afkomstig van de speekselklieren (2 onder de tong, 2 in de oren 2 in de onderkaak). Het bevat enzyme, dat de spijsvertering vergemakkelijkt.
5
De slokdarm De slokdarm (ca. 25 cm) begint aan de keelholte-kringspier, de spier aan het einde van de keelholte. De slokdarm eindigt aan de maag, aan de maagportier. Het is een sterk gespierde darm die het eten richting maag duwt met behulp van een peristaltische beweging. Hij heeft alleen maar de transportfunctie en heeft geen belang bij de vertering van het voedsel.
6
De slokdarm: close-up Dit is de wand van de slokdarm, de slokdarm ligt erboven. De slijmlaag (Lat: mucosa) vergemak-kelijkt het transport van voedsel. Het slijm komt van de slijmklieren in de wand. Daaronder ligt de sterke spierlaag voor de peristaltische beweging. De zenuwen geven impulsen door aan de hersenen, om bv. De peristaltische beweging te activeren. Daaronder liggen spier-weefsels.
7
De maag De maag is een gespierde zak die krachtig samentrekt en daarbij voedsel vermaalt en kneedt. Ze scheidt sappen af die helpen bij het verteren. Verder doodt de maag de bacteriën. Een lege maag is even groot als een hand van een volwassene. Omdat ze echter flexibel is, kan er zoveel voedsel in tot ze 3 keer zo groot is dan als ze leeg is.
8
De maagwand(doorsnede)
De maagwand heeft 3 spierlagen, dat is 1 meer dan de slokdarm. Dat is nodig om het eten te verteren. De klieren (in de plooien) produceren het maagsap. Maagsap = pepsinogeen + zoutzuur + gastrine. De maagwand zelf wordt beschermt tegen het maagsap door de slijmlaag of mucosa.
9
Interessante maar nutteloze feiten
De maag heeft zo’n 60 minuten nodig om een kopje thee met een boterham confituur te verteren. “maag” is afkomstig van het Griekse “stomakhos”, wat ook “keel” betekent. Je vraagt je af wat die Grieken van het lichaam wisten… Als je droomt dat je eet, begint de maag echt te verteren. De maag werkt door impulsen van de hersenen. Regurgiteren is een mooier woord voor braken, maar artsen gebruiken de term regurgitatie ook voor een hartbloeding. Het braken wordt door 3 dingen veroorzaakt: a) als je bang bent, b) als je iets walgelijk ziet of ruikt, of c) door vergif of smerig eten. Als je braakt door angst, scheiden je zenuwen een stof af waardoor de maag samentrekt, met braken als gevolg dus.
10
De twaalfvingerige darm en de dunne darm
De twaalfvingerige darm is het eerste deel van de dunne darm. De naam is afkomstig van de lengte, nl. 12 vingers breed. Hij heeft 3 functies: de maagsappen neutraliseren, het regelen van het legen van de maag en het opnemen van voedingsstoffen. Een andere naam voor de 12v.d. is de duodenum. Bij deze darm behoren 2 hulporganen, de lever en de pancreas (zie verder).
11
De twaalfvingerige darm en de dunne darm
De dunne darm (sommigen noemen het eerste deel kronkel- darm en het laatste deel nuchtere darm) heeft als functie het voortstuwen van voedsel en het opnemen van voedingsstoffen. De darmflora (bacteriën die in de dunne darm leven) helpt koolhydraten afbreken en produceren vitamines B en K. Ze zijn van levensbelang, want de darmflora bevecht de gezond-heidsbedreigende bacteriën.
12
De lever en de pancreas De lever is bruin en weegt ca. 1,5 kilogram. Hij produceert gal om de vetten af te breken, en dient ook als opslagplaats voor chemische stoffen en vitaminen. Gal is een smerig, bruin, bitter goedje. Als het de vetten heeft afgebroken, worden de zouten in het gal via het bloed naar de lever gebracht om er dan weer nieuwe gal van te maken. Gal is afkomstig uit de galblaas, waar het opgeslagen wordt.
13
De lever en de pancreas De pancreas (=alvleesklier) is net een chemische fabriek. Hij produceert wel 1,5l sappen per dag. Verder levert hij enzymen, die zowel koolhydraten, vetten en proteïnen afbreken. En hij maakt ook nog 2 aan, insuline en glycogeen. Zij regelen de hoeveelheid suiker in je bloed. Een tekort aan insuline kan zelfs suikerziekte of diabetes veroorzaken. De Papil van Vater is een buisje waardoor de sappen van de lever en de pancreas in de twaalfvingerige darm komen.
14
De dikke darm De dikke darm is ca. 150 cm lang. De uitwerpselen zitten al klaar in de darm, terwijl het laatste water en de laatste mineralen in de wand wordt opgenomen. Aan het begin zit de appendix, die geen nut heeft. De dikke darm heeft 4 “colons” of delen. Colon ascendens = (uit het Latijns afgeleid) “opgaande kolom”, colon transversum = “overbrengende kolom”, en colon descendens = neergaande kolom. Het stuk tussen de colon descendens en de endeldarm wordt ook wel “sigmoid colon genoemd. Het is het schuine deel.
15
De dikke darm (close-up)
Uniek voor de dikke darm zijn de drie spierbundels die over de hele lengte van de dikke darm lopen. Ze zorgen voor de sterke duwkracht die nodig is voor de peristaltische beweging (richting anus). De wanden moeten ook het overgebleven water en mineralen uit het voedsel (wat er nog van over is) opnemen.
16
De blindedarm of appendix
De appendix heeft geen nut, niet in het lichaam en niet in de spijsvertering. Hij kan ontstoken worden door bacteriën die erin verzeilt geraken. Hier linksboven is een gezonde appendix, daaronder een zieke (opgezwollen) appendix, de ziekte heet appendicitis of blindedarmontsteking. Die moet er door operatie uitgehaald worden, anders kan hij zelfs barsten!
17
De endeldarm en de anus De endeldarm (ca.12cm) is het laatste deel van de dikke darm. De dikke darm trekt 3 à 4 keer per dag samen. Hierdoor wordt de inhoud in de endeldarm geknepen. Hij bewaart de uitwerpselen (Lat. feces) voor korte tijd. Als de feces er langere tijd blijft inzitten, en door de vele plooien in de wand, krijgen de uitwerpselen de ingesnoerde vorm. In normale toestand is de endeldarm leeg, behalve voor en tijdens de ontlasting.
18
De endeldarm en de anus De anus is een krachtige kringspier die de endeldarm afsluit. Er zijn 2 sluitspieren: de interne en de ex-terne sluitspier, ook wel sphincters genoemd. Hij opent enkel om ontlasting te lozen, en daarna sluit hij meteen, zodat er geen bacteriën of schimmels binnendringen. We bepalen zelf wanneer de anus opent, omdat we de externe sluitspier kunnen “sturen”. Maar als er feces in de endeldarm zit, ontspant de interne sluitspier zich, waardoor we de drang om naar de WC te gaan voelen. Dit heet “de reflex van de anus”.
19
Winderige wetenswaardigheden
Een scheet is een hoeveelheid gas die het lichaam via de aars verlaat. Een scheet laten is een manier om het gas in de darmen kwijt te raken dat er is gekomen door lucht te happen en te slikken, gulzig te eten of door te praten tijdens het eten. Als de lucht in de dikke darm met de feces wordt vermengd, krijgt hij zijn “aangename” geur. Het kan ook zijn dat de feces “luchtiger” wordt en blijft drijven in de WC. Je kan ook boeren om overtollige lucht in het lichaam te lozen. Hoe meer je boert, des te minder scheten je laat. De stank komt van de chemische stoffen indool en skatool. Deze gassen komen vrij als bacteriën zich tegoed doen aan overgebleven proteïnen in de darmen. Van vliegen wordt je ook winderig. Als het vliegtuig stijgt, daalt de luchtdruk, waardoor de lucht in de darmen uitzet.
20
De nieren en de blaas Je hebt er twee van, één aan elke kant van het lichaam, hoewel we er maar 1 nodig hebben om in leven te blijven. De nieren filteren het bloed, ze halen er dus alle af-valstoffen en overtollig water uit. Elke dag stroomt er zo’n liter bloed door je nieren (natuurlijk steeds het-zelfde bloed). De afvalstof heet urine.
21
De nieren en de blaas De blaas slaagt de urine op, totdat hij vol aan begint te voelen en we naar de WC moeten. Er kan in totaal 0,4 liter urine in onze blaas, maar na 0,3 liter begint hij al vol aan te voelen. Hij kan in volle toestand een diameter van 10cm bereiken! De opening aan de onderkant wordt bestuurd door de hersenen. Daarom plas je niet in je broek.
22
Unieke urinefeiten De meeste volwassenen produceren 1 à 2 liter urine per dag, zo’n liter in hun hele leven, ca. 300 volle badkuipen, om maar een idee te geven. Urine bestaat voor 96% uit water. De rest is een mengsel van ureum (een afvalstof die ons lichaam aanmaakt), zouten en proteïneresten. Als de blaas volloopt, wordt de wand uitgerekt. Ze wordt zo dun als een uienschilletje! Urine is meestal geel, maar soms heeft hij een andere kleur bv. rood dat gebeurd als je rode bieten hebt gegeten.
23
De nervus vagus De nervus vagus is een vaak vergeten deel van de spijsvertering. Het is een zenuw die rondom de darmen is gewikkeld. Hij heeft veel weg van een telefoonkabel. Hij geeft signalen naar de hersenen zoals: “ sluit de maagportier” en “ laat de darmwand samentrekken”
24
Om nog eens te herkauwen:
Eten is geweldig. We denken eraan, we praten erover, we dromen er zelfs van. En als het op ons bord ligt, spelen we ermee voor we het opeten. Maar wat nog veel spannender is, is wat zich in ons lichaam afspeelt. Als de spijsvertering een machine was, zou het de meest wonderlijke en ongelooflijke machine zijn die ooit was uitgevonden. Hij sorteert systematisch alle rotzooi die wij hem voorschotelen, en kan er de nuttige dingen uithalen. Hoelang deed je er over om dit te lezen? 1minuutje? Nu, in een minuutje: heeft je maag 3 keer zijn inhoud gekneed, zijn er nieuwe cellen gemaakt voor de bekleding van de maagwand, is het eten in je darmen 2,5cm opgeschoven, hebben je nieren 0,014liter urine geproduceerd, die nu in je blaas stroomt, zijn alle klieren en organen druk bezig met pompen en sappen aan te maken: de lever, de pancreas, de maag, de speekselklieren,… En dat gaat zo door, 24 uur per dag, zelfs als je slaapt, zelfs als je niet aan eten denkt. Dat is nu eenmaal je spetterende spijsvertering!
25
Foto’s en informatie: Alle foto’s (behalve blindedarm, nervus vagus en nieren): foto’s van blindedarm, nervus vagus en nieren: zoektermen: blindedarm ; nervus vagus ; nieren en blaas. Informatie:gedeeltelijk van website: Andere gedeelte: boekenreeks “Waanzinnig om te weten”. Titel boek: je spetterende spijsvertering.
26
Klik hier om de presentatie nogmaals te zien
einde Klik hier om de presentatie nogmaals te zien
Verwante presentaties
